Kanser tedavisi saatlerinizi alabilir. Tedavi merkezine gitmek, bekleme odalarında sıranızı beklemek, tedavilerin yan etkileri ile uğraşmak ve daha birçok şey değerli vaktinizi alacaktır, ki bu süreler, kansere ve evresine bağlı olarak daha uzun veya daha kısa da sürebilir. 

Bu durum zaman toksisitesi olarak ifade edilmektedir ve birçok onkolog da tedavi üzerine hasta ile konuşulduğunda bu durumun da ele alınması gerektiğini önermektedir.

Kanser tedavisinde kaybedilen zaman önemli olabilir. Özellikle de terminal/son dönem kanser hastaları için endişe vericidir. Minneapolis, Minnesota Üniversitesi'nden Gastrointestinal Onkolog Dr. Arjun Gupta, örneğin ileri evre mide-bağırsak kanseri olan kişilerin tedavi dışında kalan 4 günün 1’ini hastaneye gidip gelmek ile harcayabildiklerini söyledi. Bu da ileri evre solid (organ/doku kaynaklı) kanserleri olan hastaların en son tedavilerle bekledikleri sağkalımdaki iyileşmeyi (genellikle 2 – 3 ekstra ay civarında) dengelemek için yeterlidir, dedi.

Veri Eksikliği

Hastaların tedavi alırken zamanlarını nasıl harcadıkları kardiyolojide ve bazı diğer alanlarda oldukça iyi araştırılmıştır, ama konu onkoloji olduğunda bu durum, ancak son zamanlarda ilgi görmeye başlamıştır.

Dr. Gupta, bu eksiklik için şu yorumu yapıyor, “belki de onkoloji alanı, kutlamalardan, son gelişmelerden elde edilen marjinal hayatta kalma kazanımlarından, kanser tedavilerinin günlük taleplerine kadar birçok konuya daha fazla dikkat etmekle meşguldü.”

Aynı şekilde meslektaşları, Journal of Clinical Oncology (JCO) adlı dergide genel olarak, "onkoloji profesyonelleri, zaman toksisitesinin etkisini kabul etme, ölçme veya tartma konusunda iyi bir iş çıkarmıyor" diye yazıyor ve ekliyorlar, “bu değişmeli.”

Sağkalım faydaları, yan etkiler ve cepten maliyetler üzerine konuşmaya ek olarak, hastalara seçenekleri en iyi şekilde tartabilmeleri için çeşitli tedavilerden bekleyebilecekleri zaman talepleri hakkında da önceden bilgi verilmelidir. Daha kapsamlı bir tedaviyi tercih etmek her zaman yanlış değildir; aksine, Philadelphia, Pensilvanya Üniversitesi'nden Hematoloji/Onkoloji Uzmanı Dr. Tim Brown, hastaların "zamanını uygun gördükleri şekilde geçirme seçeneğine sahip olmaları gerektiğini" söyledi.

Onkolojideki sorun, kanser tedavisinin zaman yükünü ölçmek için çok az araştırma yapılmış olmasıdır, bu nedenle kendi kişisel deneyimlerinin dışında onkologların hastalara aktaracak fazla bilgisi yoktur.

Gupta, "sonuç olarak zaman toksisitesi, kanser tedavisinin çok gizli bir maliyeti olmaya devam ediyor" dedi.

Zaman Toksisitesi Ölçülmeli

Şimdilerde kanserdeki zaman toksisitesi hakkındaki veri boşluğunu kapatmak için bir hamle yapılıyor. Gupta'nın ekibi, hastaların tedavi ilgili faaliyetlere ne kadar zaman harcadıklarını tahmin etmek için tamamlanmış klinik deneyleri analiz ediyor. İlk çalışmanın analizi yakında Journal of Clinical Oncology’de yayınlanacak.

Ekibin bir sonraki adımı, gelecekteki çalışmalarda olası bir sonlanım/hedef nokta olarak zaman toksisitesini dahil etmek için konuya ilgili gruplarla ilişki kurmaktır.

Sonuç olarak Gupta, FDA’nın (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) kanser klinik deneylerinde, zaman toksisitesi ölçümü şartı koştuğunu görmek istiyor. Ekibi, metrik olarak "evde geçen günlerin" ölçülmesi ve anlaşılması kolay olacağını öneriyor.

"Genel olarak tüm paydaşlardan ve en önemlisi hastalar ve hastalara ses olanlardan, bu fikir için çok cesaret verici tepkiler aldık. Hala erken aşamalardayız, ancak genel olarak, zaman toksisitesini ölçmenin mümkün olduğunu gösteren bir çalışma grubunda fikir birliği oluşturuyoruz. Bunu daha resmi hale getiriyoruz... Böylece bilim ilerleyebilir."

Sevilen Birinin Kaybından Dersler

Diğer gruplar da bilimi ileriye taşıyor. Yakın bir tarihte San Francisco California Üniversitesi'nden Vinay Prasad liderliğindeki araştırmacılar, FDA tarafından 2009 – 2022 yılları arasında onaylanan 13 metastatik kanser ilacının önemli deneylerini inceledi. Araştırmacılar, en iyi destekleyici tedaviyi alan hastalarla karşılaştırıldığında araştırma kollarındaki hastaların, araştırmayla ilgili faaliyetlere fazladan ayda ortanca 16 saat harcadıklarını buldular. Bu sürenin 5.3 saati ise yollarda geçiyor. Fazladan geçen bu zaman da ayda en az 4- 5 güne tekabül ediyor, ki bu hesaplamaya infüzyonlar ile alınan ilaçlar için geçen zaman ve yan etkilerin aldığı zaman dahil edilmemiştir.

Gupta'nın ekibinin söylediklerinin bir benzeri olarak, Prasad ve ekibi, gelecekteki deneylerin "tedavide geçen zamanın ileriye dönük olarak değerlendirilmesi ve kazanılan gerçek ev günlerinin hesaplaması gerektiğini” söylüyor.

Benzer şekilde North Carolina, East Carolina Üniversitesi'nden bir ekip, yakın zamanda, iyileştirici amaçla tedavi edilen erken evre pankreas kanserli hastaları içeren bir araştırma yaptı. Ortalama genel sağkalım 17.5 aydı ancak analiz, hastaların zamanlarının %11'ini klinikte geçtiğini gösterdi. Bu bulgular, daha önce de metastatik pankreas kanseri hastalarının kalan günlerinin yaklaşık %10'unu sağlık hizmeti alanlarında geçirdiğini tespit eden bir başka çalışma ile benzerdi. Bu geçirilen zamanın büyük bir çoğunluğu yollarda ve bekleme salonlarında geçmekte.

Bazı hastalar için zaman yükü daha da fazladır. Carolina Üniversitesi’ndeki araştırmada, Araştırmacı ve Pankreatik Cerrah Dr. Rebecca Snyder, kanser dışında ek hastalıkları olan hastaların, sağlık personelleri ile etkileşime girmek için çok daha fazla zaman harcadığını söylüyor.

Snyder’a göre zaman toksisitesi, kişisel bir sorundur. Annesini ileri evre akciğer kanserinden kaybeden Synder, JAMA’da hastalığın nasıl hızla ilerlediğini çok etkileyici bir şekilde ifade ediyor.

“Çok kısa bir süre yaşadı.” Snyder, annesinin yaşam kalitesine sahip olamadığını, çünkü sonradan pişmanlık duyduğu tedavilerin onu ciddi şekilde hasta ettiğini hatırlıyor. "Benim üzerimde gerçekten bir etkisi oldu. Bu durum, bu konuda nasıl düşündüğümün bir çerçevesidir."

“Zaman toksisitesi, tamamen hastalarla ilgili olan bir sonuç ölçüsüdür. Hastaların karar verdiklerinde bilmeleri gereken bilgilerdendir.”

Proaktif Bir Yaklaşım

Philadelphia merkezli bir grup doktor, zaman toksisitesi konusunda farklı bir yol izliyor – kanser hastalarına zaman kazandırmak için bir metin mesajı uygulaması kullanıyorlar.

Pennsylvania Üniversitesi, Penn Kanser Tedavisi Yenilik Merkezi'nden Araştırmacı Timothy Brown, uygulamayı, immünoterapi alan hastaların yaşadığı yan etkileri araştırmak için kullandıklarını açıkladı. Hastalar iyi olduklarını bildirirse, uygulama rutin bir muayeneyi atlamalarına izin veriyor.

Ekip yakın zamanda JAMA Network Open'da, yaklaşımın %0 yanlış negatif oranıyla güvenli olduğunu bildirdi. Bir sonraki adım ise hastaların uygulamayı kullanarak ne kadar zaman kazandığını incelemektir.

Brown, zaman toksisitesi ile ilgili olarak şunları söylüyor: "Bence bir adım geri atmak ve hastalar için önerdiğimiz ve reçete ettiğimiz şeyin aşırı külfetli olmadığından ve tedavi hedefleriyle uyumlu olduğundan emin olmak gerçekten önemli. Bence zaman toksisitesini anlamak bize bunu yapmak için bir başka araç veriyor."