Terminal evre (son dönem) kanserle baş etmede "doğru" bir yaklaşım yoktur ve herkes üstesinden aynı şekilde gelemez. Yine de aşağıdaki kısa rehber başa çıkmanıza yardımcı olabilir.

Kanserde terminal dönem nedir? 

Terminal kanser, iyileştirilemeyen veya tedavi edilemeyen kanseri ifade eder. Bazen son evre kanser olarak da adlandırılır. Her tür kanser terminal kanser haline gelebilir.

Terminal kanser, ileri evre - ki çoğu zaman 4. evre olarak biliriz - kanserden biraz farklıdır. Terminal kanser gibi, ileri evre kanser de tedavi edilemez. Ancak tedaviye yanıt verir ve bu da ilerlemesini yavaşlatabilir. Terminal dönem, kanserin artık tedaviye yanıt vermediği ve hastanın genel performans durumunun düşük olduğunu ifade eder. Sonuç olarak, terminal kanserde hedef tümörü küçültmekten ziyade, hastayı olabildiğince rahat ettirmektir.

Terminal kanser teşhisinten sonra

O haberi aldığınızda, sanki başka birinin başına geliyormuş gibi hissizleşmiş hissedebilirsiniz. Bunun yanında üzüntü, korku ve öfke duyguları da normaldir.

Greta Greer (Amerikan Kanser Derneği Survivor Programları Direktörü) bir konuşmasında “Bazı hastalar asla ölümcül bir teşhisi kabul etmez ve tedavi ararken hayatları son bulur. Diğerleri ise teşhis konulduğunda bu durumu kabul eder ve işlerini düzene koymaya başlar" diyor.

Endişelerinizi gidermek ve ihtiyacınız olan bilgileri almak için muhtemelen doktorunuzla birden fazla görüşme yapmanız gerekecektir. Ayrıca bu süreçte, ikinci tıbbi görüşler de önemlidir.

İnsanlar tanılarını başkalarıyla nasıl paylaştıkları konusunda da farklılık gösterir. Bazıları bunu kolayca paylaşabilir ve herkesin görmesi için sosyal medya paylaşımları yapar, diğerleri de çevresindeki çok az kişiye söyleyerek bilgileri çoğunlukla gizli tutmayı tercih eder. Özellikle küçük çocukları olanlar, işleri olabildiğince uzun süre normal tutmak isteyebilirler.

- İlgili konu: Kanserli bir kişinin yaşamının sonuna geldiğinin belirtileri ve hasta yakınları için öneriler 

Son dönemde tedavi / bakım seçenekleri nelerdir?

Kanseriniz tedavi edilemez olsa da, unutmayın ki hala destek tedavi seçenekleriniz olacak. New York Memorial Sloan-Kettering Kanser Merkezi'nde psikiyatri şefi olan William Breitbart, psikiyatrik bozuklukların kanser hastalarının %35'ini etkilediği göz önüne alındığında, alanında uzman psikolog veya psikiyatrist ile yapılan müdahalelerin kanser hastalarına fayda sağlayacağına inanıyor. Özellikle terminal evre hastalar, depresyon ve/veya anksiyeteden muzdarip olabilir. Her ikisinde de terapi veya ilaç tedavisi kullanılabilir. Gerekli olan noktalarda iki tedavi yöntemi aynı anda kullanılabilir.

Ağrı gibi belirtileri hafifletmeyi amaçlayan palyatif bakım, yaşam kalitenizi artırabilir. Ayrıca doktorunuza danışarak, akupunktur gibi tamamlayıcı tedavi seçeneklerinden yararlanabilirsiniz.

Bunlara ek olarak, bazı insanlar deneysel tedavileri araştıran klinik çalışmalara katılır. Bir klinik araştırmada, en son tedavileri alabilirsiniz ve aynı zamanda kanser tedavisinde gelecekteki gelişmelere katkıda bulunduğunuzu bilirsiniz.

Ölüm sürecinde endişe

Hastaların en sık endişe duyduğu konular şunlardır: sağlık ekibinden etkili destek almak, itibarlarını korumak ve acı çekmemek. Birçok hasta, onları ne bekleyeceği konusunda biraz fikir sahibi olmak isterler.

Endişeleri ve soruları yazmak, sizin için neyin önemli olduğuna ve bununla nasıl başa çıkacağınıza karar vermenize yardımcı olabilir.

Terminal dönemde destek nasıl olmalı?

Artık tümör küçültücü bir tedavi almayacak olmak, her şeyden vazgeçmek anlamına gelmez. Aşağıda size destek olabilecek  bazı etkili başa çıkma stratejileri vardır.

  • Anı yaşayarak şimdiye odaklanmak
  • İyi günler ve kötü günler olacağının farkına varmak
  • Normallik ve rutin duygusunu sürdürmeye çalışmak
  • Olabilecek (veya olmayacak) kötü şeyleri tahmin etmekten kaçınmak
  • Zevk aldığınız şeyleri yapmak; sadece ölüm fikrine odaklanmamak

 Bu süreçte, duygusal destek önemlidir fakat bu destek aileden gelmeyebilir. Greer, "Ölümcül bir tanıdan sonra, bazı aileler birbirine yaklaşıyor, ancak bazıları daha gergin ve mesafeli oluyor." diyor. Bu noktada çiftler ve ailelerin destek alması önemlidir. Birçok hastane, çiftler ve aileler için danışmanlık hizmetleri sunmaktadır.

Arkadaşlarınızdan veya akrabalarınızdan çocuk bakımı, yemek yapımı veya araba kullanımı gibi pratik görevlerde yardım isteyerek başlarsanız sizin için daha kolay olabilir.

Bakım planlaması

Önceden bakım planlaması yapmak aile üyeleri arasında kafa karışıklığı veya anlaşmazlıkları önlemek için istek ve tercihlerinizi düzenlemenize olanak tanır. Bu planlama sağlık sorunlarını, hukuki ve finansal konuları içerebilir. Sizin için terminal evre kanser teşhisi ile başa çıkarken kendinize sormak isteyebileceğiniz ve planlama yapmanıza yardımcı olabilecek bazı sorular hazırladık.

Sağlık sorunları

  • Bu süreci hastanede palyatif bakım kliniğinde geçirmek ister misiniz?
  • İstemediğiniz belirli şeyler var mı? Örneğin beslenme tüpleri veya kardiyopulmoner resüsitasyon (durmuş olan dolaşım ve solunum sistemini yeniden çalışır hâle getirmek için uygulanan yöntemler bütünüdür).
  • Kendinize bakım yapamadığınızda, bakımınıza rehberlik edecek sağlık hizmetlerinden olan evde bakım ister misiniz? (bakım hemşireleri veya özel eğitim görmüş sağlık personelleri tarafından sağlanır)

Hukuki ve mali konular

  • Finansal işleriniz düzenlendi mi?
  • Biri önemli belgelerinizin nerede olduğunu biliyor mu?
  • Bir vasiyetnameniz var mı? Ve bu güncel mi?
  • Hayat sigortanız var mı? Hangi durumda nasıl faydalanabileceğinizi biliyor musunuz?

Son olarak;

  • Sevdiklerinize verilecek hatıralar veya kuşaktan kuşağa geçen değerli şeyler var mı?
  • Onlar için mektup veya video hazırlamak ister misiniz?
  • Cenaze töreninizin nerede yapılmasını istersiniz?

- İlgili konu: Kanser hastalarına bakım verenler unutulmamalı – refakatçilere destek sağlamanın 4 yolu 

 Önceliklerinizi belirleme de size bu yolculukta rehberlik edebilir.

Her şeyden önce, kalan sürede ne yapacağınıza karar vermeniz gerekecek. Çözmek istediğiniz sorunlar var mı? Eski hayatınıza olabildiğince uzun bir süre devam etmek ister misiniz? Hep görmek istediğiniz bir yere seyahat etmek ister misiniz? Bu sorular önceliklerinizi belirlemede yardımcı olabilir. Ayrıca, küçük çocuklarınız veya torunlarınız varsa, onlarla zaman geçirmek en büyük önceliğiniz olabilir.

Bu süreçte bazı insanlar, kendisiyle aynı sorunu yaşayanlar için destekçi olurlar. Carnegie Mellon Üniversitesi profesörü Randy Pausch, 2008 yılında pankreas kanserinden ölmeden önce, en çok satan kitap ve popüler YouTube videosu haline gelen "son dersi" verdi. Randy kendini pankreas kanseri farkındalığını artırmak için mümkün olan her şeyi yapmaya adadı.

Neyi seçerseniz seçin, ne kadar zamanınız olduğuna (yıllar, aylar, günler) dair bir fikir edinmeniz gerekecek. Doktorunuz bu tür tahminlerin, varsayımdan biraz daha fazlası olduğunu söyleyebilir, ancak bu zaman dilimi hayati önem taşır.

Umutlu kalmak…

Herkesin geleceği için bir miktar umut duygusuna sahip olması gerekir. Bu süreçte bu umut, sevdiğin bir yeri ziyaret etmeniz olabilir. Ya da aileniz ve arkadaşlarınızla bir süre birlikte olmaktan keyif alacağınızı umabilirsiniz.

Bazı insanlar ölümden sonra hayat olduğuna inanır ve bunun onlara umut verdiğini söyler. Umutlarınızı diğer insanlarla paylaşmanız onları gerçekleştirmenize yardımcı olabilirler. Pek çok insan son günlerinde kendilerini çevreleyen rahatlık, dostluk ve sevgi hissetmeyi beklerler.

- İlgili konu: Kanserde ölüm sürecini konuşmak - artık vakti gelmedi mi?