Carney kompleksi nedir?
Carney kompleksi, iyi huylu (kanserli olmayan) bağ dokusu tümörleri olan miksomalar ve endokrin (hormon üreten) bezlerin bir dizi başka tümörleri olan lekeli cilt pigmentasyonu ile ilişkili kalıtsal bir hastalıktır. Tümörler iyi huylu veya kanserli olabilir. İyi huylu bir tümör, tümörün büyüyebileceği ancak yayılmayacağı anlamına gelir. Kanserli bir tümör kötü huyludur, yani büyüyebilir ve vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.
Carney kompleksinin belirtileri genellikle çocukluk çağında veya 20'li yaşların başında ortaya çıkar. Deri pigmentasyonu, kalp miksomaları veya diğer kalp problemleri genellikle durumun ilk belirtileridir. Lekeli cilt pigmentasyonu dudaklarda, gözlerin iç ve dış köşeleri ile birlikte konjunktiva kısmında ve genital bölgede bulunur. Carney kompleksinin diğer yaygın özellikleri Cushing sendromu ve çoklu tiroid nodülleridir. Carney kompleksindeki Cushing sendromu her zaman birincil pigmentli nodüler adrenokortikal hastalığa (PPNAD) bağlıdır ve semptomlar kortizol hormonunun aşırı üretiminin neden olduğu kilo alımı, yüksek tansiyon, diyabet ve kolay morarmalarına neden olabilir. Carney kompleksine sahip kişilerde kanser riski artmış olsa da, tümörlerin çoğu iyi huyludur. Karaciğer , yumurtalık , testis , ve pankreas kanseri Carney kompleksine bağlı oluşabilecek kanserleridir. Sinir sisteminin nadir görülen "schwannoma" tümörü bazen kanserli ve çok agresif olabilir.
Carney kompleksi ayrıca NAME sendromu veya LAMB sendromu olarak da adlandırılır.
- NAME sendromu – Nevüs (doğum lekeleri veya moller), Atrial miksoma, Miksoid nörofibromlar, ve Epelid (çiller)
- LAMB sendromu – Lentijinler, Atrial Miksoma, ve Blue (mavi) nevüs
Carney kompleksine ne sebep olur?
Carney kompleksi, otozomal dominant bir şekilde alınabilen veya kendiliğinden ortaya çıkabilen kalıtsal bir genetik durumdur. Bu durum kanser oluşma riskinin ve Carney kompleksine bağlı diğer durumların gen mutasyonları ile nesilden nesile aktarılabileceği anlamına gelir. Yapılan araştırmalarla protein kinaz A ( PKA ) ile vücudun hücre sinyallemesini düzenlemesiyle, PRKAR1A adlı genin Carney kompleksi ile ilişkili olduğu saptandı. Araştırmacılar, Carney kompleksi olan kişilerin % 70'inden fazlasının ve pigmentli nodüler böbreküstü bezi hastalığı (PPNAD) olan hastaların % 80'inin PRKAR1A geninde (17q24.2 kromozomunda) bir mutasyon olduğunu belirtmişlerdir ve % 6'ya kadar bu gende veya onu içeren kromozomal alanda delesyonlar olabilir. Bugüne kadar 130'dan fazla farklı PRKAR1A mutasyonu bulunmuştur. Mutasyonların çoğu benzersizdir, yani yalnızca tek ailede tanımlanmıştır. Şimdiye kadar, belirli bir genetik mutasyon tipi ile Carney kompleksinin belirtileri (kanser gibi) arasında güçlü bir ilişki görülmemiştir.
PRKAR1A geninde mutasyonu olmayan kişiler genelde olarak yaşamın ilerleyen dönemlerinde hafif semptomlar görmeye başlar. Bu kişilerin diğer aile üyelerinin Cartney kompleksinden etkilenme olasılığı daha azdır. Bu kişideki gen mutasyonu sporadik olarak kabul edilir, yani şans eseri oluşmuştur.
Carney kompleksi ile ilişkili ikinci bir genetik neden, kromozom 2 (2p16) üzerindeki bir bölgede tanımlanmıştır, ancak bu fenotipten sorumlu genler hala bilinmemektedir. Son zamanlarda, PRKACB gen mutasyonu Carney kompleksi olan tek bir kişide ve Carney kompleksinin başka semptomları olmayan Cushing sendromlu küçük çocuklarda bulundu. PDE11A ve PDE8B genlerindeki mutasyonlar, PPNAD’ye bağlı Cushing sendromlu genç insanlarda da bulundu, ancak bunların Carney kompleksiyle bağlantılı olup olmadığı henüz bilinmemektedir. Carney kompleksi ile ilişkili olabilecek diğer gen araştırmaları devam etmektedir. PPNAD ve diğer Cushing sendromu türlerinde yer alan başka bir genin mutasyonu olan PRKACA Carney kompleksine neden olmadığı düşünülmektedir.
Carney kompleksi nasıl sonraki nesillere aktarılır?
Normalde her hücrede biri anneden biri babadan alınan 2 gen kopyası vardır. Carney sendromu otozomal dominant bir kalıtım modelini takip eder ve oluşabilmesi için sadece tek bir gen kopyasında bir mutasyon oluşması yeterlidir. Bu durum gen mutasyonu olan bir ebeveynin normal geninin veya mutasyona sahip geninin bir kopyasını çocuğuna geçirebileceği anlamına gelir. Bu nedenle mutasyona sahip bir ebeveyni olan bir çocuğun kalıtım yoluyla bu mutasyonu alma şansı% 50'dir. Mutasyona sahip bir kişinin erkek kardeşinin, kız kardeşinin veya ebeveyninin de aynı mutasyona sahip olma şansı % 50'dir. Bununla birlikte, ebeveynlerde mutasyon için negatif saptanırsa (test sonuçlarında mutasyon bulunmazsa) kardeşlere yönelik risk önemli ölçüde azalır, ancak riskleri yine de ortalama bir riskten daha yüksek olabilir.
Kalıtsal kanser sendromu taşıyan ve çocuk sahibi olmak isteyen kişiler için bazı seçenekler mevcuttur. Preimplantasyon genetik tanı (PGT), in vitro fertilizasyon (IVF-tüp bebek) ile birlikte yapılan, belirli bir gen mutasyonunun aktarılmadan çocuk sahibi olmayı sağlayabilen tıbbi bir prosedürdür. Kadının yumurtaları çıkarılır ve bir laboratuarda döllenir. Embriyolar belirli bir boyuta (yaklaşık 8 hücre) ulaştığında 1 hücre çıkarılır ve söz konusu kalıtsal durum için test edilir. Ebeveynler daha sonra mutasyona sahip olmayan embriyoları kadının rahmine transfer etmeyi seçebilir. PGT, yirmi yıldan fazla bir süredir çeşitli kalıtsal kanser yatkınlığı sendromlarını önlemek için kullanılmaktadır. Bununla birlikte PGT’ye başlamadan önce finansal, fiziksel ve duygusal faktörleri dikkate alınması gereken karmaşık bir prosedürdür.
Carney kompleksi ne kadar yaygındır?
Carney kompleksi nadirdir. Dünya çapında birkaç yüz vaka bildirilmiştir. Carney kompleksi vakalarının% 60 ila% 75'inin aileden geçtiği tahmin edilmektedir. Vakaların geri kalan % 25 ila% 40'ı sporadik yani şans eseri ortaya çıkmış olabilir.
Carney kompleksi nasıl teşhis edilir?
Aşağıda listelenen 12 ana özellikten en az 2'sine sahip olan kişilerde Carney kompleksi teşhis edilir. Ebeveyni, kardeşi veya çocuğuna Carney kompleksi teşhisi konmuş kişiler aşağıdaki özelliklerden en az birine sahiplerse etkilenmiş sayılırlar.
Carney kompleksi için başlıca teşhis özellikleri
- Belirli desen ve konumlara sahip benekli cilt pigmentasyonu
- Miksoma (iyi huylu tümörler)
- Kalp miksoması
- Meme miksomatozu
- Meme adenomları
- Anormal Liddle testi sonucu (PPNAD veya Cushing sendromu ile ilgili idrar testi)
- Akromegali (hipofiz tümörü nedeniyle el, ayak ve yüz boyutunda artış)
- Büyük hücreli kalsifiye Sertoli hücreli tümör (LCCST) olarak adlandırılan testis neoplazmı
- Tiroid kanseri
- Psammomatöz melanotik schwannoma (sinir hücrelerinde büyüyen tümörler)
- Nevüsler (mavi-siyah renkli benler)
- Osteokondromiksoma (kemik tümörleri)
Carney kompleksine sahip olduğundan şüphelenilen kişiler için PRKAR1A genindeki mutasyonları saptayabilecek genetik testler mevcuttur. Eğer bir kişi PRKAR1A mutasyonuna ve yukarıdaki tümörlerden en az bir tanesine sahipse, o kişiye Carney kompleksi teşhisi konur. PRKACA, PRKACB, PDE11A ve PDE8B gibi daha yakın zamanda keşfedilen genler için genetik test henüz mevcut değildir.
Ek olarak Carney kompleksi olan kişilerde başka fiziksel belirtiler de görülmüştür. Bu fiziksel belirtiler Carney kompleksini akla getirebilir, ancak bunlar önemli tanı özellikleri olarak kabul edilmez. Bu belirtiler ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için araştırmalar devam etmektedir ve aşağıda listelenmiştir:
- Koyu renkli benler veya belli bir desen olmaksızın belirgin çillenme
- Mavi nevüs (birden fazlaysa ve biyopsi ile doğrulanmışsa)
- Ciltte açık kahverengi lekeler veya doğum lekeleri
- Akromegali olmamasına rağmen tirotropin salgılayan hormon (TRH)’a yanıt olarak yüksek insülin benzeri büyüme faktörü 1 (IGF-I) seviyeleri, anormal glikoz tolerans testi (GTT) ve / veya testine paradoksal büyüme hormonu (GH). Ayrıca, kanda prolaktin adı verilen bir hormonun yüksek seviyeleri.
- Kardiyomiyopati (kalp kası hastalıkları)
- Pilonidal sinüs (Kalça yarığındaki apse)
- Ailede Cushing sendromu, akromegali veya ani ölüm öyküsü
- Çoklu cilt lekeleri veya lipom adı verilen diğer cilt lezyonları
- Polipler (genellikle akromegali ile birlikte kolonda iyi huylu büyüme)
- Genç bir kişide kanserli olmayan tek bir tiroid nodülü ve yaşlı bir kişide birden fazla tiroid nodülü
- Ailede kanser öyküsü (özellikle tiroid, kolon, pankreas ve yumurtalık kanseri)
Carney kompleksi ile ilişkili tahmini kanser riskleri nelerdir?
Carney kompleksi olan kişilerde kanser riski artmıştır. Carney kompleksi olan kişilerde bildirilen kanser türleri arasında adrenokortikal (böbrek üstü bezi) karsinom , tiroid , kolorektal , karaciğer ve pankreas kanserleri bulunur. Kadınlarda yumurtalık kanseri ve Sertoli veya Leydig hücrelerini içeren testis tümörleri de rapor edilmiştir.
Carney kompleksi için tarama seçenekleri nelerdir?
Önerilen taramalar aşağıdakiler gibidir:
- Bebeklik döneminde başlayan yıllık ekokardiyogram . Halihazırda miksoması olan hastalar 6 ayda bir ekokardiyogram yaptırmalıdır.
- Bir dermatoloji uzmanı tarafından düzenli cilt muayeneleri ve kendi kendine muayeneler
- Ergenlik döneminden başlayarak yıllık serum kortizol, prolaktin ve IGF-1 düzeylerini kontrol etmek için kan testleri
- Tiroid bezini değerlendirebilmek için ultrason görüntülemleri
- Genel endokrin sistem (hormon sargılayan sistem) taraması
- Erkekler için testis muayeneleri ve ultrason
Taramalar yeni teknolojiler geliştirildikçe ve Carney kompleksi hakkında daha fazla şey öğrenildikçe zamanla değişebilir. Sağlık ekibinizle uygun tarama testleri hakkında konuşabilirsiniz.
Sağlık ekibine sorulacak sorular
Kanser riskiniz konusunda endişeleriniz varsa, sağlık ekibinizle konuşabilirsiniz. Randevularınıza not almak için yanınızda birini getirmek faydalı olabilir. Sağlık ekibinize aşağıdaki soruları sorabilirsiniz:
- Kansere yakalanma riskim nedir?
- Kanser riskimi azaltmak için ne yapabilirim?
- Kanser taraması için seçeneklerim nelerdir?
Aile geçmişinizle ilgili endişeleriniz varsa ve kendinizin veya diğer aile bireylerinin Carney kompleksine sahip olabileceğini düşünüyorsanız, aşağıdaki soruları sorabilirsiniz:
- Aile geçmişim kansere yakalanma riskimi artırıyor mu?
- Genetik bir danışmanla görüşmeli miyim?
- Genetik testi düşünmeli miyim?
