Moleküler Testlere Göre Alt Tip Belirleme – Rahim Kanseri Tedavisini Şekillendiriyor

2000'li yıllara kadar kanser tedavisi kararları, histolojik alt tipler ve kanserin evresine göre belirleniyordu. Ancak, son yıllarda moleküler alt tiplerin de tedavi kararlarında etkili olmaya başladığını görüyoruz. Bu durum, kanser tedavisinde daha kişiselleştirilmiş ve hedefe yönelik yaklaşımların geliştirilmesine olanak sağladı. Moleküler alt tiplerin tedavi kararlarında etkili olmasının en bilinen örnekleri arasında meme kanseri ve akciğer kanseri bulunmaktadır. Bu kanserlerde, örneğin HER2 pozitif meme kanserinde HER2 hedefli tedaviler veya EGFR mutasyonlu akciğer kanserinde EGFR inhibitörleri gibi, spesifik moleküler özelliklere yönelik tedavi stratejileri geliştirilmiştir. Bu yaklaşımlar, tedavi başarısını artırmakta ve hastaların yaşam kalitesini iyileştirmektedir.

Endometrial kanser, rahmin iç tabakasından başlar ve rahim kanserinin en yaygın türüdür. Bu hastalığın tedavisinde genellikle cerrahi müdahale, radyoterapi ve kemoterapi ve son yıllarda immünoterapi gibi yöntemler kullanılmaktadır. Ancak bu tedavi yöntemleri, hastalığın evresi, histolojik derece ve alt tip gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Son yıllarda, kanser tedavisinde moleküler biyolojinin rolü giderek artmış ve endometrial kanserin moleküler alt tiplerinin belirlenmesi, hastalara daha kişiselleştirilmiş tedavi planları sunulmasına olanak sağlamıştır. Bu yazıda, endometrial kanserin moleküler alt tiplerini ve bu alt tiplerin tedavi stratejileri üzerindeki etkilerini inceleyeceğiz.

Moleküler Alt Tipler ve Biyobelirteçler

Endometrial kanserin moleküler alt tipleri, genetik ve biyokimyasal özelliklerine göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırma, kanserin gidişatını öngörmede ve tedavi seçeneklerini belirlemede önemli bir rol oynar. Başlıca moleküler alt tipler şunlardır:

• POLE Mutant (POLE mut): Bu alt tip, POLE geninin ekzonükleaz domaininde mutasyonlar içerir ve genellikle yüksek mutasyon yükü ile karakterizedir. POLE mut endometrial kanser, adjuvan tedaviye rağmen genellikle iyi hasta sonuçları gösterir ve prognozu (hastalık gidişatı) olumludur. Bu alt tipte adjuvan tedavi uygulanmasa bile hastaların prognozu iyidir. Endometrial kanserlerin yaklaşık %7-12'si bu sınıfa girer.

• Mikrosatellit İnstabilitesi Yüksek (MSI-high) / Düzensiz Mismatch Repair (MMRd): Bu alt tip, yüksek mikrosatellit instabilitesi ve mismatch repair (MMR) genlerinde (örneğin MLH1, MSH2) mutasyonlar içerir. Bu tür kanserler, genellikle immünoterapilere iyi yanıt verir. Endometrial kanserlerin yaklaşık %20-30'u bu sınıfa girer.

• p53 Anormal (p53 abn): TP53 gen mutasyonları içeren bu alt tip, yüksek dereceli seröz over kanseri ile benzerlik gösterir ve tedavi stratejileri bu iki kanser türü arasında örtüşebilir. p53 abn endometrial kanser, genellikle agresif seyirlidir ve yüksek mortalite oranına sahiptir. Bu alt tip, endometrial kanserlerin yaklaşık %15'ini oluşturur.

• Non-Specific Molecular Profile (NSMP): Bu alt tip, belirgin bir moleküler profil göstermeyen kanserleri içerir ve genellikle hormon reseptörü pozitif olan endometrioid kanserleri kapsar. Bu tür kanserler için hormonal tedavi cazip bir seçenektir. NSMP, endometrial kanserlerin yaklaşık %40-50'sini oluşturur.

Moleküler Alt Tipleme Özellikle FIGO Evre I-II Endometrial Kanserin Evrelendirmesini Daha Ayrıntılı Hale Getirmiştir

Moleküler sınıflamalar, bu evrelerdeki hastaların daha doğru ve kişiselleştirilmiş tedavi almasını sağlamak amacıyla kullanılmaktadır. Aşağıda FIGO Evre I-II Endometrial Kanserin Moleküler Sınıflaması görülebilir:

• Evre IAm-POLEmut: POLE mut endometrial karsinom, rahim korpusu veya serviks uzantısına sınırlıdır ve lenfovasküler boşluk invazyonu (LVSI) veya histolojik tipten bağımsız olarak iyi prognoza sahiptir.
• Evre IICm-p53abn: p53 abn endometrial karsinom, herhangi bir myometrial invazyonla birlikte rahim korpusuna sınırlıdır ve servikal invazyon olsun veya olmasın, LVSI veya histolojik tipten bağımsız olarak kötü prognoza sahiptir.

Bu sınıflamalar, kanserin moleküler özelliklerine dayalı olarak daha spesifik tedavi stratejileri belirlemeyi amaçlar. Moleküler alt tiplerin belirlenmesi, sadece FIGO Evre I-II endometrial kanserin değil, genel olarak tüm evrelerdeki endometrial kanserlerin tedavi planlamasında önemli bir rol oynar. Ancak, FIGO'nun bu moleküler sınıflamaları resmi olarak dahil etmesi, özellikle erken evre (I-II) kanserlerin yönetiminde klinik uygulamalara daha hızlı entegre olmasını sağlamıştır.

Tedavi Stratejileri

Moleküler alt tiplerin belirlenmesi, endometrial kanser tedavisinde daha hedefe yönelik ve kişiselleştirilmiş yaklaşımlar geliştirilmesini sağlar. Örneğin, POLE mut endometrial kanser hastalarında, adjuvan tedaviye ihtiyaç duyulmadan bile iyi prognoz elde edilebilirken, p53 abn alt tipinde kemoterapi ve radyoterapi kombinasyonu daha etkili olabilir.

Adjuvan Tedavi Seçenekleri

• Kemoterapi: POLE mut ve p53 abn alt tiplerinde kemoterapinin etkinliği değişiklik gösterir. p53 abn alt tipinde kemoterapi, hastaların prognozunu önemli ölçüde iyileştirirken, POLE mut alt tipinde ek bir fayda sağlamayabilir.
• Radyoterapi: MSI-high/MMRd alt tipinde, radyoterapi tek başına veya immünoterapi ile kombine edilerek etkinliği artırılabilir.
• İmmünoterapi: PD-1/PD-L1 inhibitörleri, özellikle MSI-high/MMRd alt tiplerinde yüksek yanıt oranlarına sahiptir ve tedaviye önemli katkı sağlayabilir.
• Hormon Tedavisi: NSMP alt tipinde, hormon reseptörü pozitif endometrial kanserlerde hormonal tedavi etkili bir seçenek olabilir.

Sonuç

Endometrial kanserin moleküler alt tiplerinin belirlenmesi, hastaların tedavi planlarının daha kişiselleştirilmiş ve hedefe yönelik olmasını sağlar. Bu yaklaşım, hastaların gereksiz tedavilere maruz kalmasını önlerken, etkin tedavi seçeneklerinin kullanılmasını destekler. Gelecekteki araştırmalar ve klinik denemeler, moleküler alt tiplerin tedavi stratejileri üzerindeki etkilerini daha da netleştirecek ve bu alanda yeni tedavi seçeneklerinin geliştirilmesine olanak tanıyacaktır.