Çinko Takviyesi ve Kanser
Çinko elementinin simgesi Zn, keşif tarihi 1746, atom numarası 30’dur; mavimsi açık gri renkte, kırılgan bir metaldir. Düşük kaynama sıcaklığı nedeniyle sanayide yoğun kullanım alanı bulunan bu elemen periyodik tablonun geçiş elementleri grubunda yer alır. Biyolojik süreçlerde ise; büyüme, gelişim, bağışıklık fonksiyonları, protein sentezi, DNA sentezi, hücre bölünmesi ve yaraların iyileşmesi için gerekli bir mineraldir.
Çinko içeren takviyeler farklı kanser türlerine karşı koruyucu olup olmadığını anlamak için, multi-vitamin etiketli ürünlerin bir bileşeni olarak çok sayıda çalışmada araştırılmıştır. Çinko takviyesi tek başına, baş-boyun kanserli hastalarda radyoterapiye bağlı yan etkilere karşı koruyucu olarak değerlendirilmiştir. Bu yazımızda sizlerle çinko takviyesi ile kanser sonuçları arasındaki ilişki hakkındaki verileri paylaşacağız.
Çinko Takviyesi Kanserden Koruyabilir mi?
13 bin katılımcı ile yapılan bir araştırmada, çinko takviyesinin sağlık üzerindeki etkileriyle, cilt ve prostat kanseri üzerindeki etkisi değerlendirildi. Yaşları 35 ile 60 arası değişen katılımcılar, 20 mg çinko içeren antioksidan (selenyum, beta-karoten, C ve E vitaminleri) takviyeleri ya da plasebo alacak şekilde rastgele gruplara ayrıldı ve 7,5 yıl izlendi.
Çinko içeren antioksidan takviyesi ile plasebo karşılaştırıldığında;
- Erkeklerde toplam kanser sıklığı ve toplam yaşam kaybı oranlarında bir düşüş gözlendi.
- Kadınlarda bir değişiklik olmadı.
- Bu fayda 5 yıl sonra takviyeler durunca kesildi.
- Herhangi bir tür cilt kanseri sıklığı, takviye alan kadınlarda plaseboya kıyasla anlamlı derecede yüksek çıktı.
- Erkeklerde antioksidan alımı, plaseboyla karşılaştırıldığında cilt ve prostat kanseri sıklıklarında bir değişiklik gözlenmedi.
Diğer gözlemsel araştırmalar
- 7.002 vaka, 8.383 kontrol ve 12 vaka kontrol çalışmasını içeren değerlendirme raporuna göre; çinko takviyesi kullanımı ve baş-boyun kanseri riski ve gelişimi arasında bir bağlantı bulunmadı.
- Prospektif (ileriye dönük) diyet ve sağlık çalışması; 50 - 71 yaşları arasında 490.593 kanser geçmişi olmayan kişide, 11 yıllık takip ile çoklu vitamin ve tekli takviyesinin mide bağırsak (gastrointestinal) kanserleri riski üzerindeki etkisini değerlendirildi. Bu çalışma sonucuna göre çinko takviyesi, mide kanseri riskini artırabilir ancak; yemek borusu veya yemek borusu-mide bileşke kanserleri ile ilişkili değildir. Diğer mide-bağırsak kanserleri ile de anlamlı bir ilişki bulunmadı.
Çinko takviyesinin, kalın bağırsak polibi tekrarlama riskini azaltıp azaltmadığını değerlendiren kliik çalışma
Kalın bağırsak polipleri kolonoskopi ile çıkarılan (polipektomi yapılan) 411 hastanın 5 yıl takip edilen bir çalışmada, hastalar iki kola ayrılmış; bir gruba kalın bağırsak adenomları için selenyum, çinko (30mg), A, C ve E vitaminleri verilirken kontrol grubuna plasebo verildi. Antioksidan takviyesi plasebo ile karşılaştırıldığında poliplerin tekrarlamasında anlamlı derecede azalma gözlendi.
Kanser tedavisi sonrası çinko takviyesi sonuçları
- Çinkonun tek başına veya vitaminlerle birlikte kullanılmasını değerlendiren bazı çalışmalar, bazı kanserler için hastalık tekrarrı (nüks) ve ve sağ kalımda gelişme gösterdi.
- Linixian genel nüfus araştırması Çinli 29584 sağlıklı yetişkin ile 5.2 yıl boyunca, 4 farklı kombinasyonla (retinol+çinko, riboflavin+niasin, C vitamini+molibden+beta-karoten, E vitamini+selenyum) takviyelerin değerlendirmesi yapıldı. Araştırma süresi boyunca ve bitiminden 10 yıl sonra akciğer kanserine bağlı ölüm oranlarında anlamlı bir fark yoktu.
Kemoterapiya bağlı yan etkilerin önlenmesi ve tedavisinde çinko
Mukozit (ağız ve boğaz yaraları)
- Bazı kontrollü randomize çalışmalar plaseboyla karşılaştırıldığında çinko takviyesi alan baş-boyun kanserli hastalarda mukozit şiddeti azaldı. Örneğin 30 hastanın randomize, plasebo kontrollü bir çalışmasında; mukozitin çinko sülfat ile; şiddet ve gelişme zamanında daha erken iyileşme görüldü.
- Ayrıca, başka bir çalışmada çinko takviyesi ile mukozitin şiddeti, baş-boyun kanserli hastalarda plaseboya kıyasla azaldı. Fakat radyoterapi uygulanan nazofarenks (geniz) kanserli hastalarda bu olumlu etki görülmedi.
Tat
- Baş boyun kanseri olan 169 hastanın plasebo kontrollü randomize bir çalışması, çinko ve plasebo takviyesi alan hastalar arasında radyoterapi sebebiyle oluşan tat değişikliğinde herhangi bir fark bulunmadı.
- Başka bir randomize ve plasebo kontrollü çalışmada, radyoterapi alan hastalarda plaseboya kıyasla çinko sülfatla tatların daha kötü algılandığı, fakat daha hızlı iyileştiği görüldü.
Sonuç
Çoklu kombinasyon vitaminlerin bir parçası olarak çinko takviyesinin farklı kanser türlerinin risklerini azaltmasına dair güçlü bir kanıt bulunmamaktadır. Bazı çalışmalar, baş-boyun kanserli hastalarda çinko sülfat takviyesiyle radyoterapiye bağlı mukozit veya tadın değişmesi bakımından biraz daha iyi sonuçlar verdiğini fakat bu bulguların tutarsız olduğunu göstermiştir. Genel olarak çinko takviyesinin kanseri önleme ya da azaltma konusunda tedavi veya yan etkileri yönetimine dair sonuçlar karışıktır ve iyi tolere edilmiş olmasına rağmen zarar verip vermeyeceği konusu hala şüphelidir.
İlgili Konu:
- Kanserde Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavilere İhtiyaç Hissedilmesinin 7 Sebebi
1. Zinc: fact sheet for health professionals. National Institutes of health Office of Dietary Supplements.
ods.od.nih.gov - Updated February 11, 2016.
2. Hercberg S, Ezzedine K, Guinot C, et al.
Antioxidant supplementation increases the risk of skin cancers in women but not in men.
J Nutr. 2007
3. Meyer F, Galan P, Douville P, et al.
Antioxidant vitamin and mineral supplementation and prostate cancer prevention in the SU.VI.MAX trial.
Int J Cancer. 2005
4. Stratton J, Godwin M.
The effect of supplemental vitamins and minerals on the development of prostate cancer: a systematic review and meta-analysis.
Fam Pract. 2011
5. Li Q, Chuang SC, Eluf-Neto J, et al.
Vitamin or mineral supplement intake and the risk of head and neck cancer: pooled analysis in the INHANCE consortium.
Int J Cancer. 2012
6. Dawsey SP, Hollenbeck A, Schatzkin A, Abnet CC.
A prospective study of vitamin and mineral supplement use and the risk of upper gastrointestinal cancers.
PLoS ONE.
7. Bonelli L, Puntoni M, Gatteschi B, et al.
Antioxidant supplement and long-term reduction of recurrent adenomas of the large bowel. A double-blind randomized trial.
J Gastroenterol. 2013.
8. Lyckholm L, Heddinger SP, Parker G, et al.
A randomized, placebo controlled trial of oral zinc for chemotherapy-related taste and smell disorders.
J Pain Palliat Care Pharmacother. 2012
9. Ripamonti C, Zecca E, Brunelli C, et al.
A randomized, controlled clinical trial to evaluate the effects of zinc sulfate on cancer patients with taste alterations caused by head and neck irradiation.
Cancer. 1998