İlk defa bir tümör baskılayıcı genin metastazı engellediği keşfedildi

Kanserin temel nedeni, hücrenin kontrolünü sağlayan genlerdeki mutasyonlardır. Kanserde etkili tedavilerin geliştirilmesi bu genlerin kanserleşmedeki rollerinin belirlenmesine bağlıdır. Kasım 2016’da Journal of Molecular Cell Biology’de yayımlanan çalışmaya göre TIP60 adlı tümör baskılayıcı genin meme kanseri hücrelerinin metastaz yapmasını engellemedeki rolü keşfedilmiştir.

Kanserde etkili olan 3 gen tipinden biri tümör baskılayıcı genlerdir. Tümör baskılayıcı genler, hücrelerin normal şartlar altında aşırı çoğalmasını önler. İnsan kanserlerinin çoğunluğunda tümör baskılayıcı genlerin hasarlı olduğu tespit edilmiştir. Son yıllarda tümör baskılayıcı genlerin hücre çoğalmasını baskılamasının yanında metastaz ile olan ilişkisi de inceleniyordu.

TIP60, DNA tamirinde görev alan ve kolon, akciğer, meme, pankreas, mide, deri gibi kanser türlerinde mutasyona uğramış olduğu tespit edilen bir proteindir

TIP60 proteini, TIP60 genindeki bilgiye göre sentezlenmektedir. Bu araştırmada, tümör baskılayıcı olarak görev yapan TIP60 proteininin meme kanseri hücrelerinin metastaz yapmasını nasıl engellediği ileri genetik analizlerle incelenmiştir.

Araştırma sonuçlarına göre;

• TIP60 proteininin DNMT1 VE SNAIL2 adı verilen iki proteinin aktivitesini kontrol ettiği tespit edilmiştir.

Bu iki proteinin özelliklerine bakacak olursak;DNMT1, epigenetik mekanizmaların yönetilmesinde görev alan bir enzimdir. Genlere metil grupları ekleyerek “gen aktivitesinin azalmasına” neden olur. Pek çok kanser türünde DNMT1 aktivitesi çok yüksektir. Tümör baskılayıcı genlerin aktivitelerinin kaybolmasına sebep olur.SNAIL2 proteini epitel mezenkimal geçişte ve programlı hücre ölümü apopitozda görev alan bir proteindir. Epitel-mezenkimal geçiş sayesinde kanser hücrelerinin başka doku ve organlara yayılabildiğini biliyoruz.

• TIP60 proteinin mutasyona uğradığında DNMT1 miktarının yükseldiği ve buna bağlı olarak DNMT1 aktivitesinin arttığı gözlenmiştir. Bu değişikliklerin sonucunda kanser hücresi daha agresif bir yapıya kavuştuğu ve diğer dokulara metastaz yaptığı gözlenmiştir.

Peki bu çalışma klinik açıdan ne ifade ediyor?

• Bu çalışma TIP60 tümör baskılayıcı genin metastazdaki rolünü anlatmada ilk çalışma olma özelliğini taşıyor.
• Meme kanseri için önemli bir ilaç hedefi keşfedilmiş oldu. Önceki çalışmalarda hastalığın gidişatının kötü olduğu hastalarda TIP60 protein aktivitesinin çok düşük olduğu belirlenmişti. Aynı zamanda kolon ve rahim kanserlerinde de TIP60 proteinin aktivitesinin az olduğu belirlendi. Böylelikle diğer kanser türleri için de potansiyel bir tedavi hedefi keşfedildi.
• Çalışmanın en önemli sonuçlarından biri TIP60 ın hastalığın gidişatını belirlemede önemli bir biyomarker olabileceğidir. TIP60 proteininin aktivitesinin normal düzeylerde veya yüksekte tutulmasına yönelik tedavi stratejileri geliştirilebilir. TIP60  proteinin aktivitesini artıracak inhibitörler geliştirilmektedir.
• Aynı zamanda TIP60 geninin aktivitesini artırmaya yönelik gen tedavileri geliştirilebilir. Hasarlı olan TIP60 geni yerine sağlıklı TIP60 geni eklenebilir.

Son yapılan araştırmalarda, TIP60 proteinin aktivitesinin yüksek olmasının kemoterapinin etkinliğini artırdığı gözlemlenmiştir. Bu sebeple gelecekte kombinasyonlu tedavilerde de kullanılabilir.