Metastaz Yapmamış ve Hormona Duyarlı Prostat Kanserinde PSA Yükselmesi için FDA Onayı

Metastaz yapma riski yüksek, biyokimyasal nüks gösteren (PSA'sı yükselen), henüz metastaz yapmamış, kastrasyona (hormon baskılamaya) duyarlı prostat kanseri için enzalutamid (Xtandi, Astellas Pharma) adlı ilaç, 16 Kasım 2023 tarihinde, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) onayı aldı.

Bu onay, bu durumdaki (yani metastaz yapmamış, kastrasyona duyarlı ve biyokimyasal nüks) prostat kanserli hastaların tedavisi için ilk FDA onayını temsil etmektedir.

Biyokimyasal Nüks Nedir?

Biyokimyasal nüks, özellikle prostat kanseri tedavisinden sonra kan testleriyle ölçülen prostat spesifik antijen (PSA) seviyelerinde gözlenen artışı ifade eder. Prostat kanserinin tedavisinin ardından PSA seviyesindeki yükselme, kanserin tekrarladığına veya hala vücutta aktif olduğuna işaret edebilir. Bununla birlikte PSA değerindeki her artış biyokimyasal nüks anlamına gelmez; genelde belli bir süre içinde, örneğin 6-9 ay içinde PSA seviyesinin ikiye katlanması biyokimyasal nüks olarak kabul edilir.

Radikal prostatektomi (prostatın cerrahi olarak çıkarılması) veya radyoterapi gibi tedavilerden sonra PSA seviyesinin saptanamaz düzeye düşmesi beklenir. Ancak zamanla PSA seviyesinde belirli bir eşiği aşan bir artış tespit edilirse, bu durum biyokimyasal nüks olarak değerlendirilir ve genellikle kanserin yerel olarak tekrarladığı veya vücudun diğer bölgelerine yayıldığı (metastaz yaptığı) anlamına gelebilir. Bu yükselme, genellikle görüntüleme yöntemleriyle tespit edilebilecek herhangi bir tümör bulgusu olmadan ortaya çıkar.

Biyokimyasal nüksün teşhisi, kanser tedavisi görmüş hastaların takibinde önemli bir adımdır ve genellikle tedavinin ayarlanması veya yeni tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi gerektiğini gösterir.

Kastrasyona Duyarlı Prostat Kanseri Nedir?

Kastrasyona duyarlı prostat kanseri, androjen deprivasyon tedavisi (ADT), yani erkek hormonlarından (androjenlerden) mahrum bırakma tedavisine olumlu yanıt veren prostat kanseri türüdür. Androjenler, özellikle testosteron, prostat kanser hücrelerinin büyümesini ve çoğalmasını teşvik eder. Kastrasyon duyarlılığı, kanser hücrelerinin bu hormonların düşük seviyelerine maruz kaldığında büyüme ve yayılma yeteneğini kaybettiği anlamına gelir.

Zamanla, bazı prostat kanseri türleri hormon tedavisine dirençli hale gelebilir ve bunlara "kastrasyona dirençli prostat kanseri" (KDPK) denir. Bu, kanserin artık testosteron seviyelerinin düşük olduğu bir ortamda da büyüyebileceği anlamına gelir ve genellikle daha agresif tedavi yaklaşımlarının değerlendirilmesi gerektiğini gösterir. Kastrasyona duyarlı prostat kanserinin tedavisinde erken evrede başarı elde edilebilir ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir veya durdurabilir.

EMBARK Çalışmasıyla Gelen FDA Onayı

Enzalutamidin etkililiği, yüksek riskli biyokimyasal nükse sahip metastataik-olmayan kastrasyona duyarlı prostat kanserli 1068 hasta üzerinde gerçekleştirilen, randomize, kontrollü EMBARK klinik denemesinde değerlendirildi. Tüm hastalar daha önce radikal prostatektomi veya küratif amaçlı radyoterapi ile tedavi görmüş, PSA'nın iki katına çıkma süresi ≤ 9 ay olan ve kayıt sırasında kurtarıcı radyoterapi için uygun olmayan hastalardı.

Çalışmada hastalar 1:1:1 oranında 3 koldan birine rastgele atandılar:

• Kombinasyon Tedavi Kolu: Hastalar enzalutamid (160 mg, günlük tek doz) ve leuprolide kombinasyonunu aldılar. Bu körleştirilmiş bir koldur, yani hastalar ve doktorlar hangi tedaviyi aldıklarını bilmemektedir.
• Enzalutamid Monoterapi (tekli tedavi) Kolu: Hastalar sadece açık etiketli enzalutamid (160 mg, günlük tek doz) aldılar. "Açık etiketli" olması, hem hastaların hem de doktorların hangi tedavi verildiğini bilmesi anlamına gelir.
• Plasebo Kolu: Hastalar plasebo (etkisiz bir madde, günlük tek doz) ve leuprolide kombinasyonunu aldılar. Bu da körleştirilmiş bir koldur.

Ana etkililik ölçütü, enzalutamid ve leuprolide kombinasyonunun, plasebo ve leuprolide kombinasyonuna kıyasla metastazsız sağ kalım (MFS: metastasis-free survival) idi ve bu, bağımsız kör merkezi inceleme tarafından değerlendirildi. Enzalutamid monoterapisinin plasebo ve leuprolide kombinasyonuna kıyasla MFS ve genel sağ kalım (OS: overall survival) ek etkililik sonuç ölçütleriydi.

Sonuçlar

• Enzalutamid ve leuprolide kombinasyonu için plasebo ve leuprolide kombinasyonuna kıyasla MFS'de istatistiksel olarak anlamlı bir iyileşme gösterildi ve ortanca süreye her iki kolda da ulaşılamadı (hazard oranı 0.42; %95 GA: 0.30, 0.61; p-değeri<0.0001). Bu kombinasyon, metastaz riskini %58 azalttı.
• Enzalutamid monoterapisi için de plasebo ve leuprolide kombinasyonuna kıyasla MFS'de istatistiksel olarak anlamlı bir iyileşme gösterildi (hazard oranı 0.63; %95 GA: 0.46, 0.87; p-değeri = 0.0049). Tek enzalutamid kullanımı, metastaz riskini %37 azalttı.

Genel sağkalım verileri analiz sırasında olgunlaşmamıştı, tüm hasta grubu için yaşam kaybı oranı %12 idi.

Enzalutamid ve leuprolide alan hastalarda en yaygın (%20 veya üzeri ) görülen yan etkiler sıcak basması, kas-iskelet ağrısı, yorgunluk, düşme ve kanamaydı. Enzalutamid monoterapi alan hastalarda ise en yaygın yan etkiler yorgunluk, jinekomasti, kas-iskelet ağrısı, meme hassasiyeti, sıcak basması ve kanamaydı.

Önerilen enzalutamid dozu, hastalık ilerlemesi veya kabul edilemez toksisiteye kadar, yemekle veya yemeksiz olarak, günde bir kez 160 mg oral alınmasıdır. Enzalutamid, bir GnRH analogu ile veya olmadan verilebilir. Eğer PSA 36 haftalık tedavi sonrasında saptanamaz düzeyde (< 0.2 ng/mL) ise enzalutamid tedavisi askıya alınabilir. Tedavi, daha önce radikal prostatektomi geçirmiş hastalarda PSA ≥ 2.0 ng/mL'ye, daha önce radyasyon tedavisi geçirmiş hastalarda ise ≥ 5.0 ng/mL'ye yükseldiğinde yeniden başlatılabilir.

Bu inceleme, FDA Onkoloji Mükemmeliyet Merkezi'nin bir girişimi olan Project Orbis altında yürütüldü. Project Orbis, onkoloji ilaçlarının uluslararası ortaklar arasında eş zamanlı sunumu ve incelemesi için bir çerçeve sağlar. Bu inceleme için FDA, Sağlık Kanada ve İsviçre'nin Swissmedic ile iş birliği yaptı. Diğer düzenleyici kurumlar nezdinde uygulama incelemeleri devam etmektedir.

*

Görselin açıklaması: Yazının görseli ChatGPT 4.0 tarafından şu komut ile oluşturulmuştur: "Sakin bir nehirde küçük bir teknede kürek çeken yetişkin bir adamın güzel bir yağlıboya tarzı görüntüsü."

*