Pankreas Kanseri Geliştirme Olasılığı Kimlerde Daha Yüksek?

Yaş, cinsiyet ve aile geçmişi gibi faktörler, kişilerin pankreas kanserine yakalanma riskini artırabilir. Genellikle ileri yaşlarda ortaya çıksa da belirli durumlar da pankreas kanserine yakalanma olasılığı artabilir. 

Pankreas kanseri, sindirim enzimlerinin salgılandığı pankreasın dokularında gelişir. Pankreas, bazı hücreleri de kan şekeri kontrolü için hayati öneme sahip bir hormon olan insülin üretmektedir. 

Herkesin pankreas kanseri geliştirme olasılığının yanı sıra bazı durumlar bu durumun gelişme riskini artırabilir. 

Pankreas Kanserine Hangi Yaşta Yakalanma Olasılığı Daha Yüksektir?

65 yaş üzeri kişilerin pankreas kanseri geliştirme olasılığı daha yüksekken, 40 yaş altı kişilerde bu durum çok yaygın değildir. Ancak, daha genç yaşta pankreas kanseri geliştiren kişilerin hayatta kalma şansı daha yüksek olabilir. 

2020 yılında yapılan bir çalışmada, 20 – 40 yaş pankreas kanseri kişilerin, 40 yaş üzerindeki hastalara göre beş yıllık sağkalım oranının neredeyse 3 kat daha fazla olduğu gösterilmiştir.

Pankreas Kanseri Erkeklerde Mi, Kadınlarda Mı Daha Sık Görülür?

Erkeklerin pankreas kanserine yakalanma riski kadınlara göre biraz daha yüksektir. Ancak Amerikan Kanser Derneği, bunun nedeninin erkekler arasında sigara içme oranının daha yüksek olmasından kaynaklanabileceğini söylüyor. 

2023 yılında yapılan bir araştırma da ise erkeklerde ve kadınlarda sigaraya bağlı pankreas kanseri riskini karşılaştırdı. Araştırmacılar, kadınlar erkeklere göre daha az sigara içse de, sigara içenlerin pankreas kanserine yakalanma riski benzer olarak gözlemledi.

Pankreas Kanseri Kalıtsal Mıdır?

Pankreas kanseri kalıtsal bir durum değildir.

Ancak bazı kalıtsal durumlar pankreas kanseri olasılığını artırabilir:

• Ataksi-telanjiektazi
• Ailesel atipik multipl mol melanom (FAMMM) sendromu
• Kalıtsal meme ve yumurtalık kanseri sendromu
• Kalıtsal polipozis olmayan kolon kanseri (HNPCC) veya lynch sendromu
• Çoklu endokrin neoplazi tip 1 (MEN1)
• Peutz-jeghers sendromu
• Von hippel-lindau sendromu

Ailede pankreas kanseri öyküsünün olması da pankreas kanserinin gelişme olasılığını artırabilir. Ancak bu durumun nedeni henüz açıklanabilmiş değildir. Pankreas kanseri olan kişilerin çoğunda aile öyküsü yoktur.

Pankreas Kanseri Risk Faktörleri

Bazı kalıtsal koşullara ek olarak aşağıdaki koşullar da pankreas kanseri riskini artırabilir:

• Kronik pankreatit: Tekrarlayan pankreas iltihabıdır. Kronik pankreatit nedeniyle hastaneye başvuran kişiler üzerinde 2023 yılında yapılan bir retrospektif araştırmada bu kişilerin yaklaşık %2'sinin ortalama 2,4 yıl sonra pankreas kanserine yakalandığı gösterildi.
• Diyabet: 5 yıldan uzun süredir diyabet hastası olan kişilerin, diyabet hastası olmayanlara göre pankreas kanserine yakalanma riskleri daha yüksektir. Ancak diyabetin pankreas kanseri gelişimine mi neden olduğu yoksa kanser hücrelerinin mi diyabete neden olduğu henüz açıklanabilmiş değildir. 50 yaş üzerindeki kişilerde yeni gelişen diyabet, pankreas kanserinin bir belirtisi olabilmektedir.
• Enfeksiyonlar: Hepatit B veya Helicobacter pylori (H. pylori) enfeksiyonu gibi belirli enfeksiyonları olan kişilerde pankreas kanseri riski daha yüksektir. Ancak bu enfeksiyonlar ile pankreas kanseri arasında bir bağlantı olup olmadığı henüz açıklanamamıştır. Bu bağlantının açıklanabilmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. 

Pankreas Kanseri İçin Diğer Risk Faktörleri

Kişinin pankreas kanseri geliştirme olasılığını artırabilecek diğer faktörler:

• Sigara içmek
• Obezite
• Kırmızı veya işlenmiş et açısından zengin bir beslenme tarzı
• Kronik pankreatite yol açabilecek aşırı alkol tüketimi
• Temizlik ve metal işleme endüstrilerinde belirli kimyasallara maruz kalma
• Düzenli egzersiz yapmamak – Ancak egzersiz yapmak ve pankreas kanseri riski arasındaki ilişki henüz netliğe kavuşmamıştır.
• Kahve içmek – Ancak modern araştırmalar bunu onaylamamaktadır.

Pankreas Kanseri Riskini Azaltmak Mümkün Mü?

Pankreas kanserini her zaman önlemek mümkün olmayabilir. Ancak belirli risk faktörleri azaltılabilir:

• Sigara içmemek veya bırakmak
• Alkol tüketiminden kaçınmak veya azaltmak
• Vücut kitle indeksine uygun kilo aralığında olmak
• Salam, jambon ve pastırma gibi işlenmiş et veya kırmızı et tüketimini azaltmak veya tamamen kaçınmak

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Pankreas kanseri her zaman semptomlara neden olmaz. Ancak aşağıdaki belirtilerin ortaya çıkmaya başlaması ve 2 hafta boyunca düzelmemesi ya da kötüleşmesi durumunda en kısa sürede bir sağlık uzmanına başvurmanız önemlidir:

• Açıklanamayan kilo kaybı
• Sarılık – cildin ve göz beyazlarının sararması
• Aşırı yorgunluk
• Ateş
• Titreme
• Mide bulantısı
• Kusma
• Şişkinlik
• İshal veya kabızlık gibi bağırsak alışkanlığında değişiklikler
• Yemek yerken veya uzanırken kötüleşen sırt ve üst karın bölgesinde ağrı

Özetle Pankreas Kanser Geliştirme Olasılığı Yüksek Olan Kişiler

Pankreas kanserinin 65 yaş üstü kişilerde gelişme olasılığı daha yüksektir. Öte yandan kadınlara nazaran bu kanser türünün erkeklerde görülme sıklığı da biraz fazladır. 

Diyabet, kronik pankreatit ve bazı kalıtsal durumlar dahil olmak üzere bazı sağlık durumları pankreas kanseri gelişimine neden olabilir. Ek olarak sigara, obezite, kırmızı et ağırlıklı beslenme tarzı, aşırı alkol tüketimi ve bazı kimyasallara maruz kalmak da pankreas kanserine yakalanma riskini artıran faktörlerdendir. 

Pankreas kanseri kesinlikle önlenebilir olmasa da risk faktörlerinden kaçınmak riski azaltmaya yardımcı olabilir.