Dünya genelinde aşırı kilolu ve obez yetişkinlerin oranı son 40 yılda 2 kattan fazla artmıştır. Çocuklarda ve ergenlerde de benzer oranlarda şişmanlık artışı gözlenmektedir. Bununla birlikte kansere yol açan çevresel etkenlere baktığımızda obezitenin bugün sigaradan sonra en önemli 2. neden olduğunu görmekteyiz. Hatta yapılan araştırmalara göre obezitenin 2020 yılında sigarayı geçmesi ve en önemli kanser nedeni olması öngörülmektedir.
Geçtiğimiz günlerde İngiltere’nin önemli bilimsel yayınlarından British Journal of Cancer dergisinde yaşam biçiminin önemini vurgulayan bir meta-analiz çalışma yayımlanmıştır. Kanser riskini arttırma bakımından genel obezite ile bölgesel yağ birikiminin (özellikle göbek çevresi) kıyaslaması yapılmıştır ve özellikle göbek çevresinde aşırı yağ birikiminin en az genel obezite kadar önemli olabileceğini iddia edilmiştir.
Kanser için bel çevresi, obeziteden bağımsız bir risk olabilir mi?
Avrupa’da 7 ayrı ülkede 43 binden fazla kişide, ortalama 12 yıllık izlem sırasında obeziteye bağlı 1656 kanser vakası görülmüştür. Bu kanserlerden obezite ve fazla kilo ilişkili olanları [postmenapozal meme kanseri (kadınlardaki menapoz sonrası dönem), kalın bağırsak, yemek borusu alt kısmı, mide üst kısmı (yemek borusu ile birleşen kısmı), karaciğer, safra kesesi, pankreas, rahim, yumurtalık kanseri ve böbrek kanseri] incelenmiştir. Çalışmada obezite risk göstergesi olan (vücut kitle indeksi VKİ, bel çevresi, kalça çevresi ve bel-kalça çevresi) orantısal risk modellerinin her biri ayrı değişken olarak analiz edilmiştir.
Şişmanlık, bölgesel yağlanma ve kanser ilişkisi
Araştırmaya göre genel obezite ölçümünde kullanılan vücut kitle indeksi (VKİ) artışının tüm obezite ilişkili 10 kanser türünde riski genel olarak %11’e kadar arttırdığı gözlenmiştir. Yine bölgesel yağ birikiminde de benzer şekilde bel çevresi (WR) artışının riski %13’e ve bel çevresi-kalça ölçümü oranının da (WHR) riski % 15’e kadar arttırdığı ve dolayısıyla bu belirteçlerin obezite-kanser ilişkisinde kanser lehine katkısı olduğu ortaya konmuştur.
Ayrıca bölgesel (karın çevresinde) aşırı yağ birikiminin özellikle kalın barsak kanseri (%15-21) ve postmenapozal kadında meme kanseri (ortalama %20) ile daha yakın ilişkili olduğu gözlenmiştir.
Bu araştırma obezitenin sadece vücut ağırlığı artışından ibaret olmadığı, bölgesel aşırı yağ birikiminin ve değişen vücut şeklinin kanser riskini nasıl artırabileceğini göstermesi bakımından değerli kabul edilebilir. Ayrıca olumlu yaşam tarzı alışkanlıkları sayesinde kanser riskini azaltılabilmesini vurgulaması nedeniyle de önemlidir. Ancak bu konuda altta yatan biyolojik nedenlerin belirlenmesi ve daha ayrıntılı analizlerin ortaya çıkarılması için VKI ile kanser ilişkisi arasında yapılan çalışmalardan daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
