Erken Başlangıçlı Kolorektal Kanser ve Diyet – Hangi Besinler Risk Oluşturuyor?

Günümüzde kolorektal kanser, özellikle genç yaş grubunda hızla artan bir sağlık sorunu haline gelmiştir. Bu durum, geleneksel risk faktörlerinin ötesinde yeni araştırma alanlarının doğmasına yol açmıştır. 17 Temmuz 2024'te Jayakrishnan ve ekibi tarafından npj Precision Oncology dergisinde yayımlanan bir çalışmada, kırmızı ve işlenmiş etlerle ilişkili olan diyet kaynaklı moleküllerin, erken başlangıçlı kolorektal kanser riskinin ana tetikleyicileri olabileceği belirtilmiştir.

Çalışmanın Gerekçesi

Kolorektal kanserin izlenmesi ve taranmasındaki başarıya rağmen, genç hastalar için farklı yaklaşımlar gerekebilir. 50 yaş üzeri bireyler için uyguladığımız tarama modellerini genç yetişkinlere uygulamak pratik değildir; çünkü genç hastalara rutin kolonoskopi önermek hem uygulanabilir değildir hem de gereksiz olabilir. Bunun yerine, bireylerin kolorektal kanser riskini belirlemek için basit bir biyobelirteç testi kullanmak daha uygulanabilir bir yöntemdir. Bu sayede, en yüksek risk taşıyan bireyler belirlenip, bu kişiler için uygun tarama yöntemleri kullanılabilir. Bu çalışmanın temel motivasyonu da bu yaklaşımı araştırmak olmuştur.

Önceki bir çalışmada, araştırmacılar erken başlangıçlı ve ortalama başlangıçlı kolorektal kanser arasındaki metabolit farklarını tespit etmişti. Ayrıca, farklı araştırmalar, genç ve yaşlı kolorektal kanser hastaları arasında bağırsak mikrobiyomunda da farklılıklar olduğunu ortaya koymuştu. Bu bulgular, erken başlangıçlı kolorektal kanserin incelenmesi için birçok potansiyel yön sunsa da, ek faktörler işin içine girdiğinde bu faktörlerin kanser riskini nasıl etkilediğini anlamak zorlaşıyor.

Çalışma Yöntemleri ve Sonuçları

Bu çalışmada, araştırmacılar erken veya ortalama başlangıçlı kolorektal kanser için tedavi gören hastalardan elde edilen geniş çaplı metabolit ve mikrobiyom veri setlerini analiz etmiştir. Araştırmacılar, mevcut çalışmalardan elde edilen verileri birleştirmek ve gelecekte incelenmesi gereken en önemli faktörleri belirlemek için bir yapay zeka algoritması geliştirmiştir. Analiz, diyet yoluyla tespit edilen metabolitlerin, erken ve geç başlangıçlı hastalar arasındaki farkların önemli bir bölümünü açıkladığını ortaya koymuştur.

Mikrobiyom Değil, Diyet

Araştırmanın ortak liderlerinden Cleveland Clinic'ten Dr. Naseer Sangwan, kolorektal kanser riskine katkıda bulunan faktörler arasında bağırsak mikrobiyomunun önemli bir rol oynadığına dair artan bir ilgi olduğunu belirtiyor. Ancak, Dr. Sangwan, bu çalışmanın verilerinin aslında ana tetikleyicinin diyet olduğunu açıkça ortaya koyduğunu vurguluyor. Dr. Sangwan, erken başlangıçlı kolorektal kanser riski ile ilişkilendirilen ana metabolitlerin zaten bilindiğini ve bu nedenle gelecekteki araştırmaların bu doğrultuda odaklanarak daha doğru bir yön izleyebileceğini ifade ediyor.

Araştırmacılar, bağırsak mikrobiyomundaki farklı mikroplar için dışkıdaki bakteriyel DNA'yı sıralamaktan ziyade, kandaki metabolitleri saymanın risk altındaki hastaları belirlemek için daha kolay olabileceğini öne sürüyor. "Mikrobiyomunuzu değiştirmek aslında çok karmaşık ve zor olabilir. Her zaman kolay olmasa da, kolorektal kanseri önlemek için diyetinizi değiştirmek çok daha basittir," diye ekliyor araştırmacı.

Erken başlangıçlı kolorektal kanserli genç hastaların, yaşlı hastalara göre, arginin amino asidinin üretimi ve metabolizması ile üre döngüsüyle ilişkili daha yüksek metabolit seviyelerine sahip olduğu bulunmuştur. Bu farklılıklar, uzun vadeli kırmızı et ve işlenmiş et tüketimiyle ilişkili olabilir.

Yorum

Araştırmacılar, 60 yaş altındaki bireylerin kolorektal kanseri önlemek için en etkili stratejilerden birinin, diyetlerini doktorlarıyla detaylı bir şekilde tartışmak olduğunu vurgulamaktadır.

Şu anda, bu bulguların hastalarda geçerliliğini test etmek amacıyla ABD ulusal veri setleri analiz edilmektedir. Araştırmacılar, genç kolorektal kanser hastaları arasında arginin ve üre döngüsü metabolitlerinin – kırmızı ve işlenmiş etin aşırı tüketimiyle bağlantılı olarak – yüksek seviyelerde bulunmasını beklemektedir. Bu doğrultuda, belirli diyetlerin veya arginin üretimini ve üre döngüsünü düzenleyen mevcut ilaçların, erken başlangıçlı kolorektal kanseri önlemede veya tedavi etmede etkili olup olmayacağını değerlendirmeyi planlamaktadırlar.

Diyet faktörlerinin kolorektal kanseri nasıl tetiklediğini daha iyi anlamak için ek araştırmalara ihtiyaç duyulsa da, bu bulguların hasta bakımında önemli değişikliklere ilham verebileceği düşünülmektedir. Araştırmanın baş yazarı Dr. Suneel Kamath, "Bu çalışmadan önce diyetin kolorektal kanser riskinde önemli bir rol oynadığını bilmemize rağmen, hastalarımla ilk görüşmemde bunu her zaman gündeme getirmiyordum. Zaten çok fazla konu oluyor ve bu durum hastalar için oldukça bunaltıcı olabiliyor," şeklinde açıklıyor. "Artık, hastalarım ve onlarla birlikte gelen sağlıklı arkadaşları veya aile üyeleriyle bu konuyu mutlaka ele alıyor ve onlara yaşam tarzları hakkında bilinçli seçimler yapmaları için gerekli araçları sunmaya çalışıyorum," diye ekliyor.