Erken Evre Böbrek Kanserinde Radyoterapi mi Kriyoablasyon (Dordurma Tedavisi) mu?

Böbrek kanserleri, tüm kanserlerin yaklaşık %3'ünü oluşturmaktadır ve bu vakaların %90'ından fazlası böbrek hücreli karsinom (RCC,  renal cell carcinoma) olarak sınıflandırılmaktadır. RCC’nin insidansı dünya genelinde her yıl yaklaşık %2 oranında artış göstermekte olup, bu eğilim özellikle gelişmiş ülkelerde daha belirgindir. RCC hastalarının yaklaşık üçte ikisi tanı anında lokalize veya lokal ileri evrede bulunur, yani tümör böbrekle sınırlıdır veya böbreğe yakın lenf nodlarına yayılmış olabilir. Bu hastalar için cerrahi en yaygın ve en etkili tedavi seçeneğidir.

Ancak, RCC hastalarının yaklaşık %20-30’u cerrahi için uygun olmayabilir. Yaşlı hastalar, eşlik eden ciddi hastalıkları olanlar veya böbrek fonksiyonları ciddi şekilde zayıflamış olanlar için cerrahi riskli olabilir. Bu durumda, minimal girişimsel veya girişimsel-olmayan ablasyon tedavileri giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Lokalize RCC’nin cerrahiye uygun olmayan hastalar için alternatif tedavi seçenekleri arasında radyofrekans ablasyonu (RFA), mikrodalga ablasyonu, kriyoablasyon ve daha yeni bir seçenek olan stereotaktik vücut radyoterapisi (SBRT) bulunmaktadır. SBRT, noktasal ışın tedavisi olarak da bilinmektedir.

Ablasyon tedavileri, özellikle küçük tümörler (<4 cm) için tercih edilmekte olup, son yıllarda daha büyük tümörler (≥4 cm) için de etkili bir seçenek olarak değerlendirilmiştir. SBRT, daha büyük tümörlerde yüksek lokal kontrol oranları sağlaması nedeniyle dikkat çeken yeni bir girişimsel-olmayan yaklaşımdır. Peki, bu yaklaşımlar birbiriyle nasıl karşılaştırılıyor?

Lancet Analizine Göre SBRT Daha Etkili

Lancet Oncology dergisinde Mart 2025'e yayımlanan bir meta-analiz, SBRT'nin diğer ablasyon tedavileri kadar güvenli olduğunu ve potansiyel olarak daha etkili bir seçenek olabileceğini gösterdi.

Kanada Toronto Princess Margaret Kanser Merkezi Radyasyon Onkolojisi Bölümü’nden Dr. Srinivas Raman ve ekibi, “Bulgularımız, SBRT’nin özellikle büyük tümörlerde daha yüksek lokal kontrol oranları sağladığını ve diğer ablasyon yöntemlerine kıyasla daha düşük ciddi komplikasyon oranlarına sahip olabileceğini göstermektedir” şeklinde yazdı.

SBRT’nin erken evre RCC tedavisinde daha büyük bir rol oynaması gerektiğini vurgulayan uzmanlar da bu verileri destekliyor. Peter MacCallum Kanser Merkezi'nden radyasyon onkoloğu Prof. Dr. Shankar Siva, “Girişimsel-olmayan doğası, düşük toksisite profili ve böbrek fonksiyonlarını koruma açısından sunduğu avantajlarla SBRT, daha geniş çapta benimsenmelidir” dedi.

Bu yeni analiz, multidisipliner böbrek tümörü kurullarında SBRT’nin diğer ablasyon tekniklerine alternatif olarak değerlendirilmesi için güçlü veriler sunmaktadır.

Böbrek Hücreli Karsinom ve Tedavi Seçenekleri

Mevcut ablasyon teknikleri arasında:

• RFA ve mikrodalga ablasyonu: Isı kullanarak tümörü yok eden minimal girişimsel termal ablasyon yöntemleri,

• Kriyoablasyon: Ekstrem soğuk kullanarak tümör hücrelerini dondurup öldüren bir yöntem bulunur.

ABD ve Avrupa kılavuzları, özellikle 4 cm’den küçük tümörler için bu tedavileri önermektedir.

Meta-Analiz Sonuçları Ne Diyor?

Dr. Raman ve ekibi, lokalize RCC tedavisi gören 8910 hastayı içeren 133 çalışmayı sistematik olarak inceleyen bir meta-analiz gerçekleştirdi. Çalışmaya dahil edilen hastaların ortalama yaşı 68 idi.

• 1 yıl lokal kontrol oranları: Kriyoablasyon %95, SBRT %99

• 2 yıl lokal kontrol oranları: Kriyoablasyon %94, SBRT %97

• 5 yıl lokal kontrol oranları: SBRT %95, RFA %92, Kriyoablasyon %90, Mikrodalga Ablasyonu %86

Özellikle 4 cm’den büyük tümörlerde SBRT’nin lokal kontrol oranları en yüksek bulundu:

• SBRT: %93

• RFA: %79

• Mikrodalga Ablasyonu: %82

• Kriyoablasyon: %85

Kanser spesifik sağkalım açısından ise:

• 1 yıl: Tüm tedavilerde %100

• 5 yıl: Küçük tümörlerde SBRT ve RFA %100, mikrodalga ablasyonu %97, kriyoablasyon %98

• Büyük tümörlerde: Mikrodalga ablasyonu %100, SBRT %95, kriyoablasyon %94

SBRT ile tedavi edilen hastalar, diğer ablasyon yöntemleriyle tedavi edilenlere kıyasla daha yaşlıydı ve daha büyük tümörlere sahipti. Bu faktörlerin olumsuz hastalık gidişatıyla ilişkili olduğu biliniyor. Ancak buna rağmen SBRT, 5 yıllık takipte dahi yüksek etkinliğini korudu.

SBRT’nin Klinik Uygulamadaki Yeri

Tüm bu güçlü verilere rağmen, SBRT halen yaygın olarak kullanılmayan bir seçenek olmaya devam ediyor. Meta-analizde de SBRT’nin en az uygulanan ablasyon yöntemi olduğu ortaya çıktı:

• Kriyoablasyon: 3726 hasta

• RFA: 2503 hasta

• Mikrodalga ablasyonu: 2069 hasta

• SBRT: 612 hasta

Prof. Dr. Siva, “Elde edilen etkileyici etkinlik ve güvenlik verileri, SBRT’nin cerrahiye uygun olmayan erken evre RCC hastalarında daha yaygın kullanılmasını desteklemektedir. Özellikle büyük tümörlerde uzun vadeli lokal kontrol açısından mükemmel sonuçlar sunmaktadır” dedi. Siva’nın liderlik ettiği FASTTRACK II çalışmasında, ortanca 4.6 cm tümör boyutuna sahip hastalarda SBRT sonrası %100 lokal kontrol oranı sağlandı ve hastaların hiçbirinde kansere bağlı yaşam kaybı görülmedi.

Sonuç ve Yorum

Bulgular, SBRT'nin lokalize RCC tedavisinde güçlü bir seçenek olarak giderek daha fazla dikkate alınması gerektiğini göstermektedir. Özellikle cerrahiye uygun olmayan veya büyük tümörleri olan hastalar için SBRT, yüksek lokal kontrol oranları ve düşük ciddi komplikasyon riski ile önemli bir alternatif sunmaktadır. Meta-analiz verileri, SBRT’nin 5 yıla kadar süren takiplerde bile lokal kontrol açısından en iyi sonuçları verdiğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, bu yöntem halen diğer ablasyon tekniklerine kıyasla daha az uygulanmaktadır ve klinik kullanımı konusunda bazı çekinceler bulunmaktadır.

Ablatif tedavilerin seçimi, hasta özellikleri, tümör boyutu, tedaviye erişim ve uygulayıcı deneyimi gibi birçok faktöre bağlıdır. SBRT’nin avantajları açık olsa da, uzun vadeli sağkalım ve metastaz oranları gibi kritik sonuçların daha iyi anlaşılması için büyük ölçekli randomize kontrollü çalışmalara ihtiyaç vardır. Ayrıca, bu yöntemin cerrahiye uygun hastalar için nasıl konumlandırılması gerektiği konusunda da daha fazla araştırma gerekmektedir.

Gelecekteki çalışmaların, SBRT'nin yalnızca onkolojik etkinliği değil, aynı zamanda maliyet etkinliği, yaşam kalitesi ve hastaların genel sağlık sonuçları üzerindeki etkisini de ele alması önemlidir. SBRT, doğru hasta gruplarında uygulandığında, RCC tedavisinde cerrahiye uygun olmayan hastalar için güçlü bir standart haline gelebilir. Ancak, bu yöntemin klinik pratikte daha yaygın olarak kabul edilmesi için multidisipliner değerlendirmeler ve daha fazla kanıt gereklidir.