ChatGPT’yi Kanserle İlgili Bilgi Almak İçin Kullandınız mı? Görüşünüzü Bizimle Paylaşın

ChatGPT Kullanımı ve Hekim Güveni İlişkisi

ChatGPT ve benzeri yapay zekâ tabanlı sohbet robotları, sağlık alanında yeni bir dönemin kapısını aralıyor. Özellikle kanser gibi bilgi yoğunluğu yüksek hastalıklarda, bu tür araçların rolü giderek daha fazla tartışılıyor. Peki, bu araçlar kanser hastaları ve hasta yakınları tarafından gerçekten nasıl kullanılıyor? İnsanlar bu bilgilerle ne yapıyor? Hekimle iletişimlerini nasıl etkiliyor?

Bu sorulara yanıt arayan bilimsel bir anket çalışması yürütüyoruz. Anketimizin amacı, ChatGPT gibi araçların kanser hastaları ve yakınları tarafından ne şekilde kullanıldığını ve bu bilginin hekime güven, karar alma ve genel deneyim üzerinde etkilerini anlamaktır.

Eğer siz de bir kanser hastası ya da bir yakınınızın bakımını üstlenen biriyseniz, bu anketi doldurarak araştırmamıza katkı verebilirsiniz.

Gizlilik ve Etik Bilgilendirme

• Bu anket tamamen anonimdir: Kimlik bilgisi ya da iletişim adresi sorulmaz.
• Tüm cevaplar sadece bilimsel analiz amacıyla kullanılacaktır.
• Katılım tamamen gönüllülük esasına dayanır ve istediğiniz zaman sonlandırabilirsiniz.

Katılım sadece 5 dakikanızı alacaktır.

ANKETE KATILMAK İÇİN TIKLAYIN

---

ChatGPT ve Kanser Hastaları: Bilgiye Erişim ve Hekime Güven Dinamikleri

Son yıllarda yapay zekâ destekli sohbet botlarının (özellikle ChatGPT gibi büyük dil modellerinin) sağlık alanındaki kullanımı hızla artmakta. Özellikle kanser gibi karmaşık, uzun süreli ve bilgi yoğunluğu yüksek hastalıklarda, bu tür araçların hem hastalar hem de bakım verenler tarafından bilgi kaynağı olarak kullanılması dikkat çekmektedir. Bu derlemede, ChatGPT'nin kanser hastaları ve yakınları tarafından kullanım şekli, kullanımın hekime olan güveni nasıl etkileyebileceği ve geleneksel bilgi kaynaklarıyla karşılaştırmalı durumu özetlenmektedir.

1. Kanser Hastalarının ChatGPT Kullanımı

ABD'de yapılan 2024 tarihli bir ankette yetişkinlerin %17’sinin sağlık bilgisi için düzenli olarak yapay zekâ araçlarını (özellikle ChatGPT’yi) kullandığı ortaya konmuştur. Bu oran genç bireylerde %25’e kadar çıkmaktadır. Kanser hastaları özelinde yapılan sınırlı sayıdaki çalışmalarda, ChatGPT'nin özellikle şu nedenlerle tercih edildiği bildirilmiştir:

• Erişilebilirliği (7/24 ulaşılabilir olması)
• Hekim karşısında hissedilen baskının olmaması
• Yan etkiler, beslenme, tedavi seçenekleri gibi konularda hızlı bilgi alma ihtiyacı

Benzer şekilde, hasta yakınları da bu teknolojileri olumlu bulmakta; yapılan çalışmalarda hasta yakınlarının memnuniyet düzeyi profesyonel bakım verenlerden daha yüksek bulunmuştur. Yapılan başka bir çalışmada, hasta yakınlarının ChatGPT’ye verdiği "kullanışlılık" puanı 5 üzerinden 3.77 iken, profesyonel bakım verenlerde bu oran 3.13 idi.

2. ChatGPT’nin Bilgi Kalitesi ve Anlaşılabilirliği

Çeşitli çalışmalar, ChatGPT'nin özellikle sık sorulan kanser sorularına verdiği yanıtların doğruluğunu ve okunabilirliğini değerlendirmiştir:

• Bir çalışmada, ABD Ulusal Kanser Enstitüsü (NCI) web sitesindeki 13 yaygın kanser efsanesiyle ilgili bilgiler, ChatGPT ile karşılaştırılmış; ChatGPT’nin yanıtları uzmanlarca %96.9 oranında doğru bulunmuştur.
• Ağız kanseri üzerine yapılan başka bir çalışmada, ChatGPT'nin 20 sık sorulan soruya verdiği cevaplar uzmanlarca %98 oranında "iyi" veya "çok iyi" olarak değerlendirilmiştir.

Ancak bazı ciddi sınırlılıklar da bildirilmiştir:

• ChatGPT bazen gerçek dışı referanslar üretmekte ya da doğru görünen ama tıbbi olarak hatalı bilgiler vermektedir. JAMA Oncology’de yayımlanan bir çalışmada, ChatGPT'nin kanser tedavi önerilerinin yaklaşık üçte biri, güncel kılavuzlara aykırı bulunmuştur.
• Kaynak göstermemesi veya sahte referanslar üretmesi, doğruluğun denetlenmesini zorlaştırmaktadır.

3. ChatGPT Kullanan Hastalar Hekime Daha Az mı Güveniyor?

Bu noktada en önemli sorulardan biri şudur: ChatGPT gibi bir yapay zekâdan bilgi almak, hastaların doktorlarına olan güvenini nasıl etkiler?

• Bazı araştırmalar, hastaların ChatGPT gibi araçlardan "empatik" ve anlaşılır yanıtlar aldığı için, bu yanıtları doktorlarınkine göre daha çok benimsediğini göstermektedir.
• Örneğin pediatri alanında yapılan bir deneyde, ebeveynlerin yarısı ChatGPT ile doktorun yanıtını ayırt edememiş, ayırt edebilenler ise genellikle ChatGPT’nin yanıtını daha güvenilir bulmuştur.

Ancak, mevcut veriler bu kullanımın hekime güveni azalttığını açık şekilde ortaya koymamaktadır. Aksine bazı veriler, ChatGPT’nin verdiği yanıtların çoğunlukla "hekimle konuşun" tavsiyesiyle bitmesi nedeniyle, hekim rolünü güçlendirebileceğini düşündürmektedir.

4. ChatGPT mi, Google mı, Sosyal Medya mı?

ChatGPT gibi yapay zekâ tabanlı araçlar, Google aramaları, sosyal medya ya da hasta forumları gibi geleneksel bilgi kaynaklarıyla karşılaştırıldığında farklı avantaj ve riskler taşır:

Bilgi Kaynağı	Avantajları	Dezavantajları
Google	Güncel içerik, geniş kaynak çeşitliliği	Bilgi kirliliği, hasta için karmaşık sonuçlar
Sosyal medya	Deneyim paylaşımı, duygusal destek	Bilgi doğruluğu şüpheli, öneri karmaşası
ChatGPT	Akıcı, sade, hızlı ve bütünlüklü yanıtlar	Kaynak eksikliği, bazen yanıltıcı içerik

ChatGPT özellikle "ön bilgi" edinmek, doktora gitmeden önce hazırlanmak ya da temel terimleri öğrenmek için ideal bir kaynak olarak öne çıkmaktadır.

5. Literatürdeki Boşluk ve Bu Çalışmanın Katkısı

Mevcut literatürde bazı önemli boşluklar vardır:

• Kanser hastaları ve yakınlarının ChatGPT’yi ne sıklıkla, hangi amaçlarla kullandığını gösteren veri yetersizdir.
• Yapay zekâ kullanımının hekime olan güveni artırıp artırmadığını ölçen doğrudan bir çalışma henüz bulunmamaktadır.
• Özellikle Türkçe konuşan popülasyonda yapılmış bir araştırma yoktur.

Bu nedenle planlanan web tabanlı anket çalışmamız:

• Literatürde ilk kez Türkçe konuşan kanser hastaları özelinde ChatGPT kullanımını inceleyecek,
• Yapay zekâ kullanımı ile hekim güveni arasındaki ilişkiyi ölçerek önemli bir boşluğu dolduracak,
• Açık uçlu sorularla neden ChatGPT’ye yönelme ihtiyacı duyulduğunu ortaya koyacaktır.

Sonuç

ChatGPT ve benzeri araçlar, doğru şekilde yönlendirilirse hasta eğitimi ve farkındalığını artırabilecek, hekim-hasta ilişkisini tamamlayıcı bir rol üstlenebilecek potansiyele sahiptir. Ancak hatalı bilgi riski ve aşırı güven duygusu, bu teknolojilerin dikkatli kullanılmasını gerektirmektedir.

Bu çalışmanın, bu karmaşık ilişkiyi hem bilimsel hem de etik düzeyde anlamaya yönelik çok değerli bir adım olacağı umulmaktadır.

Bu yazıyı sosyal medyada paylaşarak daha fazla hastanın görüş bildirmesine katkı sağlayabilirsiniz.