Kanserin Sebepleri - Kısaca Nelerdir?

Her kim “kanserin çaresini buldum” derse, bilin ki bu doğru değildir! Çünkü kanser tek bir hastalık değildir ve kanserin sebebi de tek değildir. Faklı sebepleri olan bir hastalık grubunun doğal olarak tedavileri de farklı olacaktır. Bununla birlikte birçok kanser türünün çok uzak olmayan bir gelecekte önce yönetilebilir, sonra da tamamen tedavi edilebilir veya önlenebilir bir hastalık haline geleceğine inancımız tamdır. Fakat bu ancak, kanserin nedenlerine de ışık tutacak bilimsel bilgiler ile oluşan ileri tedavi yöntemleri ve bunların kombine kullanımı ile mümkün olacaktır... Bu yazımızda kısaca kanserin çevresel nedenlerini anlatacağız.

Kanser Nedir?

Kanser, vücuttaki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması sonucu oluşan ciddi bir hastalık grubudur. Normalde hücreler belirli bir düzen içerisinde büyür, bölünür ve ölürler. Ancak kanser hücreleri bu düzeni bozarak sürekli çoğalır ve tümör adı verilen kitlelerin oluşmasına neden olur. Kanserin türüne göre bu tümörler çevre dokulara yayılabilir veya vücudun diğer bölgelerine metastaz yapabilir.

Kanser, dünya genelinde ölüm nedenleri arasında ilk sıralarda yer alır. Ancak erken teşhis, uygun tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile birçok kanser türü önlenebilir veya etkili bir şekilde tedavi edilebilir.

Kanserin Sebepleri

Kanserin sebepleri oldukça çeşitlidir ve genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve yaşam tarzı gibi birçok etkenin birleşimiyle ortaya çıkabilir. Kanserin oluşmasında etkili olan başlıca faktörler şunlardır:

Tütün ve Tütün Ürünleri

Tütün ve tütün ürünleri, kansere bağlı ölümlerin %30’unun başlıca nedenidir. Sigara, puro, nargile ve diğer tütün ürünleri; akciğer kanseri, gırtlak kanseri, yemek borusu kanseri, karaciğer kanseri, pankreas kanseri, rahim ağzı kanseri, kalın bağırsak kanseri ve lösemi gibi birçok kanser türü ile ilişkilidir.

• Tütün ürünlerinde yaklaşık 60’tan fazla karsinojen madde bulunur.
• Bu maddeler DNA hasarına yol açarak hücre mutasyonlarını tetikler.

Sigaranın Bırakılması Kanser Riskini Azaltır:

• Sigaranın bırakılması, özellikle akciğer ve kalp hastalıkları riskini önemli ölçüde azaltır.

İlgili Konu: Sigarayı nasıl bırakabilirim?

Enfeksiyonlar

Bazı bakteri, virüs ve parazit türleri de kansere yol açabilir. Dünya genelindeki kanser vakalarının yaklaşık %16’sı enfeksiyon kaynaklıdır.

Enfeksiyona Bağlı Kanser Türleri:

• Hepatit B ve C Virüsü (HBV, HCV): Karaciğer kanseri
• Human Papilloma Virüsü (HPV): Rahim ağzı kanseri, baş-boyun kanserleri
• Epstein Barr Virüsü (EBV): Burkitt lenfoma, nazofarinks kanseri
• Helicobacter pylori: Mide kanseri
• HIV: Kaposi sarkomu, bazı lenfomalar

Aşılar ve erken tedavi ile enfeksiyona bağlı kanser türleri önlenebilir.

İnflamasyon (İltihaplanma)

Kronik inflamasyon, kanser oluşumunda önemli bir risk faktörüdür. Uzun süreli iltihaplanma, hücre hasarını artırarak kansere zemin hazırlar.

İnflamasyonun Neden Olduğu Kanser Türleri:

• Reflü hastalığı: Yemek borusu kanseri
• Hepatit: Karaciğer kanseri
• Kronik pankreatit: Pankreas kanseri

İltihaplanma kaynaklı kanserlerin önlenebilmesi için düzenli sağlık kontrolleri önemlidir.

Kimyasal Karsinojenler

Çevrede bulunan bazı kimyasal maddeler kansere neden olabilir. Bu maddelere uzun süreli maruz kalmak, hücrelerde mutasyonlara yol açabilir.

Başlıca Kimyasal Karsinojenler:

• Asbest, silika: Akciğer kanseri, malign mezotelyoma
• Radon, arsenik, nikel tozu: Akciğer kanseri
• Benzen: Lösemi
• Aflatoksin: Karaciğer kanseri
• Tütsülenmiş ve salamura gıdalar: Mide kanseri
• Etil alkol: Baş-boyun kanserleri, karaciğer kanseri

Fiziksel Faktörler

Bazı fiziksel çevre faktörleri de kansere yol açabilir.

• İyonize radyasyon: Tiroid kanseri, lösemi
• Ultraviyole (UV) ışınlar: Cilt kanserleri
• Radyoaktif maddeler: Çeşitli organ kanserleri

Güneş ışınlarından korunmak ve radyasyona maruziyeti azaltmak, bu tür kanserlerin riskini düşürebilir.

Yaşam Tarzı Faktörleri

Beslenme, obezite ve fiziksel aktivite düzeyi, kanser gelişiminde önemli rol oynar.

Yaşam Tarzı ile İlişkili Kanser Türleri:

• Obezite: Meme, kolon, rahim ve yemek borusu kanserleri
• Düşük lifli diyet: Kolorektal kanser
• İşlenmiş et tüketimi: Kolon ve rektum kanseri
• Fiziksel hareketsizlik: Kalın bağırsak ve rahim kanseri

Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile kanser riski önemli ölçüde azaltılabilir.