Ağız Mikrobiyomu ve Kolorektal Kanser İlişkisi: Yeni Araştırma Neyi Gösteriyor?

Kolon ve rektum kanserleri, dünya genelinde en sık görülen üçüncü kanser türüdür. Her ne kadar ileri yaş grubunda görülme sıklığı azalıyor olsa da, genç erişkinlerde bu oran giderek artmaktadır. Son yıllarda, bağırsak mikrobiyomunun kolorektal kanser gelişiminde önemli bir rol oynayabileceğine dair kanıtlar artıyor. Ancak ağız mikrobiyomunun rolü yeterince net değildi. Bu nedenle, ağız bakterilerinin kolorektal kanser üzerindeki etkisini araştırmak büyük önem taşıyordu.

Ağız Mikrobiyomu ve Kalın Bağırsak Kanseri

11 Mart 2025 tarihinde Cancer dergisinde yayınlanan kapsamlı bir çalışma, ağız bakterilerinin kolorektal kanser riski üzerindeki etkisini ortaya koydu. Emily Vogtmann liderliğinde yürütülen araştırma, Agricultural Health Study (AHS), National Institutes of Health–AARP (NIH-AARP) ve Prostate, Lung, Colorectal, and Ovarian (PLCO) kanser tarama çalışmalarından oluşan üç büyük grup üzerinden gerçekleştirildi.

Araştırmada toplamda 3431 kişiden elde edilen ağız örnekleri incelendi. Bu örneklerden DNA ekstraksiyonu ve 16S ribozomal RNA dizilemesi yapılarak ağız mikrobiyomu profilleri oluşturuldu.

Bulgular Ne Diyor?

Çalışma sonuçları, ağız mikrobiyomunun genel anlamda (tüm kolon ve rektumu içeren genel bir analiz yapıldığında) kolorektal kanser riski ile belirgin bir ilişki göstermediğini ortaya koyuyor.

Ancak araştırmacılar, kolon ve rektumun farklı anatomik bölgelerine (proksimal kolon, distal kolon ve rektum) özgü analizler yaptıklarında, bazı özel bakteri türlerinin bu anatomik bölgeler için kanser riskini önemli derecede etkilediğini buluyorlar:

• Olsenella bakterisi, özellikle distal kolon kanser riskini 2,16 kat artırıyor.
• Prevotella 2 bakterisi ise rektal kanser riskini %68 oranında artırıyor.

Yani, genel bir değerlendirmede ilişki yokmuş gibi görünse de, bölgeye özel analizlerde belirli bakterilerin spesifik bölgelerdeki kanser riskini artırdığı ortaya çıkıyor.

• UniFrac analizleri sonucunda elde edilen ağız mikrobiyomu çeşitliliği (alfa çeşitlilik), hem distal kolon hem de rektal kanser riskini artırırken, proksimal kolon kanseri riskini etkilemediği bulundu.

Bulguların Anlamı ve Klinik Önem

Araştırmanın yazarları, elde edilen sonuçların özellikle kolorektal kanserin bölgesel risklerini anlamada yeni bir pencere açtığını vurguluyor. Ağızda bulunan belirli bakteri türlerinin kolon ve rektum kanserlerinin gelişiminde önemli rol oynayabileceğine dair güçlü kanıtlar sağlanmış oldu. Bu durum, ilerleyen süreçte tanı ve risk değerlendirme yöntemlerine yeni boyutlar katabilir.

Araştırmanın Kısıtlılıkları

Araştırmanın bazı kısıtlılıkları bulunuyor. Örnekler tek seferde alındı ve ağız hijyenine dair aktiviteler veya sağlık durumları kayıt altına alınmadı. Ayrıca katılımcılar çoğunlukla yüksek sosyoekonomik seviyeye sahip beyaz bireylerden oluştuğundan, bulguların tüm popülasyona genelleştirilebilmesi sınırlı olabilir.

Sonuç ve Yorum

Bu çalışma, ağız bakterilerinin kolorektal kanser riskini nasıl etkilediğine dair önemli ipuçları sağladı. Gelecekte yapılacak çalışmalarda farklı popülasyonlar ve çoklu zaman noktalarından örnekleme yapılarak bu ilişki daha iyi anlaşılabilir. Klinik pratiğe entegrasyon ise ağız mikrobiyomunun düzenli izlenmesi ve kolorektal kanser risk değerlendirmelerine dahil edilmesi şeklinde gerçekleşebilir.