120 Poundluk Kan Testi, En Yaygın 12 Kanser Tipini Belirleyebilir – Erken Tanıda Devam Eden Umut

Erken kanser teşhisi, tedavi başarısının en kritik belirleyicilerinden biridir. Tüm dünyada sağlık yetkilileri, kanserin daha erken aşamalarda yakalanabilmesi için yenilikçi yöntemler aramaktadır. 6 Ekim 2024 tarihli The Guardian haberine göre, bu arayışın önemli bir adımı olarak Birleşik Krallık hükümeti, en yaygın 12 kanser tipini tespit edebilecek yeni bir kan testini halkın hizmetine sunmak üzere finansman sağlayacağını duyurdu. Bu test, sadece 120 £ (yaklaşık 5.400 TRY) gibi bir maliyetle, yaygın kanser türlerinin erken teşhis edilmesine olanak sağlayacak. Peki bu gelişme neden büyük bir umut içeriyor ve sağlık sistemi üzerinde nasıl bir etki yaratabilir?

Galleri Testi: Gelişmiş Erken Teşhis Teknolojisi

Bu yeni kan testinin ticari adı "Galleri" olarak biliniyor ve ABD merkezli GRAIL şirketi tarafından geliştirildi. Galleri testi, kanda bulunan ve tümör hücreleri tarafından salınan anormal DNA parçalarını tespit etmeyi amaçlıyor. Bu DNA'ya "hücresiz DNA" (cfDNA) deniyor ve Galleri, bu cfDNA'nın kanserli hücrelerden kaynaklanan ve sağlıklı hücrelerde bulunmayan kimyasal değişimlerini tespit edebilmek için modern genetik dizileme teknolojisi ve yapay zeka kullanıyor. Bu hali ile Galleri testi, çoklu kanser erken tanı testidir (MCED= multi cancer early diagnosis test).

İLGİLİ KONULAR:

• Çoklu Kanser Erken Tanı Testi Nedir? Doğru, Yanlış, Pozitif ve Negatif Sonuç Ne Demektir?
• Çoklu Kanser Erken Tanı Testlerinin Yararını Kanıtlamanın Zorluğu – NEJM Makalesi

Erken Teşhisin Hayat Kurtaran Önemi

Kanser, çoğu zaman erken aşamalarda belirti vermediği için, birçok kişi hastalığı ilerlemiş durumda öğreniyor. Bu durum, tedavi başarısını ve hastanın sağlık sistemine olan maliyetini olumsuz yönde etkiliyor. Bir kan testi ile farklı kanser türlerinin erken evrelerde tespit edilmesi, sadece tedavi şansını artırmakla kalmaz; aynı zamanda başarılı tedavi oranlarını da çarpıcı bir şekilde yükseltebilir.

Örneğin, meme kanseri veya prostat kanseri gibi yaygın kanserlerde, erken teşhis tedaviye başlama sürecini çok daha erken bir noktaya çeker ve hastaların yaşam kalitesini korumalarına olanak tanır. Bu yeni kan testi, kısa sürede geniş çapta kullanıma girebilirse, erken teşhisin sunduğu bu önemli fırsatın çok daha fazla insan için erişilebilir hale geleceği anlamına gelir.

Testin Nasıl Çalıştığı ve Potansiyel Etkileri

Çok basit bir kan örneği ile çalışan Galleri testi, kanda bulunan biyobelirteçleri analiz ederek farklı kanser türlerinin erken evrelerde tespit edilmesini sağlar. GRAIL şirketinin raporlarına göre, Galleri testi 50'den fazla kanser türünü tespit edebilme potansiyeline sahiptir ve bu testin yanlış pozitiflik oranı %0,5'tir. Bu da yaklaşık 200 kişiden 1'inin kanser olmadığı halde pozitif sonuç alabileceği anlamına gelir.

Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi (NHS= National Health Service), bu testin yaygınlaşması durumunda, hastaların özellikle erken evrelerde teşhis alarak tedavi sürecine dahil olmasının sağlık sistemi üzerindeki yükü çarpıcı şekilde azaltacağını belirtiyor. Özellikle tedavi maliyetlerinin yüksek olduğu ileri evre kanser vakalarının azalması, NHS'in önemli miktarda maliyet tasarrufu yapmasını sağlayabilir.

Galleri Testinin Klinik Araştırmaları ve NHS Denemesi

Galleri testi, şu anda Birleşik Krallık'ta NHS ile işbirliği içinde büyük ölçekli bir klinik araştırma kapsamında test ediliyor. Bu denemede, 50-77 yaş arası 140.000 kişi yer almakta ve bu kişilere iki yıl boyunca yıllık kan testleri yapılmakta. Katılımcılar rastgele iki gruba ayrılmakta; yarısının kan örnekleri Galleri testi ile analiz edilirken, diğer yarısının örnekleri ise ileride analiz edilmek üzere saklanmaktadır.

Galleri testinin 1 milyon kişiyi kapsayan büyük deneyinin nihai sonuçları 2026 yılında açıklanacak ve NHS, bu sonuçlara dayanarak bir karar vermeyi planlıyor. Bu nedenle, testin şu an ödeme kapsamına alınması kesin değil, ancak potansiyel olarak bu yönde bir adım atılabilir​

Öte yandan, Birleşik Krallık hükümeti sağlık teknolojilerine yönelik önemli yatırımlar yapmaya devam ediyor ve 148 milyon £'lik yeni bir finansman paketi duyurdu. Bu paket, Galleri testi gibi erken teşhis teknolojilerinin geliştirilmesi için üniversiteler ve sağlık hizmetleri ile iş birliği içeriyor. Sağlık Bakanı Wes Streeting, bu tür yatırımların kanserin erken teşhisi için büyük bir umut taşıdığını belirtti​.

Sonuç olarak, NHS henüz Galleri testini ödeme kapsamına almamış olsa da, testin etkinliği ve potansiyel faydaları üzerine yapılan büyük çaplı araştırmalar sürüyor ve bu testin gelecekte daha geniş bir kullanıma sunulması mümkün olabilir. Şu anki gelişmeler umut verici, ancak kesin kararlar için nihai veriler bekleniyor.

Toplumsal ve Bireysel Yararlara Genel Bir Bakış

Yeni kan testi, toplumun geneli için büyük faydalar sağlayabilir. Kanser, sadece hasta kişiyi değil; ailelerini, sosyal çevresini ve sağlık sistemini de ciddi anlamda etkileyen bir hastalıktır. Erken teşhis, hem hastanın tedaviye daha erken ve daha etkili şekilde yanıt vermesini sağlar, hem de psikolojik olarak kişiye umut verir.

Toplumsal açıdan ise, erken teşhis edilen vakaların tedavi maliyetleri daha düşük olacağı için sağlık sistemleri üzerindeki ekonomik yük azalır. Bu durum, sağlık kaynaklarının daha etkin kullanılmasına ve diğer hastalıklara yönelik daha fazla kaynağın ayrılmasına olanak tanır. Bu nedenle, 120 £'lik maliyetiyle bu kan testi, aslında sağlık sistemine yapılacak büyük bir yatırım olarak görülebilir.

Sonuç: Erken Teşhis Kanserle Mücadelede Anahtar Bir Araç

Kanserle mücadelede, erken teşhis en önemli avantajlardan biridir. Birleşik Krallık hükümetinin bu yeni kan testi için finansman sağlama kararlılığı, bu yönde önemli bir adımdır. Galleri testinin geniş çapta kullanılması, milyonlarca insanın hayatını kurtarabilecek ve sağlık sistemine ciddi anlamda fayda sağlayabilecek bir potansiyele sahiptir. Gelişmiş teknolojilerin bu tür kanser taramalarında kullanılması, gelecekte daha da yaygınlaşarak kanserle mücadelede çok daha umut verici bir dönemin kapılarını aralayabilir.

*

MCED Testlerinin Çeşitleri – Adları, Kullandıkları Teknolojiler ve Hedefledikleri Kanser Türleri

Aşağıdaki tablo, çeşitli şirketler tarafından geliştirilen MCED testlerinin adlarını, bu testlerin kullandığı teknolojileri ve hedefledikleri kanser türlerini göstermektedir: