Rektum Kanserinde Ameliyat Öncesi Radyoterapi: Kime Fayda Sağlıyor, Kime Zarar Veriyor?

Alt mı, Üst mü? Tümör Yüksekliği Rektum Kanseri Tedavisinde Kararları Nasıl Etkiliyor?

Rektum kanseri, kalın bağırsağın son bölümünde gelişen bir kanser türüdür. Eğer bu kanser çevre dokulara doğru yayılmışsa, yani lokal ileri evrede ise, tedavi planı yapmak daha karmaşık hale gelir. Böyle durumlarda, hem ameliyatın zamanlaması hem de ışın tedavisi (radyoterapi) gibi ek tedavilerin gerekliliği dikkatlice değerlendirilmelidir. Çünkü her hasta için en uygun tedavi yöntemi farklı olabilir.

Rektum kanserlerinin yaklaşık %55–60’ı tanı anında lokal ileri evrede bulunur.

Son yıllarda, ameliyat öncesi (neoadjuvan) radyoterapi ve kemoterapi uygulamaları, lokal nüks riskini azaltmak ve uzun dönem sağkalımı artırmak amacıyla giderek yaygınlaşmıştır. Ancak yeni araştırmalar, bu tedavi stratejisinin her hasta için aynı derecede fayda sağlamadığını, hatta bazı alt gruplarda kalıcı yaşam kalitesi kayıplarına yol açabileceğini ortaya koymaktadır.

7 Mayıs 2025'te JAMA Network Open dergisinde yayımlanan ve Tayvan’dan gelen kapsamlı bir çalışma, özellikle tümörün rektumdaki konumuna göre neoadjuvan radyoterapinin fayda-zarar dengesini yeniden düşünmemiz gerektiğini ortaya koyuyor.

Çalışmanın özet sonucu şu şekilde:

✅ Alt rektum kanserinde: Neoadjuvan radyoterapi ile anlamlı sağkalım avantajı.

⚠️ Orta rektumda: Sağkalım farkı istatistiksel anlamlılık taşımadı.

❌ Üst rektumda: Radyoterapinin sağkalım açısından hiçbir katkısı yoktu (HR: 1.54).

---

Çalışmanın Temel Bulgusu: Tümör Alt Seviyede ise Fayda Daha Belirgin

Tayvan Ulusal Kanser Kayıt Sistemi kullanılarak yapılan bu retrospektif kohort çalışma, 2014-2017 yılları arasında lokal ileri rektum kanseri tanısı alan ve tedavi gören 4099 hastayı kapsıyor:

• 1436 hasta neoadjuvan radyoterapi + cerrahi
• 2663 hasta doğrudan cerrahi

Hastalar en az 3 yıl takip edilerek genel sağkalım, lokal nüks ve stoma kalıcılığı gibi önemli sonuçlar karşılaştırıldı.

---

Çalışmanın Öne Çıkan Bulguları

1. Genel Sağkalımda Avantaj:

• NRT + cerrahi grubunda 3 yıllık genel sağkalım oranı: %88.5
• Cerrahi grubunda: %85.2
• HR: 0.74 (Güven Aralığı %95: 0.59-0.92)

Yani radyoterapi uygulanan hastalarda, genel olarak biraz daha uzun yaşama şansı görülmüştür. Bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.

2. Lokal Nüks Oranları Benzer:

• NRT grubu: %5.7
• Cerrahi grubu: %6.6
• Fark istatistiksel olarak anlamlı değil.

3. Kalıcı Stoma Riski Yüksek:

• NRT grubunda kalıcı stoma oranı: %20.6
• Cerrahi grubunda: %11.1
• RR: 1.91 (GÜA: 1.62-2.25)

Yani radyoterapi uygulanan hastalarda kalıcı stoma ihtimali yaklaşık 2 kat daha fazladır. Bu fark anlamlı ve dikkate değerdir.

---

Klinik Uygulama Ne Yönde Değişmeli?

Bu çalışma, "her lokal ileri rektum kanserine radyoterapi" yaklaşımının yeniden değerlendirilmesi gerektiğini gösteriyor.

• Radyoterapinin en çok fayda sağladığı grup alt rektum hastalarıdır.
• Üst rektumda lenf nodu tutulumu yoksa cerrahi tek başına yeterli olabilir.

Ayrıca, ABD'deki NCCN ve Avrupa'daki ESMO kılavuzları da üst rektum tümörlerinde radyoterapi kullanımının dikkatli planlanmasını önermektedir.

---

Sonuç: Kişiselleştirilmiş Tedavi Şart

Rektum kanseri tedavisinde "herkese aynı tedavi" yaklaşımı artık yeterli değil.

• Alt rektumda: Radyoterapi ile sağkalım artabilir.
• Özellikle üst rektumda: Radyoterapi kalıcı hasar bırakabilir.

Tedavi kararları verilirken:

• Tümörün rektumdaki yeri
• Stoma oluşma riski
• Hastanın yaşam kalitesi beklentisi dikkate alınmalıdır.

🔬 Bilimsel veriler, bu ayrımı daha net yapmamız için yol gösterici olmaya devam ediyor.