Çoğu insan yası sevilen birinin yaşam kaybından sonra yaşanan bir süreç olarak düşünür. Ancak yas, ölümden önce de gerçekleşebilir. Bu deneyim, beklentisel yas, veya beklentisel hüzün, olarak bilinir çünkü ölüm veya başka tür bir kayıp (yetenek kaybı gibi) beklentisiyle ortaya çıkar. Beklentisel yas, hasta yakınının yanı sıra hasta veya yaşam kaybı sürecindeki kişi tarafından da yaşanabilir.

Duygular, her iki tür yas ile karşılaştırılabilir ancak beklentisel yas daha inişli çıkışlı bir süreç olabilir. Bazı günler kendinizi çok üzgün hissederken, bazı günler herhangi bir üzüntü hissetmeyebilirsiniz. Bunun sonucunda, değişen duygularınızdan dolayı kendinizi suçlu hissedebilirsiniz. Ancak bu çok normaldir ve o kişiyi daha az sevdiğiniz anlamına gelmez. Herkes farklı şekilde yas tutar. Yas tutmanın doğru ya da yanlış yolu yoktur.

Hala burada olan birinin yasını tutuyorsanız, başa çıkmanızda size yardımcı olabilecek bir dizi şey var. Gelin beraber bu yazıda, beklentisel yasın neyle ilgili olduğunu gözden geçirelim ve sonra bu süreçte size neyin yardımcı olabileceği hakkında konuşalım.

Beklentisel yas nedir?

Beklentisel yas, hayatın son günlerinde sıklıkla hissedilen derin üzüntüdür.

Hem ölüme yaklaşan birinin yakınlarında hem de hasta ve ölmekte olan kişi tarafından sıklıkla yaşanır.

Ölümden önce yas, ani ölümün bize veremediği veda etme fırsatını verir, fakat ölümden sonraki yas döneminin yerini almaz.

Bu yazı sevdiği bir yakını ölüme yaklaşan ve beklentisel yas yaşayanlar için yazılmıştır. Umuyoruz ki, aşağıdaki başa çıkma önerileri hem ölmekte olanlara hem de sevdiklerine yardımcı olacaktır.

Bir çalışma, eşini kaybeden kişilerin %40'ının beklentisel yası ölümden sonraki yastan daha stresli bulduğunu ortaya çıkarmıştır.

Beklentisel yasla başa çıkmak için ipuçları

Beklentisel yasla başa çıkmak için aşağıdaki ipuçları, başkalarının zorlu duyguları aşmasına yardımcı oldu. Bu ipuçlarının size de yardımcı olacağını umuyoruz.

Hissetmenize ve kederlenmenize izin verin

Kendinize kalbinizdeki acıyı hissetme izni vermek, kendinize karşı dürüst olmanıza yardımcı olur. Beklentisel yas, sadece sevilen birinin yaklaşmakta olan ölümünün hüznünü değil, ölüme eşlik eden diğer tüm kayıplardır. Bir arkadaşın kaybı, paylaşılan hatıraların kaybı, gelecek için hayallerin kaybı.

Hissettiğin acıyı inkâr etmek, yolculuğunun ilerleyen dönemlerinde yas sürecini uzatabilir. Yas ister ölümden önce ister ölümden sonra olsun bir amaca hizmet eder.

Yasın görevleri, yakın olan kaybı kabul etmekle, hüzünle başetmekle ve sonunda sevdiklerinizle olan duygusal bağınızı farklı bir yere taşımanıza izin verecek şekilde bırakarak başlar. Bu, sevdiklerinizden vazgeçmek veya onu unutmak anlamına gelmez. Aksine, yas görevlerini tamamlamak, bir zamanlar paylaştığınız neşeye ve sevgiye bağlı kalmanıza izin verir.

Bu yolda yalnız yürümeyin: Duygularınızı ifade edin

Hüznünüzü kendi içinizde yaşamayın. Bu süreçte yakın bir arkadaşınızla veya aile üyelerinizle duygularınızı paylaşmanız önemlidir. Kimsenin tek başına ileriye dönük bir hüzünle yüzleşmesi gerekmez. Duygularınızı kendinize saklamak, derin bir yalnızlık ve izolasyon hissine neden olabilir.

Duygularınızı paylaşacağınız kişi de bu noktada önemlidir. Mümkünse, sizi yargılayamayan, acılarınızı ve duygularınızı ifade ederken rahat edebileceğiniz bir arkadaşınızla paylaşın.

Konuştuğunuz arkadaşınız aynı olayla yüzleşmediyse, ne yapmanız gerektiği veya nasıl hissetmeniz gerektiği konusunda size tavsiyede bulunması sizin için sinirlendirici olabilir.

Bu tarz durumlarda arkadaşınızla konuşun. Sadece dinlemesini istediğinizi ve bir şeyleri düzeltmeye çalışmadığınızı bilsin. Hissettiğiniz duyguların kolay bir çözümü yok. Yine de dinleyecek birini bulmak, size daha az yalnız hissederek bu yolda yürümenizi sağlar.

Birlikte vakit geçirin

Ölmekte olan sevdikleriyle vakit geçirmenin hasta yakınları için ne kadar zor olduğunu sık sık duyuyoruz. Sevdiklerini son zamanlarında olduğu gibi hatırlamak istemezler, bunun yerine sağlıklı gülerinde oldukları gibi hatırlamak isterler.

Bununla birlikte, zaman geçirmek sadece hasta kişi için değil, yakınları için de önemlidir. Ölmekte olan bir sevdiğinizi ziyaret etmekten kaçınmak, genellikle daha sonra pişmanlığa yol açabilir.

Ölmekte olan biriyle beraber nasıl vakit geçiririm kaygısına sahipseniz, aşağıdaki örnekler fikir verecektir.

Birlikte vakit geçirmenin anlamlı yollarını düşünün. Eski fotoğraf albümlerini çıkarmak buna örnek olabilir. Anımsamanın sebep olacağı kahkaha ve gözyaşları arındırıcıdır.

Sevdiğiniz kişinin küçüklük anılarından ve anlatmaktan keyif aldığı anılarından bahsetmesini isteyebilirsiniz. Ayrıca sevdiğiniz kişi bunları anlatırken video kayıtları yapmak isteyebilirsiniz.

Bazı insanların özel bulduğu bir başka aktivite de uygun bir parafin banyosu bulup, sevdiklerinin ellerine ve ayaklarına masaj yapmaktır. Bu, hem kireçlenme nedeniyle ağrıyı ve sertliği azaltmada hem de gerekli dokunuşu sağlamada çifte görev görebilir.

Ayrıca, sevdiğiniz kişinin ilgili olduğu bir konuda ya da sevdiği bir romandan yüksek sesle bölümler okumak isteyebilirsiniz.

Balık tutmayı seven biriyse, anılarını sorup balık tutma hikayelerini paylaşmalarını isteyebilirsiniz. Liste uzayıp gidebilir…Neyin anlamlı olabileceği konusunda herkes farklıdır ve önemli olan sizin seçtiğiniz etkinlikler değildir. Sessizlik içinde olsa bile beraber vakit geçirmektir.

Sessizlikte bile birlikte zaman geçirmenin etkisini küçümsemeyin

Son olarak, birçok insan ölmekte olan yakınını görünce yıkılacağından ve o kişinin acısını daha da zorlaştıracağından korkar ve bu durum sizi, onları ziyaret konusunda endişeli hissettirebilir. Unutmayın ki sevdikleriniz, onu tamamen kaybetseniz bile, çoğu zaman sizin onları ziyaret etmenizi tercih eder, gözyaşlarıyla bile olsa.

Çocukları es geçmeyin!

Çocuklarda aynı zamanda beklentisel yas yaşarlar. Çocuklar için yasın üstesinden gelmek de bir o kadar önemlidir ve çocuklara kendilerini ifade etmeleri için genellikle yetişkinlere göre daha az fırsat verilir.

Araştırmalar, yas tutma fırsatı verilmeyen çocukların hayatlarının ilerleyen dönemlerinde anksiyete ve depresyonla mücadele etme olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermiştir.

Çocukların dahil edilip ve kendilerini duygusal olarak ifade etmeleri için güvenli bir alana ihtiyaçları vardır. Ölmekte olan bir ebeveyn veya bir aile büyüğüyse, bu kişiler dışında birini seçmek yardımcı olabilir çünkü çocuklar ölen kişi için güçlü olmaya çalışabilirler.

Çocuklar ve gençlerle ilgili birkaç yas miti vardır, buna çocukların yaklaşmakta olan bir kaybı derinden hissetmediği miti de dahildir. Bu mitlerin aksine, bir çalışmada, ilerlemiş kanserli ebeveynlerin, çocuklarının ne kadar üzüldüğünün farkında olmadıkları vurgulandı.

Bununla birlikte, daha olumlu bir kayda göre, aynı çalışma, ilerlemiş kanserli bir ebeveyni olan çocukların, aile üyelerine ve hayattaki önemli şeylere kanserli bir ebeveyni olmayan çocuklardan çok daha fazla değer verdiğini ortaya koydu.

Ölümü çevreleyen açık iletişimin, ciddi şekilde hasta bir ebeveyni olan çocuklarda kaygı, depresyon ve davranış sorunlarını azaltmaya yardımcı olduğu gösterilmiştir. Çocukların, ölümden sonra bakılacaklarına ve terk edilmeyeceklerine dair güvenceye ihtiyaçları vardır.

Çocukların ölümle ve ölmeyle baş etmelerine yardımcı olmak için oyun ve sanat terapisi yararlı olabilir. Ayrıca, Ebeveyni kanser olan çocuklara psikolojik destek verilmeli yazımıza göz atmak isteyebilirsiniz.

Günlük tutmayı düşünebilirsiniz

Birçok insan günlük tutmanın iyileştirici olduğunu düşünüyor. Bir arkadaşınızla paylaşmaktan çekinebileceğiniz şeyleri bile ifade ettiğiniz için günlük tutmak bir yandan sizin için duygusal boşalma imkânı olabilir.

Günlük tutmaya ek olarak, bazı insanlar mektup yazmanın yaklaşan bir ölümün üzüntüsüne yardımcı olduğunu düşünüyor. Örneğin, ölmekte olan yakınınıza söylemek istediğiniz ve sizin için konuşması zor olan şeyleri bir mektupla ifade edebilirsiniz.

Eğer hasta olan sizseniz, çocuklarınıza mektup yazmak (belki daha sonraki bir tarihte açabilecekleri mektuplar) bu şefkatli duyguları ifade etmek için bir yer sağlar ve aynı zamanda arkanızda kalanlara muazzam bir armağan olur.

Bütüncül başa çıkma yöntemlerinden yararlanın

Bütüncül bir yaklaşım benimsemek hem hasta hem de yakınlarına yardımcı olabilir. Bu terapilerin birçoğunun anksiyete gibi duygulara yardımcı olduğu bulunmuştur.

Bu uygulamalardan bazıları şunları içerir:
  • Meditasyon
  • Sanat Terapisi
  • Masaj Terapisi
  • Müzik Terapisi

Maneviyatınızı besleyin

Maneviyat hem hasta kişiler hem de yakınları için önemlidir. Maneviyat, din ve dua, meditasyon, doğa ile bütünleşme ve hatta sizin için anlamlı olan müziği dinleme biçimiyle oluşturabilir.

Araştırmalar, ölmekte olan kişiler son günlerde aktif bir manevi yaşama sahiplerse yaşam kalitelerinin daha iyi olduğunu göstermiştir. Ayrıca araştırmalar da, ölen insanların yakınları, sevdiklerinin aktif bir manevi yaşamı varsa daha az depresyon yaşadığını vurguluyor.

Bağışlamak ve bağışlanmak

Affetmek iyileştiricidir ve kendini affetmeyi öğrenmek, başkalarını affetmek kadar önemlidir.

Affetmenin iyi bir ilk adımı dinlemektir. Dinlemeniz gereken kişi belki bir sevdiğiniz belki de kendinizdir. Bu süreçte, geçmişe bakarak affetmeye ihtiyaç duyduğunuz kişi çok uzağınızda olmayabilir. En yakından, kendinizden, başlayabilirsiniz.

Biri bir zamanlar, kızgınlığın bir başkası için hazırladığınız ve kendi kendinize içtiğiniz bir zehir olduğunu söylemişti. Geçmişten gelen kızgınlık ve acılardan kurtulmak özgür olmaktır.

Unutmayın ki

Beklentisel yas ve başa çıkma yolları hakkında konuşmak yorucu ve zor olabilir. Yukarıdaki ipuçları acının bir kısmını hafifletmeye yardımcı olsada, yas her birinin kendi yolumuzda ve kendi zamanımızda geçmek zorunda olduğu bir şeydir.

Bunun sizi nasıl etkilediğini küçümsemeyin. Duygusal millerle dolu bir maraton koşuyorsunuz. Kendinize karşı nazik olun ve kendinizi şımartın. Kendinize zaman zaman hiçbir şey yapmama veya yalnızca size hizmet eden şeyleri yapma izni verin.

Hayatın sonunda bir başkasını desteklemek için fedakârlık yapmak, yapacağınız en önemli şeylerden biridir. Sadece yol boyunca kendi sağlığınızdan ve refahınızdan ödün vermemeye dikkat edin.

*

kanser hastalarina ne soylenmeli ve ne soylenmemeli bakim veren