Kanser Hastalarında Pıhtı Önleme: Düşük Doz Apiksaban Hem Etkili Hem Daha Güvenli!
Kanserde Çoğu Zaman Gözardı Edilen Bir Sorun
Kanser hastalarında toplardamar pıhtıları – yani venöz tromboemboli (VTE) – tedaviden sonra bile tekrarlayabilir ve bu, kanser dışındaki en önemli yaşam kaybı nedenlerinden biridir. Ancak bu hastalarda kan sulandırıcı ilaçların uzun süreli kullanımı, ciddi kanama risklerini de beraberinde getirir. Bu nedenle, hangi dozda ve ne kadar süreyle antikoagülan tedavi verilmesi gerektiği, onkoloji ve kardiyoloji camiası için büyük bir soru işaretiydi. İşte bu boşluğu doldurmayı amaçlayan API-CAT çalışması, kanser hastalarında düşük doz apiksaban (Eliquis) kullanımının, standart doza kıyasla hem etkili hem de daha güvenli olduğunu ortaya koyarak tedavi kılavuzlarını değiştirmeye aday bir çalışma olarak öne çıktı.
API-CAT çalışmasının sonuçları, 2025 Amerikan Kardiyoloji Koleji (ACC) Bilimsel Oturumu’nda sunulmuş ve eş zamanlı olarak 29 Mart 2025’te New England Journal of Medicine (NEJM) dergisinde çevrimiçi olarak yayımlanmıştır.
API-CAT Çalışması: Tasarım ve Katılımcı Profili
11 Ülkeden 1766 Kanser Hastası
API-CAT, 11 ülkeden 1766 aktif kanser hastasını kapsayan geniş ölçekli bir randomize klinik çalışmadır. Katılımcıların:
- %65.8’i metastatik evredeydi.
- %81.2’si aktif kanser tedavisi görmekteydi.
- En sık görülen kanser türleri: meme (%22.7), kolorektal (%15.2), jinekolojik (%12.1) ve akciğer kanseri (%11.3).
Tüm hastalar daha önce bir proksimal derin ven trombozu veya pulmoner emboli geçirmişti ve en az 6 ay boyunca antikoagülan tedavi almıştı.
Düşük Doz mu, Tam Doz mu?
Hastalar rastgele iki gruba ayrıldı:
- Düşük doz apiksaban (2.5 mg, günde 2 kez)
- Tam doz apiksaban (5 mg, günde 2 kez)
Takip süresi: 12 ay.
Temel Hedef:
Düşük dozun, VTE tekrarı açısından tam doza karşı etkinliğini koruyup korumadığını ve daha az yan etki ile sonuçlanıp sonuçlanmadığını değerlendirmek.
Bulgular: Sayılarla Gerçekler
VTE Tekrarı:
- Düşük doz grubunda: %2.1 (18 hasta)
- Tam doz grubunda: %2.8 (24 hasta)
- İstatistiksel analiz sonucu: Non-inferiorite kanıtlandı (Yani düşük doz, en az tam doz kadar etkiliydi)
Alt risk oranı (aSHR): 0.76; %95 GA: 0.41 – 1.41; P = .001
Klinik Olarak Anlamlı Kanama:
- Düşük doz: %12.1 (102 hasta)
- Tam doz: %15.6 (136 hasta)
- Kanama riski belirgin şekilde düşük
aSHR: 0.75; %95 GA: 0.58 – 0.97; P = .03
Yaşam Kaybı Oranı:
- Düşük doz: %17.7
- Tam doz: %19.6
- Anlamlı fark yok.
Yorum
"Kılavuzlar değişecek"
Çalışmanın yürütücüsü Dr. Isabelle Mahé, "Artık kanser hastalarında VTE önlemi için düşük doz apiksaban tercih edilmelidir" diyerek tedavi yaklaşımının değişeceğine inandığını belirtti.
Onkoloji ve kardiyoloji için büyük haber
Bu kadar büyük bir hasta grubunda düşük dozun yeterli olduğunu ilk kez net şekilde gösteriyoruz. Bu, kanser tedavisi gören milyonlarca insan için daha az kanama riskiyle daha güvenli bir gelecek demek.
VTE: Kanser Hastalarında Sessiz Bir Sorun
VTE, kanser hastalarında kanserden sonra en yaygın ikinci yaşam kaybı nedeni. Günümüzde kanser hastaları artık aylar ve yıllarca yaşamlarını sürdürebiliyor; bu da pıhtı tekrarı riskini kronik hale getiriyor.
Nasıl ki damar sertliği kronik tedavi gerektiriyorsa, VTE de uzun vadeli bir hastalıktır ve sadece bir kere oluştu diye geçiştirilemez.
Klinik Pratikte Ne Değişecek?
- Apiksaban 2.5 mg/gün x 2 dozu, kanser hastalarında 6. aydan sonra tercih edilecek yeni standart olabilir.
- Düşük doz sayesinde hem VTE önleniyor hem de yaşam kalitesini bozan kanamalar azaltılıyor.
- Hastalarla ortak karar verme süreci güçlenecek; çünkü artık elimizde yan etkilerle ilgili net veriler var.
Bu çalışmanın asıl değeri, sadece klinik sonuçlar değil, hastaya dair deneyimleri de içermesidir. Bu da doktor-hasta diyaloglarını daha anlamlı hale getirecek.
Sonuç: Daha Az İlaç, Daha Çok Güvenlik
API-CAT çalışması ile elde edilen veriler, özellikle uzun vadede VTE riski taşıyan kanser hastaları için düşük doz apiksaban kullanımının hem güvenli hem de etkili olduğunu güçlü biçimde göstermektedir.
Bu bulgular, klinik pratikte değişimin kapısını aralarken, hastalara daha güvenli ve yaşam kalitesini artıran bir tedavi sunma şansını doğuruyor.
Extended Reduced-Dose Apixaban for Cancer-Associated Venous Thromboembolism. Isabelle Mahé, et al., for the API-CAT Investigators. Published March 29, 2025. DOI: 10.1056/NEJMoa2416112
