Genç Yaşta Kanser Vakaları Artıyor – Hızlı Yaşlanma Önemli Bir Neden Olabilir mi?

Son çalışmalara göre, 50 yaşın altındaki bireylerde kanser teşhisi, yalnızca ABD değil, küresel olarak da artmaktadır. 1990 ve 2019 yılları arasında yapılan çalışmalar, genç başlangıçlı kanserlerin görülme sıklığının %79 arttığını; yaşam kaybı oranının ise %28 seviyesine yükseldiğini göstermektedir.

Amerikan Kanser Araştırma Derneği'nin (AACR) 2024 Yıllık Toplantısı'nda sunulan ileriye dönük bir çalışmada, genç nesillerde biyolojik yaşın kronolojik yaşı aşması (hızlı yaşlanma) ile erken başlangıçlı kanserlerin küresel görülme sıklığının artışı arasındaki ilişkiler incelendi (Abstract 846).

Araştırmacılar, son yıllarda doğan gruplarda hızlı yaşlanmanın özellikle akciğer, gastrointestinal (mide-bağırsak) ve rahim kanserleri gibi erken başlangıçlı kitlesel kanserlerin gelişimi için bir risk faktörü olarak daha yaygın olduğunu buldular.

Biyolojik Yaş, Kronolojik Yaşı Geçtiğinde...

Hızlı yaşlanma, bir kişinin biyolojik yaşının kronolojik yaşından ne kadar farklı olduğunun bir göstergesidir. Biyolojik yaş, kronolojik yaştan daha yüksekse, bu durum hızlı yaşlanma olarak adlandırılır ve bu da kişinin vücudunun yaşlanma hızının kronolojik yaşına göre daha hızlı olduğu anlamına gelir. Tam tersi durumda ise, yani biyolojik yaş kronolojik yaştan daha düşükse, bu yavaş yaşlanma olarak adlandırılır ve bu da kişinin vücudunun yaşlanma hızının kronolojik yaşına göre daha yavaş olduğu anlamına gelir.

Kişinin biyolojik yaşı, Klemera & Doubal Yöntemi (KDM) kullanılarak hesaplanır. Bu yöntem, genel popülasyonda aynı yaştaki kişilerin biyolojik yaşıyla uyumlu biyolojik belirteç değerlerine sahip referans bir veri seti ile karşılaştırma yapar.

• Kişinin biyolojik yaşı: Bu, bir kişinin kronolojik yaşına (doğum tarihiyle belirlenen yaş) kıyasla ne kadar sağlıklı ve zinde olduğunu gösteren bir ölçüdür.
• Klemera & Doubal Yöntemi (KDM): Bu, biyolojik yaşı tahmin etmek için kullanılan bir matematiksel modeldir. Model, kan basıncı, kolesterol seviyeleri gibi bir dizi biyolojik belirteç kullanarak çalışır.
• Genel popülasyon: Bu, araştırma yapılan tüm insan grubudur.
• Biyolojik belirteç: Bu, bir kişinin genel sağlık durumunu yansıtan ölçümlerdir. Biyolojik belirteçlere kan basıncı, kolesterol seviyeleri, kan şekeri düzeyleri ve bağışıklık sistemi fonksiyonları gibi şeyler dahildir.
• Referans veri seti: Bu, KDM modelini eğitmek için kullanılan bir insan verileri kümesidir. Referans veri seti, biyolojik yaşları bilinen ve KDM modelinin tahmin edebileceği biyolojik belirteçleri olan kişileri içerir.

Örnek:

Diyelim ki 40 yaşında bir bireyin biyolojik yaşını hesaplamak istiyoruz. KDM modeli, bu bireyin kan basıncı, kolesterol seviyeleri gibi biyolojik belirteçlerini ölçer. Ardından, bu değerleri genel popülasyondaki 40 yaşındaki kişilerin biyolojik belirteç değerleriyle karşılaştırır. Eğer bireyin biyolojik belirteç değerleri ortalamadan daha yüksekse, biyolojik yaşı kronolojik yaşından daha yüksek demektir.

Çalışmanın Metodolojisi

Birleşik Krallık'ta bulunan Biobank veri tabanından 37 ile 54 yaşları arasındaki 148.724 katılımcının bilgilerini inceleyen araştırmacılar, hızlı yaşlanma ile 55 yaşından önce teşhis edilen solid (doku, organ kaynaklı) kanser riski arasındaki bağlantıyı araştırmayı amaçladılar.

Sonuçlar

Araştırmacılar, kronolojik yaşa göre son yıllarda doğmuş gruplarda artan yaşlanma riskine dikkat çektiler.

1965 ve sonrası doğanlar, 1950 ile 1954 yılları arasında doğanlara kıyasla %17 daha fazla hızlı yaşlanma riskiyle karşı karşıya bulunmuşlardır.

Birden fazla değişkenin ayarlanması sonucunda, hızlı biyolojik yaşlanmanın genç-başlangıçlı kanserlerin oluşma riskini artırdığı gözlemlenmiştir.

Hızlı yaşlanma riski en düşük grupla (en alt üçte bir) karşılaştırıldığında, en yüksek hızlı yaşlanma riski grubundaki kişilerin (en üst üçte bir):

• Akciğer kanseri riski 2 kat,
• Gastrointestinal kanser riski 1,6 kat,
• Rahim kanseri riski 1,8 kat olarak bulunmuştur.

Araştırmacılar, "Son yıllarda gerçekleşen doğumlarda hızlı yaşlanmanın çok daha yaygınlaşmış olması, özellikle akciğer, gastrointestinal ve rahim kanseri için, erken evre kitlesel kanser oluşumu açısından bir risk faktörü oluşturabilir" cümlesiyle çalışmayı sonuçlandırmışlardır.

Bu Çalışma Klinik Pratik için Ne Anlama Gelmektedir?

Çalışmanın sahibi Ruiyi Tian, "Çalışmamızın sonucu, biyolojik yaşlanmayı yavaşlatmaya yönelik müdahalelerin kanseri önlemede yeni bir yol olabileceğini ve hızlı yaşlanma belirtileri olan genç bireylere yönelik tarama çabalarının kanserlerin erken tespit edilmesine yardımcı olabileceğini öne sürüyor." demiştir.

Hızlı Yaşlanma Nasıl Önlenebilir?

Yapılan araştırmalara göre biyolojik yaşlanmayı geciktirmek için

• aktif olmak / egzersiz yapmak,
• ideal kiloda olmak,
• sigara içmemek,
• alkol kullanmamak,
• uyku düzenini sağlamak,
• Akdeniz diyeti gibi sağlıklı olduğu kanıtlanmış bir beslenme modelini takip etmek ve
• günlük toplam yemek tüketimini dengede tutmak gibi alışkanlıklar edinmek, bu alışkanlıklarınız varsa sürdürmek biyolojik yaşlanmayı yavaşlatıyor.

Araştırmacılar, hassas kanser önleme stratejilerinin ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine rehberlik etmek için, hızlı yaşlanmayı ve erken evrelerdeki kanserleri yönlendiren mekanizmaları belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu düşünüyorlar.