2050'de Kansere Bağlı Yaşam Kayıplarının Sayısı Yıllık 18,5 Milyona Ulaşacak

Kanser, dünya genelinde sağlık sistemleri üzerinde büyük bir yük oluşturmaya devam ederken, araştırmacılar 2050 yılına kadar 18,5 milyon insanın kanser nedeniyle yaşamını kaybedeceğini öngörüyor. Bu rakam, 2022'deki 9,7 milyon tahminine göre %89,7’lik büyük bir artışı ifade ediyor. Bu veriler, dünyanın dört bir yanındaki kanser yükünü ele alırken gelecekte bu hastalığın daha da yaygınlaşacağını ortaya koyuyor. Araştırma, 5 Kasım 2024'te JAMA Network Open'da yayınlandı ve toplum sağlığı açısından çarpıcı mesajlar veriyor.

2022 ve 2050: Kanser Vakasında ve Yaşam Kayıplarında Dramatik Artış Bekleniyor

Araştırmacılar, 2050 yılında dünya genelinde yıllık 35,3 milyon yeni kanser vakası olacağını öngörüyor. Bu, 2022'de tahmin edilen 20 milyon vakaya göre %76,6'lık bir artışı temsil ediyor. Erkeklerde 2050 yılı için öngörülen kanser vakası sayısı 19 milyon iken, kadınlarda bu sayının 16,3 milyon olması bekleniyor. Kanser vakalarının bu denli artışı, halk sağlığı açısından ciddi bir tehdidi beraberinde getiriyor.

Şekil 1. Cinsiyete Göre Dünya Çapında Tahmini Yıllık Yeni Kanser Vakası ve Yaşam Kaybı Sayısı, 2022-2050

Veriler, dünya çapında 185 ülke ve bölgedeki 36 kanser türüne ilişkin yükü analiz eden bir çalışmadan elde edildi. 2022'de kanser prevalansı, dünya geneli için her 100.000 kişide 178,9 vaka olarak kaydedildi. En yaygın kanser türleri ise meme, prostat, kolorektal, akciğer ve melanom dışı deri kanseri olarak sıralandı.

Kanser prevalansı, belirli bir zaman diliminde, toplumda halihazırda kanser tanısı almış ve yaşayan kişi sayısını ifade eder. Yani, kanser prevalansı, kanser tanısı konulmuş ve halen hayatta olan bireylerin oranını yansıtır.

Yukarıdaki cümledeki "2022'de kanser prevalansı, her 100.000 kişide 178,9 vaka olarak kaydedildi" ifadesi, o yıl içinde her 100.000 kişilik nüfus diliminde yaklaşık 179 kişinin kanser tanısı ile yaşamakta olduğunu belirtir. Bu sayı, kanserin toplumdaki yaygınlığını gösterir.

En Yaygın Kanser Türü: Akciğer Kanseri

Akciğer kanseri, 2022 yılında yeni kanser vakalarının %12,4’ünü ve kanser kaynaklı yaşam kayıplarının %18,7’sini oluşturdu. Bu kanser türünün 2050 yılında da en yaygın kanser vakası (%13,1) ve kanserden yaşam kaybı nedeni (%19,2) olacağı tahmin ediliyor. Akciğer kanseri, erken teşhis ve tedavi imkanlarının eksikliğinden dolayı yüksek yaşam kaybı oranlarıyla dikkat çekiyor ve bu alanda küresel sağlık sistemlerinin yapısal bir dönüşüme ihtiyacı olduğunu gösteriyor.

Kanser Görülme Oranında En Fazla Artış Beklenen Kanser Türleri

2050'ye kadar kanser insidansında en fazla artış beklenen kanser türleri arasında

• melanom dışı deri kanseri (%119),
• mesane kanseri (%100),
• mezotelyoma (%99),
• prostat kanseri (%96),
• pankreas kanseri (%95),
• mide kanseri (%88),
• safra kesesi kanseri (%87),
• vulva kanseri (%87),
• akciğer kanseri (%86),
• multipl miyelom (%86) ve
• kolorektal kanser (%86) yer alıyor.

Bu artış oranları, kanserle mücadele stratejilerinin güncellenmesi gerektiğini ve önleyici tedbirlerin önemini ortaya koyuyor.

2050'de Kanserden Yaşam Kayıplarında Dramatik Artış: 18,5 Milyon

Çalışmada, 2050 yılı için beklenen 18,5 milyon kanser yaşam kaybının büyük kısmının erkeklerde görüleceği tahmin ediliyor (10,5 milyon erkek, 8 milyon kadın).

Yaşam kayıpları açısından en büyük artış,

• prostat kanseri (%136),
• mesane kanseri (%124),
• melanom dışı deri kanseri (%117),
• mezotelyoma (%109),
• kolorektal kanser (%103),
• vulva kanseri (%101),
• pankreas kanseri (%100),
• melanoma (%100),
• multipl miyelom (%97) ve
• böbrek kanserinde (%96) bekleniyor.

Bu veriler, kanser nedeniyle yaşam kaybı oranlarının bazı kanser türlerinde hızla artacağını ve toplum sağlığı açısından ciddi bir tehdit oluşturacağını gösteriyor.

Şekil 2. Afrika ve Asya Ülkelerinin 2022 Yılına Ait Mortalite İnsidans Oranı (MIR) Farklarının Küresel MIR Ortalaması ile Karşılaştırması

Mortalite İnsidans Oranı (MIR) Nedir?

MIR, kanser tanısı konmuş kişilerin ne kadarının bu hastalıktan yaşamını kaybettiğini gösteren bir orandır. Bir ülkenin MIR değeri ne kadar yüksekse, o ülkede kanser teşhisi konulan kişiler arasında yaşam kaybı oranı o kadar yüksektir. Yüksek MIR, kanser hastalarının sağ kalma oranlarının düşük olduğunu ve tedaviye erişimde veya tedavi kalitesinde eksiklikler olabileceğini gösterebilir.

Görseldeki Anlamlar

• Turuncu Barlar (Küresel MIR'ın Üstünde Olanlar): Bu ülkeler, küresel MIR ortalamasının üzerinde bir MIR değerine sahiptir. Yani, bu ülkelerde kanser tanısı konulan hastalar arasında yaşam kaybı oranı küresel ortalamadan daha yüksektir. Afrika kıtasındaki birçok ülke, özellikle Gambiya, Nijer ve Somali gibi ülkeler, yüksek MIR değerlerine sahiptir. Bu, bu ülkelerde kanser tedavisine erişim zorluklarını veya tedavi olanaklarının sınırlı olduğunu gösterir.

• Mavi Barlar (Küresel MIR'ın Altında Olanlar): Bu barlar, küresel ortalamanın altında kalan ülkeleri temsil eder. Bu durumda, kanser tanısı konulan hastalar arasında yaşam kaybı oranı, küresel ortalamadan daha düşüktür. Asya kıtasında, özellikle Japonya, Güney Kore, Singapur ve Çin gibi ülkeler, küresel MIR ortalamasının altında kalıyor. Bu da bu ülkelerde kanser tanısı alan kişilerin sağ kalma oranlarının daha yüksek olduğunu, tedaviye erişim ve tedavi kalitesinin daha iyi olabileceğini gösteriyor.

Sağlık Sistemlerinde Değişim ve Geliştirilmiş Kanser Yönetimi Şart

Araştırmacılar, kanserle mücadelede sağlık hizmetlerine erişimin artırılmasının ve kalitesinin iyileştirilmesinin önemine vurgu yapıyor. Evrensel sağlık sigortası kapsamının genişletilmesi ve kanserin önlenmesi, erken teşhisi, yönetimi ve tedavisinde sağlık sistemlerinin güçlendirilmesi gerektiğini belirten araştırmacılar, bu sayede projeksiyonlarda beklenen eğilimlerin yavaşlatılabileceğini ifade ediyor.

Özellikle, düşük ve orta gelirli ülkelerde kanser tedavisine erişim olanaklarının geliştirilmesi, hem yaşam kaybı oranlarını azaltmak hem de tedavi başarı oranlarını artırmak adına büyük bir önem taşıyor.

Bu çalışma, kanserle mücadelenin sadece tedavi süreçlerini değil, aynı zamanda küresel düzeyde sağlık politikalarının yeniden yapılandırılmasını gerektiren karmaşık bir sorun olduğunu gösteriyor. Önleyici sağlık hizmetlerine ve erken teşhis programlarına yapılan yatırımlar, uzun vadede kanser yükünü azaltma potansiyeline sahip.