Lavoisier'in Respirasyonu 1784 – Hayvan Makinesi
Bugün, bilim insanları solunum sürecinin vücut için gereken enerjiyi ürettiğini ve bu enerjinin protein ve karbonhidrat gibi maddelerin oksidasyonundan geldiğini bilmektedir.
Süreçle alakalı önemli kimyasal reaksiyonlar, solunum sırasında oksijen kullanan hücrelerdeki mitokondrilerde gerçekleşir.
- Hava soluyarak, akciğerlerimize oksijen alırız.
- Oksijen, kan hücrelerinde bulunan hemoglobin sayesinde vücudumuzdaki hücrelere taşınır.
- Yediklerimizden enerji üretmek için oksijene ihtiyaç duyarız.
- Gıdalar, enerji üretimi için kullanılacak küçük moleküllere parçalanır.
- Bu moleküller, hücrelerimizdeki mitokondri adı verilen yapılar tarafından işlenir.
- Mitokondrilerde, enerji üretimi için gerekli olan kimyasal reaksiyonlar gerçekleşir.
- Bu süreçte, enerji depolayan ATP adı verilen moleküller oluşur.
- ATP, hücrelerimizin enerji ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır.
- Enerji üretimi sırasında ortaya çıkan karbondioksit, solunumla dışarı atılır.
Vücut Isısını ve Solunum
Solunum, vücut ısısı, terleme ve sindirim arasındaki bağlantıyı kuran ilk kişilerden biri Fransız kimyager Antoine Lavoisier’dir. Lavoisier "hayvan makinesi" olarak tanımladığı insan vücudunun temelinin terleme ve sindirimle vücut ısısını oluşturan solunum olduğunu ve sistemin döngü şeklinde çalıştığını belirmiştir.
1784'te Lavoisier ve matematikçi-astronom Simon de Laplace, canlı kobayların ürettikleri ısı ve karbondioksit miktarını ölçmek için bir cihaz icat ettiler. Lavoisier, hayvanların hava içindeki oksijeni karbondioksite dönüştürürken belirli miktarlarda ısı ve “sabit hava” (bugün karbondioksit olarak bilinir) ürettiğini bulmuştur. Lavoisier bununla birlikte solunumda yer alan gazların, bir mumun yanması sırasında gerçekleşen tepkimede üretilen ve tüketilen gazlarla aynı olduğuna dair bir bağlantı kurdu.
Değişen Oksijen Tüketimi
Lavoisier ayrıca, egzersiz yaparken insan vücudunun dinlenme durumundan daha fazla oksijen tükettiğini gösterdi ve bir konuşma yapmak veya bir müzik aleti çalmak gibi neredeyse her insan faaliyetinin enerji maliyetinin belirlenebileceğini öne sürdü. Ona göre, bir filozofun düşünmesi sırasında harcanan mekanik enerji bile değerlendirilebilirdi.
Ne yazık ki, Lavoisier Fransız Devrimi sırasında giyotinle hayatını kaybetti. Bilim adamı C. S. Minot'a göre, “Bilimin gelişmesine kıyasla, hükümetlerin değişimi küçük olaylardır. Fransız Devrimi'nin en ciddi suçunun kralın idamı değil, Lavoisier'nin idamı olduğu net bir şekilde anlaşılıncaya kadar, değerlerin doğru ölçüsü yoktur.”
Lavoisier, modern kimya biliminin kurucularından biri olarak kabul edilir ve oksijen ve hidrojenin keşfine önemli katkılarda bulunmuştur.
Oksijen: Lavoisier, oksijenin keşfine katkıda bulunarak, 18. yüzyıl kimyasındaki flogiston teorisinin çöküşüne yol açmıştır. Flogiston teorisi, yanma süreçlerini açıklamak için ortaya atılmış bir teoridir ve yanma sırasında maddelerin "flogiston" adı verilen bir madde kaybettiğini öne sürer. Lavoisier, 1770'lerde yaptığı deneylerle, yanma sırasında maddelerin ağırlığının arttığını ve bunun hava ile etkileşim sonucu gerçekleştiğini gösterdi. Lavoisier, bu yeni elementi "oksijen" olarak adlandırdı ve flogiston teorisini çürütmüş oldu.
Hidrojen: Lavoisier'in hidrojenin keşfine katkısı, bu elementin suyun bileşimindeki rolünü anlamasıdır. 1783'te, Lavoisier ve bilim adamı arkadaşı Pierre-Simon Laplace, hidrojenin yanması sırasında su oluştuğunu gösteren deneyler gerçekleştirdiler. Bu deneyler, hidrojenin suyun ana bileşenlerinden biri olduğunu ve suyun hidrojen ve oksijenden oluştuğunu ortaya koydu. Bu buluş, kimyasal bileşiklerin anlaşılmasında önemli bir adım olarak kabul edilir.
Lavoisier, bu çalışmalarıyla kimya alanında devrim yaratmış ve elementlerin keşfi ve anlaşılması üzerinde önemli etkiler yaratmıştır. Oksijen ve hidrojenin keşfine yaptığı katkılar, kimya biliminin temellerinin atılmasında önemli bir rol oynamıştır.
Yazı Görselinin Açıklaması: Fransız ressam Jacques-Louis David tarafından resmedilen Antoine Lavoisier ve kimyager eşi Marie-Anne Pierrette Paulze ait portre
Yazıda Geçen Tarihi Kişiler:Antoine-Laurent de Lavoisier (1743–1794), Pierre-Simon, Marquis de Laplace (1749–1827)
- Önceki konu: Hastaneler 1784 – Hayallerle Dolu Yapılar
- Sonraki konu: Digoksin 1785 - Şifacılardan, Modern Tıbba Uzanan Yüksükotu
Lavoisier’s Respiration 1784. Page 144. The Medical Book: From Witch Doctors to Robot Surgeons, 250 Milestones in the History of Medicine. 2012