Bağırsak mikrobiyotası ve uzun yaşam ilişkisi nasıldır?

İnsan bedeninde yaklaşık 30 trilyondan fazla yaşayan mikroorganizma vardır, ki bu sayı bir insandaki tüm insan hücrelerinin sayısına denktir. Virüs, bakteri veya mantarlardan oluşabilen mikroorganizmalara mikrobiyota adı verilir. Mikrobiyota en yoğun olarak bağırsakta, sonra ise deride bulunur. 

Kronolojik yaşın ilerlemesi (yıl olarak yaş alma) ile birlikte mikrobiyotada bir takım değişiklikler oluşmaktadır. Ancak, konu yaş olduğu zaman sadece kronolojik yaşı düşünmemiz yeterli değildir. Biyolojik yaşın (fizyolojik) kişilerin yaşlanma süreci üzerinde etkin bir rolü vardır. Ancak, bağırsak sağlığının değişimi için kişinin yaşlanması yeterli bir faktör değildir. Genetik, beslenme ve yaşam tarzı bağırsak sağlığını etkileyen en temel faktörlerdendir.

Yaşla birlikte mikrobiyota nasıl değişir?

GRAFİK ÖZET

• İnsan yaşamına eşlik eden çekirdek mikrobiyota, yaşlanmayla birlikte azalmaktadır.
• Uzun ömürlülükte, baskın olmayan bakteri türlerinin yaşa bağlı çeşitliliği artar.
• Uzun ömürlü insanların mikrobiyotası, allochthonous bakterileri barındırır.
• "Uzun ömür adaptasyonu", sağlıkla ilişkili bağırsak bakterilerinin zenginleştirilmesini içeriyor gibi görünüyor.

Bağırsak mikrobiyatasının, uzun yaşam üzerine olan etkisini araştırabilmek adına Current Biology dergisinde yayımlanan bir çalışmada; yetişkin, ileri yaş, centenarians (99-104 yaş aralığındaki kişiler) ve semi-supercentenarians (105-109 yaş aralığındaki kimse) katılımcıların yaşa göre değişen mikrobiyota analizleri karşılaştırıldı.

Toplam 69 katılımcıdan oluşturulan bu çalışma İtalya’da yürütüldü. Gruplar 24 semi-supercentenarians, 15 centenariansın yanı sıra 15 ileri yaş ve 15 genç yetişkin katılımcıdan oluşturuldu.

Katılımcıların beslenme alışkanlıklarının değerlendirilebilmesi için günlük tükettikleri besinler kayıt altına alınırken; semi-supercentenarians ve centenarians katılımcıların zihinsel sağlığını değerlendirmek için ise günlük yaşam aktiviteleri ölçeği ve mini-mental durum muayenesi testi kullanıldı.

Katılımcıların bağırsak mikrobiyotasını değerlendirmek için dışkı örnekleleri incelendi. Katılımcıdan alınan dışkı örneklerinin incelenmesi sonucunda;

• her yaş grubunda Bacteroidaceae, Lachnospiraceae ve Ruminococcaceae familyasına ait suşların olduğu gözlemlendi.

Dışkı örneklerinin toplam bolluk değeri “cumulative abuncance” (Bacteroidaceae, Lachnospiraceae ve Ruminococcaceae familyasının bağırsaktaki toplam yoğunluğu)  detaylı bir şekilde incelendi. Gruplar arasında toplam bolluk değerinin semi-supercentenaria grubu için %57.7, centenarians için %58.7, ileri yaş için %71.1, yetişkin grupta %77.8 olduğu görüldü.

Yaşla birlikte hangi bakteri cinslerinin artış veya düşüş gösterdiğini kavramak adına farklı bakteri familyaları ve suşlarının yaşa göre dağılımları da incelendi.  

• Lachnospiraceae ve Ruminococcaceae familyalarına ait olan Coprococcus, Roseburia ve Faecalibacterium suşlarının yaşın ilerlemesiyle birlikte düşüş gösterdiği gözlemlendi. Coprococcus ve Faecalibacterium suşlarının, yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarından bağımsız olarak kronolojik yaşlanmanın (yaşanan yıl sayısı) bir parçası olduğu düşünülmektedir.
• Tam aksine, Oscillospira ve Bacteroidales familyasından olan Odoribacter ve Butyricimonas suşları yaşla birlikte artış gösterdi. Şaşırtıcı bir şekilde Eggerthella, Akkermansia, Anaerotruncus, Synergistaceae, Bilophila ve Christensenellaceae bakterileri de yaş ile birlikte artış gösterdi. Bu artış özellikle semi-supercentenaria grubunda gözlemlendi.

Aşağıdaki şekil: Farklı yaş gruplarına göre değişen bağırsak mikrobiyota çeşitleri

Veriler incelendiği zaman;

• Yetişkin grupta sadece 3 bakteri familyasına ait suşların olduğunu görülürken;
• İleri yaş grubunda daha fazla bakteri familyası olduğunu gözlemlendi.
• Centenarians grubunda ise bu cinslerin bir kısmı yok olurken, sınıflandırılmamış Mogibacteriaceae familyasına ait olan bakteri suşları oluştu.
• Centenarians ve Semi-supercentenarians, grubu arasında Mogibacteriaceae yoğunluğu gibi benzerlikler olsa da, Akkermansia ve Phascolarctobacterium yoğunluğu gibi belli başlı farklılıklar bulunmaktaydı.

Yaşam süresi ülkeler arasında değişkenlik gösterse de dünya genelinde ortalama yaşam süresinin 70-80 yıl arasında olduğunu söyleyebiliriz. Araştırmaya katılan ve yaşam sürelerinin oldukça uzun olan semi-supercentenarians ve centenarians grubundaki katılımcıların sayıları bu araştırmanın değerini arttırmaktadır.

Araştırma detayları incelediği zaman ise bağırsaklardaki bakteri familyası sayısı çeşitliliğinin uzun yaşama katkısı olabileceği düşünülmektedir. Örneğin; yakın zamanda yapılan araştırmalar, semi-supercentenarians ve centenarians grubunda bulunan Christensenellaceae bakterisinin, VKİ (Vücut Kitle İndeksi) ve böbrek fonksiyonlarını olumlu yönde etkileyebileceğini göstermektedir. Christensenellaceae familyasında bulunan bakterilerin uzun yaşamın bir destekçisi olduğu ve bağırsaktaki yoğunluk durumunun kalıtsal bir özellik olabileceği düşünülmektedir. Bununla birlikte, semi-supercentenarians grubunda bulunan Akkermansia ve Bifidobacterium yoğunluğu ise inflamasyondan koruyucu ve bağışıklığı düzenleyici etkisi ile bilinmektedir.

Yorum & Özet

Bağırsaktaki yararlı bakterilerin çoğunluğu ve çeşitliliği sağlıklı mikrobiyota ile ilişkilendirilmiştir. Özellikle semi-supercentenarians ve centenarians grubunda bulunan Akkermansia, Bifidobacterium ve Christensenellaceae bakterilerinin yoğunluğu sağlık üzerindeki olumlu etkiler ile ilişkilendirilmektedir. Ancak, dünya genelindeki ortalama yaşam süresine kıyasla oldukça yüksek ömre sahip olan semi-supercentenarians ve centenarians grubundaki kişilerin, bu özelliklere gençlik yıllarında sahip olup olmadıkları bilinmemektedir. Bununla birlikte, gençlik yıllarındaki beslenme ve yaşam tarzı özelliklerinin bu bakterilerin oluşumunda ve yoğunluğuna ne kadar katkı sağladığı da bilinmemektedir. Bu bakterilerin yaşla birlikte azalıp azalmadığı veya uzun yaşam süresinde tekrardan oluşup oluşmadığı sadece “uzun süreli” çalışmalar ile cevaplanacaktır. Ancak bunun da çok kolay olmayacağı açıktır. Elimizdeki bilimsel verilere göre bağırsak sağlığının ve yararlı bakterilerin insan sağlığı üzerine olan olumlu etkilerini arttıran Akdeniz Diyeti ile mikrobiyatanızın desteklenmesine katkıda bulunabilirsiniz. Ayrıca, düzenli egzersiz ve ruhunuzu destekleten yaşam tarzı alışkanlıkları edinmeniz de bağırsak sağlığınızın geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.