Yumurtalık (Over) Kanseri Belirtileri, Evreleri ve Tedavisi

Yazının Amacı ve Kapsamı

Bu yazının amacı, over (kadın yumurtalık) kanseri hakkında kapsamlı ve anlaşılır bir bilgi kaynağı sunmaktır. Over kanseri, jinekolojik (kadınlara özgü) kanserler arasında önemli bir yere sahiptir ve çoğunlukla ileri evrede tanı alır. Bu yazı, hastalığın nedenleri, risk faktörleri, belirtileri, tanı yöntemleri ve tedavi seçeneklerini detaylı bir şekilde ele alarak hem hastalara hem de sağlık profesyonellerine rehberlik etmeyi hedeflemektedir.

Yazımız, over kanserinin tanı ve tedavi süreçlerine ek olarak, yaşam kalitesini artırmaya yönelik stratejilere de odaklanmaktadır. Bu kapsamda, egzersiz, rehabilitasyon, kanıta dayalı tamamlayıcı terapiler, vitamin ve takviye kullanımı gibi konular detaylandırılacaktır. Amacımız, hastaların tedavi sürecini daha iyi anlamalarına ve yaşam kalitelerini en üst seviyeye çıkarmalarına yardımcı olmaktır. Ayrıca, Türkiye'deki over kanseri istatistikleri ve bu alandaki en güncel araştırmalar ışığında, yerel ve küresel düzeyde bilgilendirici bir kaynak sunulacaktır.

Kadın Üreme Organları Anatomisi

Kadın iç üreme organları, yumurta hücrelerinin üretimi, hormon salgılanması ve gebeliğin oluşması gibi hayati işlevleri yerine getirir. Bu organlar, adet döngüsünün düzenlenmesinde ve hamilelik sürecinin sağlıklı ilerlemesinde önemli rol oynar. Östrojen ve progesteron hormonlarını salgılayarak, yumurtlama, döllenme ve rahmin gebeliğe hazırlanması gibi süreçleri kontrol eder. Ayrıca, hipotalamus ve hipofiz bezi ile birlikte çalışarak üreme sisteminin düzenli işleyişini sağlar.

Vajina (Doğum kanalı)

Görevi:

• Menstrüasyon sırasında rahimden gelen adet kanının vücuttan dışarı atılmasını sağlar.
• Cinsel birleşme sırasında spermin rahme ulaşmasına aracılık eder.
• Doğum esnasında bebeğin geçişine olanak tanıyan esnek bir doğum kanalı görevi görür.

Konumu: 

Vajina, rahmin alt kısmı olan serviksi dış üreme organlarına bağlayan kaslı ve elastik bir tüptür. Ortalama 8-10 cm uzunluğunda olup, duvarları katmanlı mukozal yapıdadır ve esneme özelliğine sahiptir.

Rahim (Uterus)

Görevi:

• Döllenmiş yumurtanın (zigotun) tutunarak embriyoya dönüşmesini ve gebeliğin devam etmesini sağlar.
• Gebelik süresince fetüsün gelişimini destekler, gerekli besinleri ve oksijeni sağlar.
• Doğum sırasında güçlü kasılmalar yaparak bebeğin doğum kanalına ilerlemesini sağlar.

Konumu:

Vajinanın üst kısmında, pelvik bölgede yer alan kaslı ve esnek bir organdır. Armut şeklindedir ve ortalama 7-9 cm uzunluğunda olup, gebelik sürecinde büyüyerek genişleyebilir.

Fallop Tüpleri (Yumurtalık Tüpleri)

Görevi:

• Yumurtalıklar ile rahim arasındaki bağlantıyı sağlar ve yumurtanın rahme taşınmasına yardımcı olur.
• Döllenme genellikle fallop tüplerinde gerçekleşir; sperm ve yumurta burada birleşerek embriyo oluşur.
• Döllenmiş yumurta, tüplerin iç yüzeyinde bulunan kirpik benzeri yapıların (silyalar) hareketiyle rahme doğru taşınır.

Konumu:

Rahmin her iki yanında yer alan ince ve uzun tüp şeklindeki yapılardır. Yumurtalıklara yakın uçları fimbrialar (parmak benzeri çıkıntılar) içerir ve bu yapılar yumurtlamadan sonra yumurtayı yakalayarak tüp içine alır.

Yumurtalıklar (Ovariumlar) 

Görevi:

• Yumurta hücrelerini (oositleri) üretir ve olgunlaştırır, böylece üreme için gerekli gametleri sağlar.
• Östrojen ve progesteron gibi temel üreme hormonlarını salgılar, bu hormonlar adet döngüsünü düzenler ve gebeliğe hazırlık sürecinde önemli rol oynar.
• Yumurtlama (ovülasyon) sürecinde, olgunlaşan yumurta fallop tüpüne bırakılır ve döllenmeye hazır hale gelir.

Konumu:

Rahmin her iki yanında, fallop tüplerinin uçlarına yakın konumlanmış oval şekilli bezlerdir. Her biri yaklaşık 3-5 cm uzunluğundadır ve ergenlikten menopoza kadar düzenli olarak yumurta üretimi ve hormon salgılanmasını gerçekleştirir. Bu organlar, kadın üreme sisteminin temel parçalarını oluşturur ve üreme, hormonal denge ve doğum süreçlerinde birbirleriyle uyum içinde çalışır.

Yumurtalık (Over) Kanseri Nedir?

Epitelyal over kanseri (EOK), tüm over kanserlerinin yaklaşık %90’ını oluşturur. Bu kanser, yumurtalığın yüzeyini kaplayan epitel hücrelerinden veya fallop tüpü epitelyumundan kaynaklanır. Geri kalan %10’luk kısmı, germ hücreli tümörler ve stromal tümörler gibi diğer daha nadir over kanseri türleri oluşturur.

Over Kanserinin Alt Tipleri

Over kanserlerinin çoğunluğunu oluşturan kanserler genellikle epitelyum yüzeyinde başlayan kanserlerdir. Sık rastlanan epitelyal kanserler ve türleri şöyledir:

1. Seröz Karsinom

En yaygın alt tiptir ve bilinen tüm over kanserlerinin yaklaşık % 40’ını oluşturur. Yüksek dereceli (HGSC) ve düşük dereceli (LGSC) olmak üzere ikiye ayrılır:

• Yüksek Dereceli Seröz Karsinom (HGSC) → %90’ını oluşturur, hızlı büyür ve agresiftir.
• Düşük Dereceli Seröz Karsinom (LGSC) → %10’unu oluşturur, genellikle daha genç yaş grubunda görülür ve daha yavaş ilerler. 

2. Müsinöz Karsinom 

Epitelyal over kanserlerinin %6-10’unu oluşturur, primer müsinöz over kanseri nadirdir. 30-50 yaşları arası kadınlarda sıklıkla görülür.

3. Endometrioid Karsinom

Bilinen tüm over kanserlerinin yaklaşık %20’sini oluşturur. %5’i endometriyozise, % 20’si endometriyal karsinoma (rahim kanseri) bağlı gelişir. 50-70 yaşları arası kadınlarda sıklıkla görülür.

4. Şeffaf Hücreli (Clear Cell) Kanser

Berrak hücreli kanserler, epitelyal over kanserlerinin % 5’ini oluşturur. 40-80 yaşları arası kadınlarda sıklıkla görülür.

5. Başkalaşım Göstermeyen Kanserler 

Başkalaşım göstermeyen tümörler, over kanserlerinin % 15’ini oluşturur. Adından da anlaşıldığı gibi başkalaşım göstermeyen kanserli hücreler, mikroskop altında incelendiğinde belirlenemeyebilir.

6. Borderline Over Tümörü

Bu tür yumurtalık tümörleri, nadiren kötü huyludur ve sık rastlanan over kanserlerinin % 10- 15’ini oluşturur. Bu tümörler, tabiatı gereği kanser olmakla olmamak arasındadır. Yumurtalık yüzeyinde oluşur ancak yumurtalığın derinlerindeki dokulara yayılmaz. Hastalığın sonucu daha iyi tahmin edilir ve yayılan yumurtalık tümörlerine nazaran iyileşme oranları daha yüksektir.

Over Kanseri Belirtileri

Over kanseri, erken evrelerde genellikle belirti vermez veya hafif belirtiler gösterir, bu nedenle tanısı çoğu zaman ileri evrede konur. Belirtiler özgün olmadığı için sıkça başka hastalıklarla karıştırılabilir. Ancak, belirtiler sürekli hale geliyor ve giderek şiddetleniyorsa doktora başvurulması önemlidir.

Tüm Evrelerde Görülebilen Belirtiler

• Karın veya pelvis (alt karın) ağrısı
• Kronik hazımsızlık, şişkinlik veya karında dolgunluk hissi
• Kabızlık veya ishal gibi bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler
• Sık idrara çıkma veya mesaneyi tam boşaltamama hissi
• Adet düzensizliği veya menopoz sonrası vajinal kanama
• Açıklanamayan kilo kaybı veya kilo alımı
• Sürekli yorgunluk ve halsizlik hissi

İleri Evre Over Kanseri Belirtileri 

• İleri evrede tümör büyüdükçe ve karın içine sıvı birikimi (asit) oluştuğunda şu belirtiler daha belirgin hale gelir:
• Karın çevresinde belirgin genişleme (etek veya pantolonların dar gelmesi)
• İştahsızlık ve hızlı doyma hissi (erken tokluk)
• Mide bulantısı ve sindirim problemleri
• Şiddetli karın şişliği ve nefes darlığı (karın içi sıvı birikimi nedeniyle)
• Alt sırt veya pelvik bölgede sürekli baskı hissi

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

• Bu belirtiler 2 haftadan uzun süredir devam ediyorsa
• Belirtiler giderek şiddetleniyorsa ve günlük yaşamı etkiliyorsa
• Menopoz sonrası vajinal kanama veya açıklanamayan kilo kaybı varsa

Over kanseri belirtileri, hassas bağırsak sendromu (IBS), mide-bağırsak hastalıkları veya idrar yolu enfeksiyonları gibi başka rahatsızlıklarla karışabilir. Ancak, bu belirtilerin uzun süre devam etmesi durumunda erken teşhis için jinekolojik muayene ve gerekli testlerin yapılması önerilir.

Over Kanseri Ne Kadar Yaygındır?

Over kanseri, özellikle menopoz sonrası kadınlarda daha yaygındır ve teşhis edilen vakaların çoğu 50 yaş üzerindeki kadınlarda görülmektedir. Dünya genelinde, over kanseri kadınlarda en sık görülen 7. kanser türüdür ve kanser kaynaklı yaşam kayıpları arasında 5. sırada yer alır. En yüksek insidans oranları Avrupa ve Kuzey Amerika'da görülürken, en düşük oranlar Afrika ve Asya'da rapor edilmiştir.

Türkiye’de over kanseri görülme sıklığı GLOBOCAN 2020 verilerine göre, 100.000 kadında yaklaşık 6,5 vaka olarak belirlenmiştir. Bu oran, yıllık yaklaşık 4.059 yeni vaka ve 2.730 over kanseri kaynaklı yaşam kaybı anlamına gelmektedir.

Over Kanserine Ne Sebep Olur?

Over kanserinin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bazı faktörlerin bu hastalığın gelişme riskini artırabileceği gösterilmiştir. Ancak, bu faktörlere sahip olmak mutlaka kanser gelişeceği anlamına gelmez. Aynı şekilde, hiçbir risk faktörü taşımayan bir kişi de over kanserine yakalanabilir.

Over Kanseri Riskini Artıran Faktörler

Over kanseri gelişme riski, hormonal, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu ile ilişkilidir.

Kalıtsal ve Sporadik (genetik olmayan) Over Kanseri

Kalıtsal over kanseri:

Over kanseri vakalarının yaklaşık %10-15’i kalıtsaldır ve genellikle daha erken yaşta gelişir.

Sporadik (genetik olmayan) over kanseri:

Çoğu vaka, kalıtsal olmayan genetik değişiklikler ve çevresel faktörlerle ilişkilidir ve 50 yaş üstünde daha sık görülür.

Yumurtalık Kanserinde Kalıtsal Olmayan Çevresel Faktörler

Yaş:

Over kanseri riski, kadınlarda yaş ilerledikçe artar. Over kanseri kadınların yarısı, 63 yaş üzeri hastalardır.

Obezite:

Vücut kitle endeksi en az 30 olan obez kadınlar da yumurtalık kanseri riski artar.

Doğurganlık için Kullanılan ilaçlar:

Doğurganlık için kullanılan klomifen sitrat (Klomid) adlı ilacın bir yıldan fazla kullanılması özellikle hamilelik meydana gelmemişse kötü huylu tümör riskini arttırabilir. Hiç doğum yapmamak, doğurganlık ilaçları kullanmadan da kanser riskini arttırır. Bu ilacı kullanıyorsanız, olası riskleri hakkında doktorunuzla konuşunuz.

Erkeklik hormonunun etkisi:

Erkeklik hormonu olan Androgen kullanan kadınlarda, over kanseri riski artar. Bu konuyla ilgili araştırmalar devam etmektedir.

Östrojen ve hormon tedavisi:

Menopoz dönemi östrojen hormonu kullanan kadınlarda over kanseri riski artar. 5-10 yıl sadece östrojen alan kadınlarda kanser riskinin, östrojen ve progesteron hormonlarını beraber alan kadınlara göre fazla olduğu tespit edilmiştir.

Meme kanseri riski:

Meme kanseri olan kadınların, over kanserine yakalanma riski daha fazladır. Ailesel faktörler söz konusu olduğunda risk daha da artar.

Sigara ve alkol kullanımının etkisi:

Over kanserlerinin müsinöz adlı çeşidinde, sigara over kanseri riskinde artışla ilişkilendirilmiştir. Alkol kullanımının over kanseri ile bir bağlantısı yoktur.

Pudra kullanımı:

Terleme ve pişikten korunmak üzere uzun yıllar (10 yılı aşkın sürelerde) kasık bölgesinde pudra (talk) kullanımının over kanseri riskini artırdığı görülmüştür.

Kalıtsal Over Kanserinde Risk Faktörleri

Aile öyküsü:

Eğer birinci derece akrabalarınızda (anne, kız kardeş, kız evlat) over, meme veya rahim kanseri öyküsü varsa, risk 2 kat veya daha fazla artabilir.

Genetik faktörler:

BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları, over kanseri riskini belirgin şekilde artırır. Bu mutasyonlara sahip kadınlarda, yaşam boyu over kanseri riski mutasyonu taşımayan insanlara göre belirgin artış göstermektedir.

BRCA Mutasyonu ve Over Kanseri

Over kanseri vakalarının yaklaşık %6-25’inde BRCA1 veya BRCA2 gen mutasyonu tespit edilmektedir. Bu mutasyonlar özellikle yüksek dereceli seröz over kanseri (HGSC) ile ilişkilidir.

• BRCA1 mutasyonu taşıyan kadınlarda yaşam boyu over kanseri riski %35-50 arasında değişebilir.
• BRCA2 mutasyonu taşıyan kadınlarda ise bu risk %10-25 arasındadır.
• BRCA mutasyonu taşıyan kadınlar genellikle hastalığı daha genç yaşta (ortalama 40-50 yaş aralığında) geliştirir.

BRCA Mutasyonu Testi ve Danışmanlık

BRCA1 ve BRCA2 mutasyon testi, hastanın aile öyküsü ve kişisel risk faktörlerine bağlı olarak önerilebilir.

Özellikle şu durumlarda test önerilir:

• Ailesinde over, meme veya pankreas kanseri öyküsü bulunan kadınlar.
• Genç yaşta (50 yaş altı) over veya meme kanseri teşhisi alan kadınlar.
• BRCA mutasyonu taşıdığı bilinen bir aile bireyi olanlar.

Eğer BRCA1 veya BRCA2 mutasyonu tespit edilirse, hastaya şu adımlar önerilir:

• Genetik Danışmanlık:

BRCA1 veya BRCA2 mutasyonu taşıyan kadınlar, genetik yatkınlık nedeniyle over kanseri açısından yüksek risk altındadır. Bu mutasyonu taşıyan kadınlarda kanser genellikle erken yaşlarda ortaya çıkabilir ve erken evrede teşhis edilmesi zor olabilir. Hastanın taşıdığı mutasyonun kanser riski üzerindeki etkisi anlatılır. Risk azaltma seçenekleri ve takip programları hakkında bilgilendirme yapılır.

• Risk Azaltma Önlemleri:

Düzenli tarama programları (transvajinal ultrason ve CA-125 kan testi gibi).

Risk azaltıcı cerrahi seçenekleri değerlendirilir.

Doğurganlık Çağındaki Kadınlar için Öneriler

BRCA1 veya BRCA2 mutasyonu taşıyan ve doğurganlık çağında olan kadınlar için risk azaltma önlemleri, çocuk sahibi olma planlarını etkileyebilir. Bu nedenle, aşağıdaki noktalar göz önüne alınmalıdır:

• 40 yaşına kadar risk azaltıcı cerrahi (salpingo-ooferektomi, yani yumurtalık ve fallop tüplerinin alınması) önerilir. Bu cerrahi, over kanseri riskini %90 oranında azaltabilir ve meme kanseri riskini de düşürebilir.
• Doğurganlık korunması için yumurta veya embriyo dondurma seçenekleri değerlendirilebilir. Alternatif üreme yöntemleri (taşıyıcı annelik, donör yumurta) hakkında bilgi verilir.

Over Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

BRCA mutasyonu taşıyan kadınlar düzenli olarak takip edilmediğinde, over kanseri genellikle ileri evrede teşhis edilir. Bunun nedeni, erken evrelerde belirgin semptom vermemesi veya belirtilerin diğer hastalıklarla karıştırılmasıdır.

Over Kanseri Tanısı İçin Kullanılan Testler

Klinik Muayene 

• Doktor, karın ve pelvik bölgeyi muayene ederek anormal bir kitle olup olmadığını değerlendirir.
• Lenf düğümlerinde büyüme veya sıvı birikimi (asit) olup olmadığını kontrol eder.
• Şüpheli bulgular varsa ileri testler istenir.

Kan Testleri (Biyobelirteçler)

• CA 125 Kan Testi:

Over kanseri olan kadınların erken evrede %50’sinde, ileri evrede %85’inde CA 125 seviyesi yükselebilir. Ancak, endometriozis, pelvik inflamatuar hastalık ve iyi huylu jinekolojik hastalıklar da CA 125 seviyesini artırabilir. Tanı için tek başına yeterli değildir, diğer testlerle birlikte değerlendirilmelidir.

Görüntüleme Testleri

• Ultrason Taraması (Transvajinal Ultrason - TVUS)

Yumurtalıklardaki anormal kitlelerin değerlendirilmesi için ilk tercih edilen görüntüleme yöntemidir.

Vajinal yoldan uygulanan bir prob ile yumurtalıkların boyutu, yapısı ve olası kitlelerin özellikleri incelenir.

• Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması

Eğer over kanseri tanısı konursa, kanserin yayılımını (evreleme) belirlemek için kullanılır. • Karın ve pelvik bölgenin üç boyutlu görüntülerini sağlar.

• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)

BT'ye alternatif olarak kullanılabilir, özellikle yumuşak doku detaylarını daha iyi göstermek için tercih edilir. Cerrahi planlamada yardımcı olabilir.

• Pozitron Emisyon Tomografisi (PET-BT)

Over kanserinin yayılımını ve metastaz bölgelerini değerlendirmek için kullanılır. Lenf düğümlerine veya uzak organlara metastaz olup olmadığını tespit etmek için etkili bir yöntemdir. Rutin tarama için kullanılmaz.

• Göğüs Röntgeni

Over kanserinin akciğerlere yayılıp yayılmadığını (metastaz) kontrol etmek için istenir, ancak BT tercih edilmesi daha etkindir.

Tedavim Nasıl Belirlenecek?

Over kanseri tedavisi, hastalığın evresi, hastanın genel sağlık durumu ve tümörün özelliklerine bağlı olarak planlanır. Tedavi sürecinde cerrahi müdahale, kemoterapi ve hedefe yönelik tedaviler gibi yöntemler kullanılır.

Erken Evre Over Kanseri Tedavisi

Erken evre over kanserinde (Evre I ve II), cerrahi tedavi temel yaklaşımdır. Cerrahinin amacı, tümörün tamamen çıkarılması ve hastalığın yayılımının değerlendirilmesidir. Bu süreçte genellikle rahim, her iki yumurtalık ve fallop tüpleri, omentum (karın zarı) ve gerekirse lenf düğümleri çıkarılır. Cerrahi sonrası patolojik değerlendirme, ek tedavi gerekip gerekmediğini belirlemede kritiktir.

İleri Evre Over Kanseri Tedavisi

İleri evre over kanserinde (Evre III ve IV), tedavi genellikle cerrahi ve kemoterapinin kombinasyonunu içerir. Cerrahinin amacı, tümör yükünü azaltmak (sitoredüksiyon) ve mümkünse tüm görünür tümör dokusunu çıkarmaktır. Cerrahi sonrası platin-taksan bazlı kemoterapi standart tedavi yaklaşımıdır. Bazı hastalarda, ameliyat öncesi kemoterapi (neoadjuvan kemoterapi) uygulanabilir. Bu durumda, cerrahi müdahale kemoterapi sonrası planlanır.

Nüks Eden Over Kanseri Tedavisi

Over kanserinin tekrarlaması durumunda, tedavi seçenekleri hastalığın yayılımı, daha önce uygulanan tedaviler ve hastanın genel sağlık durumu göz önünde bulundurularak belirlenir. Cerrahi müdahale, kemoterapi ve hedefe yönelik tedaviler (örneğin, PARP inhibitörleri) gibi seçenekler değerlendirilebilir. Tedavi planı, multidisipliner bir ekip tarafından hastaya özel olarak oluşturulmalıdır. Tedavi süreciniz, jinekolojik onkoloji konusunda deneyimli bir ekip tarafından yönetilmeli ve size en uygun tedavi planı bu ekip tarafından belirlenmelidir.

Evreleme

Kanserin başladığı organın içinde sınırlı olması veya vücudun diğer bölümlerine yayılıp yayılmadığının tespiti için kullanılan süreçlere evreleme denir. Over kanserinin evrelemesi, hastalığın yayılımını ve tedavi planlamasını belirlemek için kritik bir adımdır. Bu süreçte en yaygın olarak kullanılan sistem, Uluslararası Jinekoloji ve Obstetrik Federasyonu (FIGO) tarafından geliştirilen evreleme sistemidir. Kanser vücutta ilerlerken komşu dokuya direk, lenf sistemi ve kan yolu olmak üzere 3 yolla yayılabilir:

1. Doku yolu ile kanser, başladığı yerden büyüyerek yakın bölgelere yayılır.
2. Lenf sistemi yolu ile kanser, başladığı andan itibaren lenf sistemine girerek, lenf damarları boyunca vücudun diğer bölgelerine yol alır.
3. Kan yolu ile kanser, başladığı yerden kan damarları vasıtasıyla vücudun diğer bölgelerine doğru yol alır.

Kanser vücudun başka bir bölgesine yayılırsa buna metastaz denir.

Metastatik tümör, primer (birincil) tümörle aynı tür kanserdir. Örneğin, over epitel kanseri akciğere yayılırsa, akciğerdeki bu kanser hücreleri akciğer kanseri değil, yumurtalık kanser hücreleridir.

Over kanseri evrelemesi, Roma rakamları ile I'den IV'e kadar sıralamanın dışında basitçe erken ve ileri evre olmak üzere de iki başlıkta değerlendirilir.

FIGO Evreleme Sistemi

Evre I: Kanser sadece bir veya her iki over veya fallop tüplerinde sınırlıdır.

• IA: Tümör, tek bir over veya fallop tüpü ile sınırlıdır; yüzeyde tümör yoktur ve karın sıvısında (asit) malign hücre bulunmaz.

• IB: Tümör, her iki over veya fallop tüpü ile sınırlıdır; yüzeyde tümör yoktur ve karın sıvısında malign hücre bulunmaz.

• IC: Tümör, over veya fallop tüpü yüzeyindedir, kapsül ameliyat öncesi yırtılmıştır veya karın sıvısında malign hücreler mevcuttur.

Evre II: Kanser, bir veya her iki over veya fallop tüpünü etkiler ve pelvik bölgedeki diğer organlara yayılmıştır.

• IIA: Tümör, rahim veya fallop tüplerine yayılmıştır.

• IIB: Tümör, mesane veya rektum gibi diğer pelvik organlara yayılmıştır.

Evre III: Kanser, pelvisin ötesine, karın zarına (periton) veya bölgesel lenf düğümlerine yayılmıştır.

• IIIA: Mikroskobik olarak karın zarına yayılım vardır; bölgesel lenf düğümlerinde tutulum olabilir.

• IIIB: Karın zarında 2 cm'den küçük makroskopik metastazlar vardır; bölgesel lenf düğümlerinde tutulum olabilir.

• IIIC: Karın zarında 2 cm'den büyük makroskopik metastazlar veya diyafram yüzeyinde tutulum vardır; bölgesel lenf düğümlerinde tutulum olabilir.

Evre IV: Kanser, karın boşluğunun ötesine ve uzak organlara yayılmıştır.

/p>

• IVA: Akciğerleri çevreleyen sıvıda (plevral efüzyon) malign hücreler bulunur.
• IVB: Karaciğer, dalak parankimi veya uzak lenf düğümleri gibi uzak organlara metastaz vardır.

Bu evreleme sistemi, kanserin yayılımını ve tedavi seçeneklerini belirlemede önemli bir rehberdir. Evre ne kadar düşükse, genellikle prognoz o kadar iyidir. Tedavi planlaması, hastalığın evresi, hastanın genel sağlık durumu ve diğer bireysel faktörler göz önünde bulundurularak yapılır.

Over Kanseri İçin Tedavi Seçenekleri

Over kanseri tedavisi, hastalığın evresi, tümörün özellikleri ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınarak belirlenir. Cerrahi, kemoterapi ve hedefe yönelik tedaviler, temel tedavi seçenekleridir.

Erken Evre Over Kanseri (Evre I-II) Tedavisi

• Cerrahi, erken evre hastalarda temel tedavi yöntemidir.
• Tümörün yayılımına bağlı olarak rahim, yumurtalıklar, fallop tüpleri ve bölgesel lenf düğümleri çıkarılabilir.
• Doğurganlık koruyucu cerrahi, belirli hastalarda seçenek olabilir.
• Kemoterapi, tüm hastalarda gerekli değildir ancak orta ve yüksek riskli Evre I hastalarında önerilir.

Standart kemoterapi, karboplatin ve paklitaksel kombinasyonu ile uygulanır. (genellikle 6 döngü). Adjuvan kemoterapi tedavisine karar vermeden önce, kadın hastalar aşağıda belirtilen 3 sorunun yanıtını anladıklarından emin olmalıdırlar:

1. Adjuvan kemoterapi tedavisi görmeden hastalığımın seyri (kanserin tekrarlama riski) ne olur?
2. Kemoterapi tedavisi hastalığımın seyrinde nasıl bir olumlu etki yapacak?
3. Kemoterapi tedavisinin riskleri nelerdir?

İleri Evre Over Kanseri (Evre III-IV) Tedavisi

Sitoredüktif cerrahi, yani tüm görünür tümörlerin çıkarılması hedeflenir.

Cerrahi uygunluğuna bağlı olarak ameliyat öncesi (neoadjuvan) veya sonrası (adjuvan) kemoterapi uygulanır. Neoadjuvan kemoterapi, cerrahi müdahale öncesi uygulanır. Kemoterapi tedavisi sonrası uygulanan cerrahi müdahaleye interval sitoredüksiyon denir. Neoadjuvan kemoterapinin, kanser hücrelerinin boyutlarını küçültmesi ve kemoterapiden daha etkili sonuçlar alınarak cerrahi müdahaleyi kolaylaştırması nedeniyle lokal ileri evre hastalıklarda tercih edilen bir seçenektir. Cerrahi sonrası da patoloji sonucu görülerek adjuvan yani ameliyat sonrası kemoterapi sürecinin kaç döngü olacağına karar verilir.

Standart kemoterapi, karboplatin ve paklitaksel kombinasyonu ile verilir.

Bazı hastalarda bevacizumab (tümörün beslenmesini engelleyen bir ilaç) kemoterapi ile birlikte kullanılabilir.

İleri Evre Over Kanserinde intraperitoneal (IP) Kemoterapi:

Bu tedavide kemoterapi, direk kanser hücrelerinin en fazla olduğu karın boşluğuna uygulanır. Cerrahi müdahale sırasında karına yerleştirilen geniş bir kateter yoluyla kemoterapi uygulanır. Cerrahi müdahale veya diğer tedavi yöntemleri ile kanserin boyutu 1cm’den küçültülmüşse, sonrasında uygulanan intraperitoneal kemoterapi etkili bir tedavi yöntemidir.

Evre III-IV over kanserlerinin standart tedavisi optimal sitoredüktif cerrahiyi takiben damardan paltin-taksan bazlı kemoterapi uygulamasıdır. Fakat bu evredeki hastaların önemli bir kısmında hastalık 5 yıl içinde tekrarlar. Cerrahi sırasında karın içine sıcak (42 °C) kemoterapi uygulamasına hyperthermic intraperitoneal chemotherapy (HIPEC) denilmektedir.

Nükseden Over Kanseri Tedavisi

Nüks/metastaz yaygınlığı değerlendirilerek tekrar cerrahi için uygun olup olmadığı değerlendirililr. Kemoterapi planı, hastalığın platin bazlı kemoterapiye duyarlılığına göre belirlenir.

Platin duyarlı hastalarda (nüks 6 aydan uzun sürede olursa), tekrar platin bazlı kemoterapi önerilir. Platin dirençli hastalarda (nüks 6 aydan kısa sürede olursa) non-platin bazlı ajanlar, bazı durumlarda kombine tedaviler veya hedefe yönelik tedaviler tercih edilebilir.

Hedefe Yönelik Tedaviler

• Bevasizumab

Tümörün kan damarları oluşturmasını engelleyerek beslenmesini keser. İleri evre veya nüks eden over kanserinde kemoterapi ile birlikte kullanılabilir.

• PARP İnhibitörleri

DNA onarım mekanizmasını hedef alır; Olaparib ve Niraparib, BRCA1/2 mutasyonu taşıyan, homolog rekombinasyon yetmezliği (HRD) pozitif veya platin duyarlı nüks eden hastalarda kullanılır. Niraparib, BRCA mutasyonu olmasa bile HRD pozitif veya platin duyarlı hastalarda idame tedavisi olarak onaylanmıştır.

• Mirvetuximab soravtansine (Elahere)

Folat reseptör-alfa (FRα) pozitif, platin dirençli over kanseri olan hastalarda kullanılabilir.

Tedavim Tamamlandıktan Sonra Ne Olacak?

Over kanseri tedaviniz tamamlandıktan sonra, hastalığın kontrol altında olduğunu doğrulamak ve olası bir nüksü erken tespit etmek amacıyla düzenli takip randevuları planlanacaktır.

Takip Randevuları ve Yapılan Testler Düzenli Muayeneler:

• İlk 2 yıl boyunca 3-4 ayda bir
• 2 yıldan sonra 6 ayda bir
• 5 yıldan sonra yılda bir kez yapılacaktır.

Klinik Değerlendirme:

• Doktorunuz, semptomları sorgular ve fizik muayene yapar.
• Karın muayenesi ve pelvik muayene ile olası nüksler değerlendirilir.

Kan Testleri:

CA 125 seviyesi, over kanseri olan hastaların çoğunda yükselebileceğinden takipte kullanılabilir. Ancak her hasta için güvenilir bir belirteç olmayabileceği için, semptomlar ve diğer testlerle birlikte değerlendirilir.

Görüntüleme Testleri:

• Bilgisayarlı Tomografi (BT) veya Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Şüpheli durumlarda hastalığın durumu değerlendirilir.
• Pozitron Emisyon Tomografisi (PET-BT): Rutin takipte kullanılmaz, ancak görüntüleme bulguları belirsiz olduğunda veya nüks şüphesi olduğunda istenebilir.

Takip Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Belirtilerinizi takip edin (karın şişliği, ağrı, kilo kaybı, iştahsızlık, sindirim problemleri gibi). Düzenli randevularınızı aksatmayın ve beslenme, egzersiz ve yaşam tarzınıza özen gösterin. Bu takip süreci, hastalık kontrolünü sağlamak ve nüksü erken yakalamak için kritik öneme sahiptir. Doktorunuz, size özel bir takip planı oluşturacaktır.

Sağlığınıza Dikkat Etmek

Over kanseri tedavisinden sonra kendinizi yorgun ve duygusal hissedebilirsiniz. Kendinize iyi bakmak ve ihtiyaç duyduğunuz desteği almak önemlidir.

Dinlenmeye Özen Gösterin: Vücudunuza iyileşmek için zaman tanıyın ve mümkün olduğunca dinlenmeye çalışın. Stresi azaltmaya yardımcı olabilecek yoga, meditasyon veya aromaterapi gibi tamamlayıcı terapilerden faydalanabilirsiniz.

Beslenme ve Hareket: Sağlıklı bir diyetle beslenmek ve düzenli hareket etmek, iyileşme sürecinizi destekleyebilir. Yavaş başlayarak hafif yürüyüşler yapabilir ve kendinizi daha iyi hissettikçe fiziksel aktivitenizi artırabilirsiniz.

Doktorunuza Danışın: Hastaneniz tamamlayıcı terapi seçenekleri sunuyorsa, detaylar hakkında doktorunuza danışabilirsiniz.

Duygusal Destek: Kanser teşhisi almak ve tedavi sürecinden geçmek duygusal olarak zorlayıcı olabilir. Eğer kendinizi kaygılı veya depresif hissediyorsanız, doktorunuz veya hemşirenizle konuşun.

Sizi, kanserle başa çıkma konusunda deneyimli bir danışmana veya psikoloğa yönlendirebilirler.

Destek grupları veya bireysel terapiler, duygusal rahatlama sağlayarak süreci daha kolay yönetmenize yardımcı olabilir.

Over Kanserinde Egzersiz ve Rehabilitasyon

Over kanseri tedavisi sürecinde ve sonrasında egzersiz ve rehabilitasyon, fiziksel ve psikolojik sağlığın iyileştirilmesine katkı sağlar. Egzersiz, yorgunluk, kas kaybı, lenfödem ve stres gibi yaygın sorunların yönetiminde önemli bir rol oynar.

Egzersiz ve Rehabilitasyonun Önemi

Fiziksel Faydaları

• Yorgunluk Yönetimi: Düzenli egzersiz enerji seviyelerini artırarak yorgunluk hissini azaltabilir.
• Kas ve Kemik Sağlığı: Ağırlık taşıyan egzersizler, kas kütlesini ve kemik yoğunluğunu koruyabilir.
• Lenfödem Yönetimi: Hafif egzersizler, lenf sıvısının dolaşımını teşvik ederek şişlik riskini azaltabilir.
• Kardiyovasküler Sağlık: Kemoterapi ve radyoterapiye bağlı olası kalp-damar risklerini azaltmaya yardımcı olabilir.

Psikolojik Faydaları

• Stres ve Anksiyeteyi Azaltır: Egzersiz, endorfin salgılanmasını artırarak ruh halini iyileştirebilir.
• Depresyonla Başa Çıkmaya Yardımcı Olur: Düzenli fiziksel aktivite, motivasyonu artırabilir.
• Özgüveni ve Bağımsızlığı Destekler: Fiziksel güç ve dayanıklılığın artması, hastaların kendilerini daha güçlü hissetmelerine yardımcı olabilir.

Egzersiz Türleri ve Rehabilitasyon Yöntemleri

Aerobik Egzersizler

• Amaç: Kardiyovasküler dayanıklılığı artırmak ve enerji seviyelerini yükseltmek.
• Örnekler: Yürüyüş, bisiklet, hafif tempolu yüzme.
• Frekans ve Yoğunluk: Haftada 3-5 gün, düşük-orta yoğunlukta.

Direnç (Kuvvet) Egzersizleri

• Amaç: Kas kaybını önlemek ve güçlendirmek.
• Örnekler: Hafif ağırlıklarla yapılan direnç egzersizleri, vücut ağırlığı ile squat ve şınav gibi hareketler.
• Frekans: Haftada 2-3 gün, hafif ağırlıklarla 8-12 tekrar.

Esneklik ve Denge Egzersizleri

• Amaç: Hareket kabiliyetini artırmak ve düşme riskini azaltmak.
• Örnekler: Yoga, pilates, Tai Chi.
• Frekans: Haftada 2-3 gün, her seans 20-30 dakika.

Pelvik Taban Egzersizleri

• Amaç: Ameliyat veya radyoterapi sonrası idrar kaçırma gibi sorunları önlemek ve yönetmek.
• Örnekler: Kegel egzersizleri, pelvik kasları güçlendiren hareketler.
• Frekans: Günde 2-3 set, her sette 10 tekrar.

Rehabilitasyon Programının Aşamaları

Tedavi Öncesi Rehabilitasyon

• Amaç: Tedaviye hazırlanmak ve vücudu güçlendirmek.
• Öneriler: Hafif yürüyüş veya yüzme gibi düşük yoğunluklu egzersizler.

Tedavi Sırasında Rehabilitasyon

• Amaç: Tedavi yan etkilerini yönetmek ve fiziksel aktiviteyi sürdürmek.
• Öneriler: Hafif aerobik aktiviteler ve solunum egzersizleri.

Tedavi Sonrası Rehabilitasyon

• Amaç: Gücü ve dayanıklılığı geri kazanmak.
• Öneriler: Daha yoğun aerobik ve direnç egzersizleri, psikososyal destek.

Egzersiz Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Uzman desteği alın: Egzersiz programınız bir fizyoterapist veya onkoloji uzmanı tarafından planlanmalıdır.

Kademeli başlayın: Egzersize düşük yoğunlukta başlayıp, zamanla artırmalısınız.

Semptomları takip edin: Nefes darlığı, baş dönmesi veya aşırı yorgunluk gibi belirtiler olursa doktorunuza danışın.

Psikososyal Destek ve Grup Rehabilitasyonu

Grup egzersiz programları, motivasyonu artırabilir. Destek grupları, kanser süreciyle başa çıkmayı kolaylaştırabilir.

Egzersiz ve Yaşam Kalitesi

Araştırmalar, düzenli egzersizin over kanseri hastalarının yaşam kalitesini artırdığını ve hastalıkla başa çıkmalarını kolaylaştırdığını göstermektedir. Egzersiz, bağımsızlığı destekler ve iyileşme sürecini hızlandırır.

Öneriler:

Egzersiz programları bireyselleştirilmelidir. Düzenli fiziksel aktivite, hem fiziksel hem de zihinsel sağlığınızı iyileştirir. Yaşam tarzınızın bir parçası olarak egzersizi sürdürmek, hastalığın tekrarlama riskini azaltabilir.

Sonuç olarak, over kanseri sonrası süreçte, fiziksel ve psikolojik iyiliğinizi desteklemek için egzersiz, sağlıklı beslenme ve duygusal destek önemlidir. Egzersiz programları uzmanlar tarafından düzenlenmeli ve kişiye özel olmalıdır.

Over Kanserinde Beslenme

Over kanseri tedavisi sırasında ve sonrasında sağlıklı beslenme, vücudun toparlanmasını destekler, bağışıklık sistemini güçlendirir ve tedavi yan etkilerini yönetmeye yardımcı olur.

Over Kanserinde Beslenmenin Önemi

Tedavi Yan Etkilerini Yönetme: Kemoterapi, radyoterapi veya cerrahi sonrası bulantı, iştahsızlık, kabızlık, ishal gibi yan etkilerin hafifletilmesine yardımcı olabilir.

Bağışıklık Sistemini Güçlendirme: Vitamin ve mineral açısından zengin beslenme, enfeksiyon riskini azaltır.

Enerji ve Protein Desteği: Tedavi sürecinde artan enerji ihtiyacını karşılayarak kas kaybını ve halsizliği önler.

Sağlıklı Kilo Yönetimi: Hem kilo kaybını hem de tedaviye bağlı kilo alımını önlemek için dengeli bir diyet önemlidir.

Besin Gruplarının Rolü

Proteinler Neden Önemli?

Hücre yenilenmesini ve bağışıklık sistemini destekler.

• Kaynaklar: Tavuk, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri, baklagiller, kuruyemişler.
• Tüketim Önerisi: Her öğüne bir protein kaynağı ekleyin.

Karbonhidratlar Neden Önemli?

Vücuda enerji sağlar.

• Kaynaklar: Tam tahıllar (bulgur, esmer pirinç, tam buğday ekmeği), sebzeler, meyveler.
• Tüketim Önerisi: Rafine şeker ve beyaz un ürünlerinden kaçının.

Yağlar Neden Önemli?

Enerji sağlar ve hücre yapısında önemli rol oynar.

• Kaynaklar: Zeytinyağı, avokado, fındık, ceviz, badem, somon gibi yağlı balıklar.
• Tüketim Önerisi: Doymuş yağlardan ve trans yağlardan kaçının.

Vitaminler ve Mineraller

• C vitamini: Bağışıklık sistemini destekler (turunçgiller, biber, brokoli).
• D vitamini: Kemik sağlığı için gereklidir (güneş ışığı, balık, yumurta).
• E vitamini: Hücresel onarımı destekler (fındık, ceviz, ay çekirdeği).
• Demir: Kansızlığı önler (kırmızı et, ıspanak, mercimek).
• Çinko: Bağışıklık sistemini güçlendirir (kabak çekirdeği, deniz ürünleri, tam tahıllar).

Tedaviye Özel Beslenme Önerileri

Kemoterapi

Bulantı ve Kusma: Küçük ve sık öğünler tüketin.

İştahsızlık: Yüksek kalorili ve proteinli besinler (smoothie, fıstık ezmesi, yoğurt) tüketin.

Kabızlık: Lifli gıdalar (sebze, meyve, tam tahıllar) ve bol su tüketin.

İshal: Sindirimi kolay gıdalar (pirinç, muz, elma püresi) tercih edin.

Cerrahi Sonrası Beslenme

İyileşmeyi hızlandırmak için yeterli protein ve sıvı alın.

Bağırsak sağlığını korumak için lifli gıdalar tüketin.

Radyoterapi Sürecinde Beslenme

Sıvı tüketimini artırın. Yan etkileri azaltmak için probiyotik yoğurt gibi bağırsak dostu besinleri tercih edin.

Kaçınılması Gereken Yiyecekler

• İşlenmiş gıdalar ve aşırı şekerli yiyecekler
• Kızartmalar ve trans yağ içeren besinler
• Alkol (bağışıklık sistemini baskılar)
• Çok tuzlu gıdalar (ödemi artırabilir)

Beslenme ve Psikoloji

Sağlıklı beslenme, fiziksel iyilik kadar psikolojik sağlığa da katkı sağlar. Yemek yeme alışkanlıkları değişebileceği için destekleyici bir çevre önemlidir. Aile ve arkadaş desteği, yemek hazırlama sürecinde yardımcı olabilir.

Diyetisyen ve Beslenme Danışmanlığı

Bir diyetisyenle çalışmak, bireysel ihtiyaçlarınıza uygun bir beslenme planı oluşturmanıza yardımcı olur. Diyetisyen desteği, enerji seviyelerini artırmak, kilo yönetimi sağlamak ve tedavi yan etkilerini hafifletmek için önemlidir.

Sonuç olarak, sağlıklı ve dengeli beslenme, tedavi başarısını artırır ve yaşam kalitesini iyileştirir. Bireysel beslenme ihtiyaçları için doktor ve diyetisyen ile düzenli takip önemlidir. Beslenme, tedaviye uyum sağlamak ve bağışıklık sistemini desteklemek için bir araç olarak kullanılmalıdır.