Meme Kanseri Farkındalık Ayı – Pembe Ekim

Her yıl Ekim ayı, meme kanseri farkındalığının ön plana çıkarıldığı, "Meme Kanseri Farkındalık Ayı" olarak bilinir. Bu özel ay, meme kanseri riskini anlama, erken teşhisin önemini vurgulama ve toplumun bu ciddi sağlık konusunda bilinçlenmesini sağlama amacı taşır. 'Pembe Ekim' olarak da adlandırılan bu ay, bireyleri ve toplumları meme kanseriyle mücadelede bir araya getirerek, bu hastalığın üstesinden gelmekte bilgi ve destek sağlar. Bu yazımızda, meme kanseri farkındalığı, erken teşhisin önemi ve toplumun bu konudaki rolü hakkında derinlemesine bir bakış sunuyoruz.

Sayılarla Meme Kanseri - İstatistikler

Günümüzde çoğu insan meme kanseri konusunda çeşitli bilgilere sahip olmakla birlikte, bu hastalığı çok erken aşamalarında tespit edebilecek adımlar atmayı unutmakta veya bu adımları ertelemektedir. Kadınlarda en sık görülen kanser çeşidi olan, birçok hastayı ve ailesini etkileyen meme kanseri hastalığına dair farkındalığı arttırmak için her yıl ekim ayı boyunca dünya genelinde kampanyalar düzenlenir.

• Meme kanseri dünya genelinde en çok görülen kanserdir. Kadınlarda en çok görülen kanser olmakla birlikte, en çok yaşam kaybına neden olan kanser değildir (akciğer kanseri hem erkekler hem kadınlarda en çok yaşam kaybına neden olan kanser olmaya devam etmektedir).
• 2020 yılında yaklaşık 2.3 milyon yeni meme kanseri vakası bildirilmiştir.
• 2020 yılında meme kanseri, 685 bin yaşam kaybına sebep olmuş ve bu hastalık dünya genelinde yaşam kaybına sebep olan kanserler arasında 5. sırada yerini almıştır.
• Kadınlarda, meme kanseri her 4 kanser vakasının 1’inden ve her 6 kanser nedenli yaşam kaybının 1’inden sorumludur.
• Meme kanseri artık yaşam kaybı ile ilişkilendirilen kanserlerden biri olmaktan çıkmıştır; öyle ki, bir kanserden tamamen kurtulmayı ifade eden 5 yıllık sağkalım oranları, meme kanserinin tüm evreleri için %91’e ulaşmıştır.
• Meme kanseri hastalık sonuçlarının bu denli iyileşmesinin ana nedenleri, meme kanserlerinde artan farkındalık ile erken teşhis oranlarının yüksek ve tedavi seçeneklerinin daha fazla olmasıdır.
• Tüm meme kanserlerinin % 63 kadarı erken evre (evre 1-2), %28 kadarı bölgesel olarak ilerlemiş, yani sadece koltuk altı lenf bezlerine metastaz yapmış durumda (evre 3) tanı almaktadır.
• Meme kanserlerinde medyan (ortanca) tanı alma yaşı 62’dir.
• Meme kanserleri hakkında bilinmesi gereken bir diğer durum ise, bu kanserin kadınlara özgü bir kanser olmadığıdır. Birçok kişi farkında olmasa da meme kanseri erkeklerde de görülebilir; çünkü erkekler de, çok daha küçük miktarda da olsa meme dokusuna sahiptir. Yaklaşık her 150 kadın meme kanserine karşı 1 erkek meme kanseri görülmektedir.

Erken teşhis için toplumun meme kanseri konusunda bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Hastalığın erken evrede tespiti için günümüzde bilimsel olarak önerilen tek yöntem mamografi ile kanser taramasıdır.

Kadınlar Hormonlarına Uygun Yaşamıyor

Meme kanserinin ana risk faktörlerinden biri, östrojen gibi kadınlık hormonlarına fazla maruz kalmaktır; erken yaşta adet görme, geç (50’li yaşlarda) menopoza girme, geç çocuk sahibi olma, vücudun östrojene uzun süre maruz kalmasının nedenlerindendir. Kent yaşamı, kadınların çalışma hayatına erken yaşta atılmaları ve kariyer hedefi nedeniyle çocuk sahibi olma şanslarını ertelemelerine yol açmaktadır. Yoğun iş temposu nedeniyle ilk doğumun 30 yaşından sonra yapılması ya da hiç doğurmama, emzirme süresinin kısalması meme kanserinin nedenleri arasında gösterilmektedir. Bununla birlikte alkol ve sigara kullanımı, menopoz sonrası fazla kilo ve obezite de bilinen en önemli risk faktörlerinden bazılarıdır. Kalıtsal olan ve %5-7 oranında görülen meme kanserlerinin saptanması ve aile diğer bireylerinin taranması çok önemlidir.

Sigara da Etkili

Sigara kullanımının yalnızca akciğer kanseri değil meme kanseri üzerindeki etkisinin de belirlenmiştir. Yıllardır süregelen bilgi, sigaranın meme kanseriyle ilişkisi olmadığı yönündeydi. Ancak son yapılan araştırmalar göstermiştir ki, sigara tüm kanserlere yatkınlığı artırmaktadır. Meme kanseri için ise özellikle daha agresif seyirli olan üçlü negatif meme kanseri ile ilişkili bulunmuştur. Son yıllarda kadınlardaki sigara içiminin artışı, agresif seyirli meme kanserleri riskini de beraberinde getirmektedir.

Her Kadın Memesini 20 Yaşından İtibaren Tanımalı

Kendi kendine meme muayenesi, erken tanı için artık önerilmemektedir, çünkü erken tanıdan çok kaygı yaratmaktadır. Fakat her kadın 20 yaşından itibaren, kendi memesini tanımalıdır; meme başında bir akıntı olup olmadığına, herhangi bir deformitenin varlığına, cilt değişikliklerine dikkat etmelidir. Yeni, belirgin ve kalıcı değişiklikler fark etmesi durumunda hekime başvurmalıdır.

Meme Kanserinin Tedavi Anlayışı Değişti

Günümüzde kullanılan akıllı ilaçlar ve yeni cerrahi teknikler nedeniyle meme kanserinin kadınlar üzerindeki yıkıcı etkisinin en aza indirilmiştir. Özellikle 4 farklı türde meme kanseri olduğunu biliyoruz. Bunlardan hormona duyarlı meme kanserinde çok ciddi yol almakla beraber, hormona duyarlı olmayan, Her2 reseptör pozitif denilen türde bundan 10-15 yıl önce yaşam süresi çok kısayken, bugün hem bölgesel ilerlemiş hem de metastatik hastada bile tahmini yaşam süresi ciddi oranda uzamıştır.

Aşağıdaki şekilde, 4 ana meme kanseri çeşidi görülebilir.

Kalıtsal BRCA 1-2 pozitif meme kanserlerinde yine hedeflenmiş tedaviler söz konusudur.

Cerrahide de artık koltuk altı lenf bezlerine bakış açısı değişmiştir. Eğer agresif bir tutulum yoksa birkaç tane lenf bezinin alınması çoğunlukla yeterli olmaktadır. Bu da neredeyse %25 ile %50 oranında ortaya çıkacak lenfödem adı verilen kolda şişliği önlemektedir. Yine kozmetik olarak cilt ve meme başı koruyucu mastektomiler, memenin yeniden rekonstrüksiyonu gibi cerrahi alanda da çok ciddi yenilikler bulunmaktadır. Önümüzdeki süreçte immunaterapi denilen, vücudun savunma sistemindeki birtakım mekanizmaların çözülmesiyle birlikte birçok kanser türünde yararlar sağlanmaya başlanmıştır.

Meme Kanserinde, "Akciğer Kanseri Sigara İlişkisi" Gibi Bir Korunma Mümkün Değil

Meme kanserinden korunmada, risk faktörlerinin ortadan kaldırılmasını önemli oranda etkilidir, ancak bu %100 sağlanamamaktadır. Meme kanserinden tamamen korunmak söz konusu değildir. Sigara ve alkolden uzak durmak, sağlıklı beslenmek, egzersiz yapmak gibi değiştirilebilir faktörler ile görünme sıklığı azaltılabilir. Ancak sigara-akciğer kanseri gibi bir ilişki, meme kanserinde söz konusu değildir. Bugün sigaranın ortadan kaldırılması akciğer kanserini %90 oranında yok etmektedir. Meme kanseri için bugün bu kadar iddialı bir korunma yöntemi söz konusu değildir.

Kadınlarda sağlıklı beslenme ve egzersiz, tüm kanser türlerinden korunmada son derece önemli

Sağlıklı beslenmede bilimsel olarak kanıtlanmış Akdeniz diyetinin tercih edilmesi ve kişinin günlük yaşamı içinde kendine en uygun olan sporu tercih etmesi yeterlidir. Tüm insanlar için en kolay yapılabilecek spor, düzenli ve tempolu bir yürüyüştür. Bununla birlikte yüzme, bisiklete binme, plates, yoga gibi kadınlar için son derece uygun olan grupla veya tek başına yapılabilecek egzersizler tercih edilmelidir. Egzersiz, haftada en az 3 gün olması ve yine haftada iki saati bulması koşuluyla yapmalıdır.