Her kim “kanserin çaresini buldum” derse, bilin ki bu doğru değildir! Çünkü kanser tek bir hastalık değildir ve kanserin sebebi de tek değildir. Faklı sebepleri olan bir hastalık grubunun doğal olarak tedavileri de farklı olacaktır. Bununla birlikte birçok kanser türünün çok uzak olmayan bir gelecekte önce yönetilebilir, sonra da tamamen tedavi edilebilir veya önlenebilir bir hastalık haline geleceğine inancımız tamdır. Fakat bu ancak, kanserin nedenlerine de ışık tutacak bilimsel bilgiler ile oluşan ileri tedavi yöntemleri ve bunların kombine kullanımı ile mümkün olacaktır... Bu yazımızda kısaca kanserin çevresel nedenlerini anlatacağız.
Tütün ve tütün ürünleri
Kansere bağlı tüm ölümlerin %30’unun nedeni sigaranın başını çektiği tütün ve tütün ürünleridir. Akciğer kanseri ile sigara ilişkisi ilk olarak 1950’de geniş çaplı bilimsel bir çalışmayla yayımlanmıştır, fakat tütün endüstrisi bu gerçeği hukuk yoluyla ancak 1990’larda kabul etmek zorunda kalmıştır. Tütünün içinde bulanan 60’a yakın karsinojen (kanser yapıcı) DNA’mızda mutasyonlar oluşturarak çeşitli kanserleri tetikler.
- Akciğer kanseri, gırtlak (larinks) kanseri, baş-boyun kanserleri, yemek borusu (özofagus) kanseri, karaciğer kanseri, pankreas kanseri, rahim ağzı (serviks) kanseri, safra kesesi kanseri, lösemi ve kalın bağırsak (kolon ve rektum) kanserleri sigaranın neden olduğu başlıca kanserlerdir.
- İlgili Konu: Sigarayı nasıl bırakabilirim?
Enfeksiyonlar
Çevresel kanser nedenlerinden biri olan mikroorganizmaların sebep olduğu kanserler, tüm kanserlerin yaklaşık %16’sına denk gelmektedir. Kanser oluşumu ile bakteri ve virüs gibi mikroorganizmalar arasındaki ilişkilerin incelendiği çalışmalar ve analizler sonucu metagenomik kavramı ortaya çıkmıştır.
- Hepatit C visüsü (HCV): karaciğer kanseri
- Hepatit B virüsü (HBV): karaciğer kanseri
- Epstein Barr Virüsü (EBV): burkitt lenfoma, geniz (nazofarinks) kanseri, hodgkin lenfoma
- Herpes Simpleks Virüsü 8 (HSV-8): kaposi sarkomu, lenfoma
- Human Papilloma Virüsü (HPV): rahim ağzı (serviks) kanseri, vajen kanseri, anal kanser, baş-boyun kanserleri
- Polioma Virüs: merkel hücreli karsinom
- John Cunningham (JC) virüs: progresif multifokal lökoensefalopati
- Human T-hücre lenfotropik virüs tip1- (HTLV-1): yetişkin T hücreli lösemi / lenfoma
- HIV ile ilişkili: kaposi sarkomu, rahim ağzı kanseri, bazı non-hodgkin lenfomalar
- Helikobakter pylori bakterisi: mide kanseri
- Şistosomiazis paraziti: yassı epitel hücreli mesane ca
İnflamasyon
İnflamasyon , enflamasyon, yangı veya halk arasında bilinen adı ile iltihaplanma, canlı dokunun her türlü canlı, cansız yabancı etkene veya içsel / dışsal doku hasarına verdiği bir dizi yanıttır. Kanser sonucu tümörlü bölgede inflamasyon oluştuğu gibi vücuttaki aktif veya kronik inflamasyon da kansere neden olabilmektedir.
- Yemek borusunda reflüye bağlı özofajit Barret özofatijine, o da yemek borusu (özofagus) kanserine neden olabilir.
- Karaciğer sirozu, karaciğer kanserine neden olabilir.
- Kronik pankreatit, pankreas kanserine sebep olabilmektedir.
Kimyasal karsinojenler
- Asbestoz, silika: akciğer kanseri, malign mezotelyoma (akciğer ve karın zarı kanseri)
- Radon, nikel tozu, arsenik, krom: akciğer kanseri
- Etil alkol: baş-boyun kanserleri, yemek borusu kanseri, karaciğer kanseri - Aromatik aminler: mesane kanseri
- Kadmiyum: prostat kanseri
- Benzen: lösemi
- Tütsülenmiş, tuzlu, salamura yiyecekler: mide kanseri
- Aflatoksin: karaciğer kanseri
- Östrojen (hormon yerine koyma tedavisi): meme kanseri, rahim (endometrium) kanseri
- Andorojenler (erkeklik hormonları): prostat kanseri
- İmmünsupresif (bağışıklık sistemini baskılayan) ajanlar: non-hodgkin lenfoma
Fiziksel faktörler
- İyonize radyasyon (Çernobil ve atom bombası faciaları): tiroid kanseri, lösemi, diğer solid (organ) tümörler
- Ultraviyole (UVA ve UVB) ışınlar: cilt / deri kanserleri
Yaşam tarzı faktörleri
- Obezite : Meme kanseri, rahim (endometrium) kanseri, prostat kanseri, yemek borusu kanseri, kalın bağırsak kanseri
- Diyet / beslenme: işlenmiş et tüketimi, kolon ve rektum kanseri
