Kanserlerin Ne Kadarı Önlenebilir ve Önlenebilir Kanser Nedenleri Nelerdir?
Yeni bir araştırma, kanser tanılarının %40'ının ve kansere bağlı yaşam kayıplarının %44'ünün önlenebilir risk faktörlerine bağlı olduğunu ortaya koydu.
11 Temmuz 2024’te CA: A Cancer Journal for Clinicians dergisinde yayımlanan makalede araştırmacılar, 2019 yılında 30 yaş ve üstü ABD’li yetişkinler arasında potansiyel olarak önlenebilir risk faktörlerine bağlı kanser vakalarını (melanom dışı cilt kanserleri hariç) ve kansere bağlı yaşam kayıplarını hem genel olarak hem de 30 kanser türü için tahmin ettiler.
Dünya Kanser Yükü
Her yıl dünya genelinde yaklaşık 20 milyon yeni kanser vakası teşhis edilmekte ve yaklaşık 9.7 milyon insan kansere bağlı nedenlerle hayatını kaybetmektedir. Yaşam boyu risk açısından, her 5 erkekten biri ve her 5 kadından biri kansere yakalanacak; her 9 erkekten biri ve her 12 kadından biri kanser nedeniyle yaşamını yitirecektir. Bu veriler, kanserin küresel sağlık üzerindeki büyük etkisini vurgulamaktadır. Ancak, yapılan yeni bir araştırma, kanser vakalarının %40'ının ve kansere bağlı ölümlerin %44'ünün önlenebilir risk faktörlerine bağlı olduğunu ortaya koyarak, kanserle mücadelede önemli bir potansiyel olduğunu göstermektedir.
Kanserlerin En Yaygın Nedenleri
Araştırmacılar, 2019 yılında kanserlerin %40'ının değerlendirilen risk faktörlerine bağlı olduğunu ve kansere bağlı yaşam kayıplarının %44’ünün bu risk faktörlerine bağlı olduğunu tahmin ettiler. Her bir risk faktörü için popülasyon-atfedilebilir fraksiyon (PAF) aşağıdaki tabloda listelenmiştir.
Popülasyon-atfedilebilir fraksiyon (PAF), belirli bir risk faktörünün ortadan kaldırılması durumunda o toplumda görülen vakaların veya yaşam kayıplarının yüzde kaçının önlenebileceğini ifade eder. PAF, bir hastalığın veya yaşam kaybı nedeninin toplumda ne kadarının belirli bir risk faktörüne bağlı olduğunu gösterir ve halk sağlığı müdahalelerinin potansiyel etkisini değerlendirmede kullanılır.
Risk Faktörü | Kanser Vakalarındaki Payı | Kansere Bağlı Yaşam Kayıplarındaki Payı |
Sigara İçmek | %19,3 | %28,5 |
Fazla kilo ve obezite | %7,6 | %7,3 |
Alkol Tüketimi | %5,4 | %4,1 |
Ultraviyole Radyasyon | %4,6 | %1,3 |
Fiziksel İnaktivite | %3,1 | %2,5 |
Düşük Meyve/Sebze Tüketimi | %1,4 | %1,5 |
İşlenmiş Et | %1,0 | %1,0 |
Düşük Diyet Lif | %0,9 | %0,8 |
H Pylori Enfeksiyonu | %0,7 | %0,9 |
Kırmızı Et Tüketimi | %0,6 | %0,6 |
HCV Enfeksiyonu | %0,5 | %1,0 |
HIV Enfeksiyonu | %0,5 | %0,4 |
Düşük Diyet Kalsiyumu | %0,3 | %0,4 |
Pasif Sigara İçiciliği | %0,3 | %0,7 |
EBV Enfeksiyonu | %0,2 | %0,1 |
HBV Enfeksiyonu | %0,1 | %0,3 |
HHV8 Enfeksiyonu | <%0,1 | <%0,1 |
Araştırmacılar, "Değerlendirilen 30 kanser türünden 19'unda, kanser vakalarının ve yaşam kayıplarının yarısından fazlası potansiyel olarak önlenebilir risk faktörlerine bağlıydı," diye belirtti.
Risk faktörlerine en fazla bağlı olan kanser vakaları şunlardı:
- Akciğer kanseri
- Meme kanseri
- Melanom
- Kolorektal kanser
- Mesane kanseri
Risk faktörlerine en fazla bağlı olan kanser ölümleri ise şunlardı:
- Akciğer kanseri
- Kolorektal kanser
- Karaciğer kanseri
- Özofagus kanseri
- Pankreas kanseri
Yorum
Bu bulgular, kanserden kaynaklanan hastalık yükünün ve erken yaşam kayıplarının, belirli önleyici girişimlerin geniş ve eşit bir şekilde uygulanmasıyla önemli ölçüde azaltılabileceğini göstermektedir. Özellikle sigarayı azaltmak amacıyla sigara üzerindeki tüketim vergilerinin artırılması, HCV enfeksiyonu için tarama ve tedavi programlarının yaygınlaştırılması ve HPV enfeksiyonuna karşı aşılama gibi bilinen önlemler, kanser oranlarını düşürmede etkili olabilir.
Ancak, bu bilinen müdahalelerin geniş çapta uygulanabilmesi için daha fazla uygulama araştırmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu gereklilik özellikle aşırı vücut ağırlığı, sağlıksız diyet, alkol tüketimi ve fiziksel inaktivite gibi yaşam tarzı faktörleri için geçerlidir.
Tarih boyunca sosyal ve ekonomik açıdan dezavantajlı bırakılmış topluluklarda, bu risk faktörlerinden daha fazla etkilenen kişiler için özel olarak uyarlanmış ve birbirini tamamlayan müdahaleler daha etkili olabilir. Bu topluluklarda, sağlık eşitsizliklerini azaltmak ve kanser riskini düşürmek için bu kişilerin ihtiyaçlarına uygun, hedeflenmiş stratejiler geliştirilmelidir. Bu stratejiler, o toplulukların özel durumlarını göz önünde bulundurarak tasarlanmalı ve uygulanmalıdır.
Islami F, Marlow EC, Thomson B, et al. Proportion and number of cancer cases and deaths attributable to potentially modifiable risk factors in the United States, 2019. CA Cancer J Clin. Published online July 11, 2024. doi:10.3322/caac.21858