PSMAddition: Lutesyum Birinci Basamakta Umut Veriyor, Ama Veriler Henüz Olgun Değil
ESMO 2025 Başkanlık Sempozyumu (LBA6)’nda paylaşılan sonuçlar, prostat kanseri tedavisinde akıllardaki bir soruya daha yanıt oluyor. Çalışma, PSMA-pozitif metastatik hormon duyarlı prostat kanseri (mHDPK) hastalarında 177Lu-PSMA-617 adlı radyoligand tedavisinin, standart hormon tedavisi (ADT) ve androjen reseptör yolu baskılayıcısı (ARPI) ile birlikte kullanıldığında, kanserin ilerleme riskini anlamlı şekilde azalttığını gösterdi.
Prostat kanseri tedavisinde son 20 yılda büyük bir dönüşüm yaşandı. 2000’lerin başında hastalığın yayılmış (metastatik) evresinde tek seçenek genellikle hormon baskılama tedavisiydi (ADT). Ancak zamanla kanser, bu tedaviye direnç geliştirip yeniden büyümeye başlıyordu.
2010’lu yıllarda androjen reseptör yolunu daha derin baskılayan yeni ilaçlar (ARPI’ler) devreye girdi ve yaşam sürelerinde belirgin artış sağladı. Yine de bazı hastalarda, mikroskobik (gözle görünmeyen) kanser hücreleri tedaviden kurtulabiliyor ve hastalık ilerleyebiliyordu. İşte burada devreye, kanser hücrelerinin yüzeyinde bolca bulunan Prostat Spesifik Membran Antijeni (PSMA) adlı bir hedef geldi.
PSMA’yı “adresi” olarak kullanan radyoligand tedavisi (177Lu-PSMA-617), kanser hücrelerini seçici biçimde bulup içten radyasyon vererek yok ediyor. Bu yaklaşım, ilk olarak 2021’de yayımlanan VISION çalışmasında ileri evre (kastrasyon dirençli) prostat kanserinde yaşam süresini uzattığı için FDA onayı almıştı. 2025’te açıklanan PSMAddition çalışması ise bu yöntemin daha erken, hormon duyarlı evrede de etkili olabileceğini gösteren ilk büyük faz 3 kanıt oldu.
Kısacası bu çalışma, “Lutesyum tedavisinin” yalnızca son çare değil, belki de gelecekte ilk basamaklardan biri olabileceği fikrini gündeme taşıyor. Amaç, kanserin mikroskobik kalıntılarını erken aşamada yok ederek hastalığın uzun süre kontrol altında kalmasını sağlamak.
Çalışma Nasıl Yapıldı?
PSMAddition adlı bu büyük araştırma, 1.144 prostat kanseri hastasını kapsıyordu. Tüm hastalarda, kanser hücrelerinin yüzeyinde PSMA adı verilen hedef molekül pozitifti. Hastaların yarısı, standart tedavi olan hormon baskılama (ADT) ve androjen reseptör yolu baskılayıcısı (ARPI) ilaçlarıyla tedavi edildi. Diğer yarısına ise bu iki tedaviye ek olarak Lutesyum-177 (177Lu-PSMA-617) adlı radyoligand tedavi uygulandı.
Çalışmanın amacı, Lutesyum eklenmesinin hastalığın radyolojik olarak ilerleme süresini (yani radyografik progresyonsuz sağkalım — rPFS) uzatıp uzatmadığını görmekti. Ayrıca hastaların genel yaşam süresi (OS), yaşam kalitesi ve tedaviye bağlı yan etkiler de dikkatle izlendi.
📊 Kanserin İlerlemesi Ne Kadar Azaldı?
Lutesyum eklenen grupta kanserin ilerleme riski %28 azaldı. Bu, istatistiksel olarak anlamlı bir farktı (HR 0.72, p=0.002). Ortanca ilerleme süresi henüz tam hesaplanamadı, çünkü çoğu hastada hastalık hâlâ kontrol altındaydı.
🕒 Genel Yaşam Süresi (OS)
Yaşam süresi verileri henüz olgunlaşmadı. İlk analizde fark anlamlı görünmedi (HR 0.84; p=0.125). Bu nedenle çalışmanın tam sonucu için birkaç yıl daha takip gerekiyor.
💊 Yan Etkiler ve Yaşam Kalitesi
Lutesyum kolunda yan etkiler biraz daha sık görüldü (%89’a karşı %70). Ciddi yan etkiler ise %22’ye karşı %12 idi. En yaygın şikayetler: ağız kuruluğu, yorgunluk, bulantı ve kan değerlerinde düşüklük. Ancak bu yan etkilerin çoğu yönetilebilir düzeydeydi.
En dikkat çekici nokta ise, yaşam kalitesinin bu yan etkilere rağmen bozulmamasıydı. Yani hastalar, genel sağlık ve günlük yaşam aktiviteleri açısından standart tedavi alanlara göre benzer bir yaşam kalitesi sürdürdüler. Bu da Lutesyum tedavisinin sadece etkili değil, aynı zamanda tolere edilebilir bir seçenek olduğunu gösteriyor.
Farklı Hasta Gruplarında Sonuçlar
İlginç olarak, bu fayda yalnızca belirli bir hasta grubuna özgü değildi. Yüksek veya düşük tümör yükü olanlarda, ilk tanıda metastatik veya sonradan nüks eden hastalarda da benzer oranda etki görüldü. Yani tedavinin başarısı oldukça genel ve tutarlıydı.
| Parametre | Üçlü Tedavi (Lutesyum + ADT + ARPI) | Standart Tedavi (ADT + ARPI) |
|---|---|---|
| Kanser ilerleyen hasta oranı | %24.3 | %30.1 |
| rPFS farkı (HR) | 0.72 (0.58–0.90), p=0.002 | |
Diğer Çalışmadan Ne Öğrendik? (PR21)
Başka bir araştırma olan PR21 çalışması ise daha ileri evre, yani hormon direnci gelişmiş prostat kanserinde yapıldı. Burada Lutesyum, kemoterapi ilacı dosetaksel ile karşılaştırıldı. Sonuçlar, dosetakselin halen daha etkili olduğunu gösterdi. Bu da bize, Lutesyum tedavisinin en iyi sonucu erken dönemde verebileceğini düşündürüyor.
🔎 DROZDOGAN Akademi Yorumu
- rPFS farkı sınırlı, OS farkı yok: Lutesyum tedavisi kanserin ilerleme süresini bir miktar uzattı, ancak yaşam süresinde anlamlı fark görülmedi. Bu nedenle sonuçların klinik uygulamaya hemen yansıması beklenmemeli.
- Yaşam kalitesi daha olumsuz: Yan etkiler kontrol edilebilir olsa da, hastaların bildirdiği yaşam kalitesi Lutesyum kolunda bir miktar daha düşüktü. Bu durum, kazanılan ilerleme süresinin hastalar için hissedilir bir faydaya dönüşmediğini düşündürüyor.
- Tüm PSMA-pozitif hastalar aynı değil: PSMA pozitifliği, tek başına doğru hasta seçimi için yeterli değil. PSMA tutulumu yoğunluğu (örneğin SUVmean) veya biyolojik alt tipler gibi faktörlerle daha çok yarar görecek alt grupların belirlenmesi gerekiyor.
- Upfront Lutesyum için erken: Hormon duyarlı dönemde Lutesyum eklemenin standart tedavi haline gelmesi için henüz yeterli veri yok. Olgun OS sonuçları ve biyobelirteç temelli alt grup analizleri beklenmeli.
- Klinik mesaj: Şimdilik Lutesyum, dirençli evrede onaylı ve kanıtlı bir seçenek olarak kalmaya devam ediyor. Hormon duyarlı dönemde kullanımı ise araştırma aşamasında ve dikkatli hasta seçimi gerektiriyor.
Kaynaklar
- Tagawa ST, et al. PSMAddition, ESMO 2025 LBA6. rPFS HR 0.72; p=0.002.
- Chi KN, et al. PR21, ESMO 2025 LBA89. OS: docetaxel üstün (p=0.02).
- VISION (NEJM 2021;385:1091–1103) ve TheraP (Lancet Oncol. 2022;23:1389–1397) PSMA-RLT arka plan kanıtı.
- Radiology. 2024;312:e233460 — PSMA PET SUVmean ve yanıt ilişkilendirmesi.
