Tıp dilinde hematüri olarak adlandırılan idrardan kan gelmesi sık görülen sağlık sorunlarından biridir. İdrarda kan, üriner sistem olarak adlandırılan idrar yolları organlarının herhangi birinden kaynaklanabilir. İdrar yolu organları; böbrekler, üreterler ( böbrekler ile mesane arasındaki tüpler ), mesane ( idrar kesesi ) ve üretradan ( mesaneyi vücut dışına bağlayan kanal ) oluşur.
İdrarda kan gelmesi 2 şekilde değerlendirilir
- İdrarda gözle görünen kanama ( makroskobik hematüri ): İdrarı kırmızıya boyayan gözle görünen kanamadır ve makroskopik hematüri olarak adlandırılır.
- İdrarda gözle görünmeyen kanama ( mikroskobik hematüri): İdrardaki kan oranı bazen gözle fark edilemeyecek kadar az olabilir. Mikroskopik hematüri veya dipstik pozitif hematüri denilen bu durumda idrarda kan, özel testlerle tespit edilir.
İdrarda kan görülmesi aşağıda saydığımız sağlık sorunlarının belirtisi olabilir, bunun için gerekli tıbbi önlemler alınmalı ve tedavi uygulanmalıdır.
idrarda kan gelmesi nedenleri
İdrar yolu enfeksiyonu
Sistit olarak da bilinen bu enfeksiyon erkeklerde de görülmekle beraber genelde genç kadınlarda görünen bir rahatsızlıktır.
Sistit belirtileri ve yol açtığı şikayetler
- Kanlı idrar
- İdrar yaparken yanma hissi
- Sık idrara çıkma isteği
- Alt karın ağrısıdır
Çoğu zaman hafif atlatılır ve birkaç günde kendiliğinden geçebilir.
Yukarıdaki şikayetlere ateş ve ciddi yan ağrısı eklenirse piyelonefrit adı verilen daha komplike bir enfeksiyona dönüşebilir ve bazı durumlarda hastaneye yatarak tedavi gerektirir. Sistit durumunda bol miktarda su içmek önemlidir.
Üretrit
Mesaneyi vücut dışına bağlayan kanal olan üretranın enfeksiyonu durumuna üretrit denir. Genellikle cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon nedeniyle oluşur ve antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
Ağır egzersizler
Sebepleri kesin olarak bilinmemekle birlikte; yorucu bir egzersiz yapıldıysa vücut zorlanmış olabilir, mesanede travma, dehidrasyon ( vücudun susuz kalması ) veya kırmızı kan hücreleri alyuvarların parçalanması sonucu idrarda kan görülebilir. Bu duruma en duyarlı olan sporcu grubu uzun mesafe koşucuları olmakla beraber diğer sporcularda da bazen görünebilir.
Mesane veya böbrek taşı
Böbrek veya mesane taşı oldukça şiddetli ağrılara sebep olan ve sık görülen bir rahatsızlıktır. Böbrek taşı, böbrek ve mesane arasında idrar taşıyan ve çapı yaklaşık 5 mm olan kanallar olan üreterlere takılırsa, renal kolik olarak adlandırılan şiddetli taş ağrısına sebep olur ve idrarda kanama görülebilir. Küçük taşlar bol su içerek atılabilir. Daha büyük taşlar ise taş kırma veya ameliyat gerekebilir.
Böbrek travmaları
Kaza veya yaralanmalara bağlı idrar yollarında kanama olabilir. Bunların çoğu zamanla geçebilir veya cerrahi operasyon ile kanama durdurulabilir.
Glomerulonephrit
Nefrit olarak adlandırılan böbreklerin kanı süzen kısmının inflamasyonu idrarda kanama sebeplerinden biridir. Çocuklarda ve gençlerde daha sık görülmektedir. Tedavisi, nefritin oluşma şekline (örneğin enfeksiyon, kullanılan belli başlı ilaçlar gibi) göre değişiklik gösterir.
İyi huylu ( bening ) prostat bezi büyümesi
Yaşlı erkeklerde sıkça görülen prostat bezinin şişerek idrar torbasına baskı yapması durumudur. Bening prostat hiperplazisi ( BPH ) olarak adlandırılan bu durum idrarda kan görülmesi yanında, idrar yapmada zorluk ve sıklıkla idrara çıkma şikayetlerine de neden olur. Bu rahatsızlığı olan erkeklerin alkol ve kafein içeren ürünlerin tüketimine dikkat etmeleri gerekmektedir.
İdrar yollarını tutan kanserler
Erkeklerde idrarda kana rastlamak prostat kanserinin; kadın ve erkeklerde ise mesane veya böbrek kanserinin bir işareti olabilir. Erken tanı ve teşhis bu hastalıkların tedavisinde hayati önem taşımaktadır. Mesane kanserlerinin %80’inde idrarda gözle görülen ağrısız kan, bir kanser belirtisi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kalıtsal hastalıklar
İdrarda görülen kan kalıtsal bazı hastalıkların işareti olabilir. Bunlar arasında Polikistik böbrek hastalığı, hemofili, orak hücre anemisi ve bazı kan pıhtılaşma bozuklukları mevcuttur. Ailesel iyi huylu hipokalsiürik hiperkalsemi ise sadece çubukla yapılan idrar testinde ortaya çıkan daha zararsız bir kalıtsal hastalıktır.
Diyet veya ilaç
Bazı gıdalar örneğin; pancar yemek idrar rengini pembemsi-kırmızımsı yapabilir. Bu tamamen zararsız bir durumdur. Diğer yandan rifampisin ve nitrofurantoin gibi antibiyotikler veya müshil, idrarda kanamaya neden olmadan idrarı kırmızımsı-kahverengimsi bir renge dönüştürebilir. Eğer kullanılan başka ilaçların yan etkisi olarak kanama görünüyor ise doktora başvurulmalıdır.
Sonuç olarak
idrarınızda ağrısız veya ağrılı kan görürseniz, tekrarlayan veya kalıcı idrar yolu enfeksiyonu yaşıyorsanız, idrarınızı yaparken yanma-acı gibi şikayetleriniz var ise bir uzmana görünmenizde ve gerekli testleri yaptırmanızda yarar var.
