Caelyx (Liposomal Doksorubisin) ve Carboplatin (Karboplatin) Tedavi Rejimi
Epitelyal over kanseri çoğunlukla ileri evrede tanı alır ve nüks riski yüksektir. Platin bazlı kombinasyonlar tedavinin temelini oluşturur. Bu bağlamda Caelyx (PLD) + karboplatin, özellikle platin duyarlı rekürrenste etkinlik–tolerabilite dengesini iyi kuran rejimler arasındadır.
Uzamış progresyonsuz sağkalım (PFS) ve daha düşük nörotoksisite profili sayesinde, klasik paklitaksel–karboplatin rejimine güçlü bir alternatiftir.
1) Karboplatin ve Caelyx Nedir?
- Caelyx (Pegile Liposomal Doksorubisin, PLD): Antrasiklin türevi doksorubisinin, PEG kaplı stealth liposomlara enkapsüle formu; uzamış dolaşım ve tümöre seçici birikim hedeflenir.
- Karboplatin: Platin bazlı, DNA ile intrastrand/interstrand çapraz bağlar oluşturan; böbrek fonksiyonuna göre Calvert formülü ile dozlanan kemoterapötik.
2) Nasıl Etki Eder?
PLD (Caelyx):
- DNA’ya interkalasyon + topoizomeraz II inhibisyonu
- Liposomal/PEG kaplı yapı → uzun dolaşım, EPR etkisi ile tümörde yoğunlaşma
- Klasik doksorubisine kıyasla kardiyotoksisite daha düşük (kümülatif risk yine izlenmeli)
Karboplatin:
- DNA çapraz bağları → replikasyon/transkripsiyon blokajı
- Nefrotoksisite ve periferal nöropati, sisplatine göre daha ılımlı
- Doz: hedef AUC × (GFR + 25) — Calvert
3) Bu Tedavinin Amaçları
- Tümör yükünü ve belirtileri azaltmak; PFS’yi uzatmak
- Saç dökülmesi ve nöropati gibi yaşam kalitesini etkileyen yan etkileri minimize etmek
- İdame/sonraki hat biyolojik yaklaşımlar (örn. PARP inhibitörleri) öncesi etkili sitoredüksiyon
4) Onaylı Endikasyon ve Klinik Konum
PLD (Caelyx/Doxil) over kanserinde onaylıdır; karboplatin ile kombinasyonu ise platin duyarlı rekürrenste standart seçeneklerden biridir. Uluslararası kılavuzlar (ESMO vb.), platin-duyarlı nükste karboplatin ile paklitaksel, gemcitabin veya PLD kombinasyonlarını önerir.
5) Kanıtın Özeti (CALYPSO ve Diğerleri)
- CALYPSO Faz III (CD vs CP): Karboplatin+PLD (CD) vs karboplatin+paklitaksel (CP). CD kolunda PFS üstün; daha az alopesi ve nöropati. OS benzer; terapötik indeks CD lehine.
- Alt grup analizleri: “Çok platin-duyarlı” olgularda da CD’nin PFS avantajı korunur.
- Kılavuzlar: Platin-duyarlı rekürren hastalarda CD, etkin ve iyi tolere edilen bir seçenektir.
6) Doz ve Uygulama Şeması
| İlaç | Önerilen Doz | Uygulama | Döngü |
|---|---|---|---|
| Caelyx® (PLD) | 50 mg/m² (ovaryen label dozu) Kombinasyonda sık alternatif: 30–40 mg/m² |
IV infüzyon ≥60 dk (ilk siklusta daha yavaş başlanabilir) | Gün 1, 28 günde bir × 6 döngü (tolerans/yanıt) |
| Karboplatin | AUC 4–5 (Calvert: Toplam doz = AUC × (GFR + 25)) | IV 30–60 dk (emetik profil için premedikasyon) | Gün 1, 28 günde bir × 6 döngü |
Not: PLD label’ı ovaryen kanserde 50 mg/m²/28 gün bildirir; kombinasyonda dozu 30–40 mg/m²’ye çekmek el–ayak sendromu/mukozit riskini azaltmak için yaygın bir uygulamadır; merkez protokolünüze uyunuz.
Her iki ilaç da SGK kapsamında geri ödenir.
7) Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
- İnfüzyon reaksiyonu (PLD): Erken dakikalarda flushing, dispne, sırt ağrısı görülebilir; infüzyonu durdur/yavaşlat, antihistaminik ± steroid. İlk siklusta daha yavaş hız.
- Kümülatif antrasiklin dozu: Önceki antrasiklin öyküsünde kardiyak izlem; eşdeğer kümülatif 450–550 mg/m² sınırlarını anımsayın (PLD’de risk daha düşük olsa da).
- Emesis profilaksisi: Karboplatin AUC ≥4 orta emetojenik; 5-HT3 ± deksametazon.
- El–ayak sendromu / mukozit: Nemlendirici, soğuk uygulama, sürtünmeden kaçınma, ağız hijyeni; erken bulguda ara/doz düş.
- Hematolojik toksisite: ANC/PLT eşiklerine göre siklus ertele/doz azalt; febril nötropenide G-CSF.
8) Tedavi Öncesi Kontroller ve Vizit Arası İzlem
- Başlangıç: Tam kan, biyokimya (kreatinin, eGFR, AST/ALT/bilirubin), EKG, gerekirse EKO (LVEF), performans, periferik nöropati, ağız-diş ve dermatolojik durum.
- Her siklus öncesi: TKS; Nötrofil ≥1.5×109/L ve PLT ≥100×109/L değilse ertele; böbrek fonksiyonu ile karboplatin dozunu yeniden hesapla; el-ayak ve stomatit derecelendir.
- Aralarda: Ateş/enfeksiyon semptomları, mukozit, dermatolojik bulgular, nefro/oto-toksisite/nöropati; kardiyak semptom varsa LVEF.
9) Hasta Seçim Kriterleri
- Platin duyarlı rekürrens: Son platin tedavisinden ≥6 ay sonra nüks
- Yeterli organ fonksiyonu (kemik iliği, böbrek, karaciğer), ECOG 0–2
- Belirgin periferik nöropatisi olanlarda paklitaksele alternatif olarak tercih avantajı
- Önceden yüksek antrasiklin kümülatifi/kardiyak riskte, dikkatli kardiyak izlem ile kullanılabilir
10) İlaç Etkileşimleri
- PLD (antrasiklin): Diğer kardiyotoksik ajanlarla (örn. trastuzumab, yüksek doz siklofosfamid) kardiyak risk; güçlü immünsupresiflerle enfeksiyon riski; miyelosupresif ilaçlarla hematolojik toksisite artışı.
- Karboplatin: Nefro/oto-toksik ilaçlarla toksisite artışı; canlı aşılar kontrendike; antiepileptik (örn. fenitoin) düzeylerinde dalgalanma.
11) Yan Etkiler ve Yönetimi
| Yan Etki | Sıklık (tüm derece / ≥3) | Yönetim |
|---|---|---|
| Nötropeni | ~35–45% / 10–20% | Siklus ertele, doz düş; FN’de G-CSF |
| Trombositopeni | ~20–30% / 5–10% | Siklus ertele; gerekirse transfüzyon |
| Stomatit/Mukozit (PLD) | ~20–40% / 5–10% | Ağız hijyeni, topikaller; ≥G2’de ara/doz düş |
| El-ayak sendromu (PPE) | ~20–40% / 5–10% | Nemlendirici/soğuk; yakın izlem; G≤1’de azaltılmış dozla yeniden |
| Alerjik/İnfüzyon reaksiyonu | ~5–15% / <5% | İnfüzyonu durdur/yavaşlat; antihistaminik ± steroid |
| Periferik nöropati (CP’ye göre daha az) | ~10–15% / <5% | Doz modifikasyonu; rehabilitasyon ± B6 |
| Kardiyak disfonksiyon (nadiren) | <2% / <1% | Semptomda EKO; kümülatif dozu gözden geçir |
Yüzdeler çalışma/şemaya göre değişebilir; kombinasyonda PPE ve stomatit, PLD monoterapiye kıyasla genellikle daha düşüktür.
12) Doz Modifikasyonları
- Hematoloji: ANC <1.5×109/L veya PLT <100×109/L ise siklusu 1 hafta ertele; tekrarlarsa PLD’yi %25, karboplatini AUC-0.5 azalt.
- Stomatit/El-ayak (≥G2): İyileşene kadar ara; yeniden başlarken PLD’yi bir seviye düş (örn. 50→40→30 mg/m²). Kalıcı ≥G3’te kesmeyi düşün.
- Böbrek fonksiyonu: Karboplatin dozu her siklus öncesi güncel GFR ile tekrar hesaplanır; hedef AUC sabit kalır.
- Kardiyak olay/semptom: PLD’yi durdur; kardiyoloji değerlendirmesi ve LVEF ile karar.
13) Kaynakça
- Pujade-Lauraine E, et al. CALYPSO: Carboplatin-PLD vs Carboplatin-Paclitaxel in platinum-sensitive ROC. J Clin Oncol. 2010;28:3323-3329.
- Final OS results of CALYPSO (GCIG). Br J Cancer. 2012;107:588-591.
- DOXIL® (doxorubicin HCl liposome) US Prescribing Information, latest update.
- Caelyx® (PLD) EMA Product Information (SmPC), current version.
- ESMO Clinical Practice Guideline: Newly diagnosed and relapsed epithelial ovarian cancer (2023).
- Calvert AH, et al. JCO 1989;7:1748-1756 (Calvert formülü).
- BC Cancer Drug Monograph: Carboplatin (güncel).
