Onkoloji pratiğinde ve araştırmalarında kullanılan dil, çağrıştırdığı önemli anlamı ortaya çıkarmaktadır. Yeni kanser ilaçlarının çoğu hastalığı tamamen tedavi edecek kadar etkili olmasa da, “ezber bozan” veya “bilimde büyük buluş” gibi abartılı ifadelerle haberlerde yer almaktadır. Çıkan bu yeni haberler, tıp dergilerinde yayımlanan makalelerden daha geniş kitlelere (kanser hastaları, halk ve yatırımcılar) ulaşarak önemli bilgi kaynakları haline gelmektedir. Ancak bu haberlerin tıbbi içeriğindeki eksik bilgiler ya da kullanılan abartılı tanımlamalar okuyucular arasında yanlış anlaşılmalara yol açabilmektedir.
Bu düşünceden yola çıkılarak yapılan araştırmada kanser ilaçları ile ilgili yazılan makalelerde kullanılan abartılı (süperlatif) tanımlamalar araştırılmıştır. Bu çalışmada ile, abartılı ifadelerin en çok kullanıldığı ilaç gruplarının ve bu dili en çok kullananların (gazeteci, doktor, hastalar, diğerleri) belirlenmesi amaçlanmıştır.
“Bilimde büyük buluş”, “ezber bozan”, “mucizevi”, “tedavi eden”, “başarılı”, “devrim niteliğinde”, “hayatı değiştirecek”, “hayat kurtaran”, “çığır açan”, “olağanüstü”, olarak belirlenen ve “kanser ilaçları” ile bağlantılı 10 süperlatif terim, 21-25 Haziran 2015 tarihleri arasında Google’da araştırılmıştır (Bu araştırma sadece belirtilen tarihler arasında yapılan bir çalışmanın sonucunu göstermektedir).
Çalışmada 36 kanser ilacından bahseden (3’ünde ilacın ismi belirtilmemiş) 94 makalede süperlatif terim kriterlerine uyan 97 tanım bulunmuştur. En sık rastlanan ilaç grubunun hedefe yönelik tedavilerde kullanılanlar (% 47) olduğu görülmüştür. Bunun dışında % 25’i sitotoksik ilaçlar, %14’ü immün kontrol noktası düzenleyicileri, %8’i kanser aşıları olarak tespit edilmiştir.
Bu 94 makalede yer alan 36 kanser ilacının 18’i (yarısı) Amerikan İlaç Dairesi (FDA) tarafından henüz onaylanmamış ilaçlardır. Buna ek olarak süperlatif terimleri kullananların çoğunun gazetecilerden oluştuğu, bu sıralamayı doktorların takip ettiği gözlenmiştir (%55’i gazeteciler, % 27’si doktorlar, % 9’u uzmanlar, %8’i hastalar).
Araştırmanın sonucunda onaylanmış ve onaylanmamış birçok kanser ilacının anlatımında süperlatif terimlerin kullanıldığı görülmüştür. Hedefe yönelik tedaviler bu makalelerde en sık rastlanan ilaçlar olarak kaydedilmiş, en çok süperlatif terime bu yazılarda rastlanmıştır. Ayrıca gazetecilerin, umut vadeden kanser tedavilerini veya bu tedavilerin ne kadar faydalı olabileceğini belirlemekte uzman olmadıkları halde yanlış anlaşılmalara yol açabilecek süperlatif anlatım şeklini daha çok kullandıkları görülmüştür. Bu tür terimler kanser araştırmalarını konu alan haberlerde oldukça sık kullanılmaktadır. Bu nedenle de bunların bazıları sorgulanabilir diye düşünülmesi gerekir.
Yazımızın konusu olan çalışmanın da ortaya koyduğu gibi, bilimsel verilerin topluma yönelik web sayfalarında, gazete ve dergilerde ifade ediliş şekli son derece önemlidir. Her an arayış içinde ve algıda seçiciliği olan hasta ve hasta yakınlarını yanlış yönlendirmemek adına bu tür ifadelerin gerçekten hak ettiği yerlerde kullanılması gerekir. Aksi takdirde yapılan haberler maksadını aşmakla kalmaz, tahmin edilenden çok daha fazla hasta ve hasta yakınının hayal kırıklığına neden olur.
