Nabız (İstirahat Kalp Hızı) ve Kanser Arasındaki Şaşırtıcı İlişki

Kalp atış hızı (nabız), kalbin bir dakika içinde kaç kez attığının ölçüsüdür. Kalp atış hızımız, sağlığımızla ilgili ipuçları içeren önemli bir göstergedir. Özellikle dinlenme halindeki nabzımız, kalp sağlığımızın yanı sıra genel sağlığımız hakkında da bilgiler verir.

Kalp atım hızı, yaş cinsiyet, fiziksel aktivite düzeyi ve genel sağlık durumuna göre kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Nabızın genellikle dakikada 60-100 atım arasında olması beklenir. Ancak günümüzde ideal istrirahat kalp atı hızı ise dakikada 50-70 arasında kabul edilir.

Yüksek İstirahat Kalp Hızının Riskleri

İstirahat kalp hızı, kalp sağlığının bir göstergesi olduğu kadar, metabolik hız, otonom sinir sistemi ve genel sağlık durumu hakkında da bilgi verir. İstirahat kalp hızı stres, hava ısısı, vücut ısısı, dehidrasyon (sıvı kaybı) ve enfeksiyonlar nedeniyle artsa da, yüksek istirahat nabız daha çok kalp ve damar hastalıkları ile ilişkili olduğu kabul edilmektedir.

Yapılan çalışmalar, dinlenirken kalp atış hızı yüksek olan kişilerin, normal kalp atış hızına sahip kişilere göre tüm nedenlere bağlı ölüm riskinde ve kalp-damar hastalıklarından kaynaklanan ölümlerde artış ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Peki, istirahat kalp hızımızın yükselmesi sadece kalp sağlığımızla mı ilgilidir, yoksa kanser gibi ciddi hastalıklarla da bir bağlantısı olabilir mi? Bu sorunun cevabı, günümüzde çok sayıda bilim insanını düşündüren ve araştırmaların odağında olan bir konudur.

Gerçekten de pek çok çalışmada, yüksek kalp istirahat hızın kansere bağlı yaşam kaybı için bağımsız bir risk faktörü olabileceğine dair kanıtlar sağlamıştır.

Kanser ve İstirahat Kalp Hızı Arasındaki Bağlantı

Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention dergisinde 2021 yılında yayınlanan bir çalışma, istirahat kalp hızı ile genel kanser mortalitesi (yaşam kaybı) arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. 1974-2002 yılları arasında Dallas, Texas'ta yürütülen bu çalışmada, yaş ortalamaları 44 olan,  50.108 erkek ve kadın katılımcının düzenli sağlık muayeneleri yapılmıştır. Katılımcılar ortalama 15 yıl takip edilmiş ve bu süre zarfında 1090 kanser kaynaklı ölüm kaydedilmiştir.

Çalışma sonucunda, istirahat kalp hızı dakikada 80 atım veya üzerinde olan bireylerde, istirahat kalp hızı dakikada 60'ın altında olanlara kıyasla genel kanser mortalitesi riskinin %35 daha yüksek olduğu bulunmuştur. Bu ilişki, yaş, cinsiyet, sigara içme durumu, vücut kitle indeksi, fiziksel aktivite düzeyi ve kardiyovasküler hastalık öyküsü gibi potansiyel karıştırıcı faktörler kontrol altına alındıktan sonra bile anlamlı kalmıştır  (Lancaster & al, 2021 June).

Kalp Hızı ve Meme Kanseri Sağkalımı

Makalede belirli kanser türleri için de analiz yapılmış, ancak istirahat kalp hızı ile akciğer, meme, prostat, kolorektal veya diğer kanser türlerinin ölüm riski arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.

PubMed ve Embase veri tabanlarında 2017 yılına kadar yayınlanan çalışmaların dahil edildiği bir meta-analiz, istirahat kalp hızı ile genel kanser riski arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Avrupa, ABD ve Asya'da yürütülen çalışmalardan elde edilen verileri içeren 88 yayın, meta-analize dahil edilmiştir. Bu çalışmalar toplamda 615.790 katılımcıyı kapsamakta ve 10.938 kanser vakasını içermektedir.

Meta-analiz sonuçları, istirahat kalp hızındaki her 10 atım/dakika'lık artışın, genel kanser riskini %14 oranında artırdığını göstermiştir. Bu ilişkinin doğrusal olduğu, yani istirahat kalp hızı ne kadar yüksekse genel kanser geliştirme riskinin de o kadar yüksek olduğu gözlemlenmiştir (Aune, Sen, & al, 2017).

Yüksek Kalp Hızının Olası Mekanizmaları

Bu bulgular, istirahat kalp hızının genel kanser riski için bağımsız bir risk faktörü olabileceği hipotezini desteklemektedir. Meta-analiz raporunda, bu ilişkinin olası nedenleri arasında sigara, fiziksel aktivite eksikliği veya psikolojik stres gibi faktörler olabileceği belirtilmiştir.

Yüksek istirahat kalp hızının meme kanseri hastalarında hastalıksız sağkalım ve genel sağkalım süresini olumsuz etkileyebileceğini düşündüren çalışmalar da bulunmaktadır.

Kore'de yaklaşık 4800 evre I-III meme kanseri hastası üzerinde yapılan bir çalışmada, yüksek istirahat nabzının hem tüm nedenlere bağlı ölüm hem de meme kanserine özgü ölüm riskinin artmasıyla anlamlı bir şekilde ilişkili olduğu bulunmuştur. Hastaların istirahat nabzı başlangıçta ölçülmüştür ve tüm hastalar ortalama 5,0±2,5 yıl takip edilmiştir.

Bu çalışmada, istirahat halindeyken kalp atış hızı dakikada 85 ve üzerinde olan meme kanseri hastalarının (evre I-III), kalp atış hızı dakikada 67'nin altında olan hastalara göre ölme riskinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Kalp atış hızı yüksek olan grupta, herhangi bir nedenden ölme riski %57, meme kanserinden ölme riski ise %69 daha fazla olduğu belirtilmiştir.

Ayrıca istirahat kalp atım hızındaki her 10 atımlık artışın da her hangi bir nedene bağlı ölüm riskini %15, meme kanserine bağlı ölüm riskini %22 oranında artırdığı görülmüştür. Bunun yanı sıra kanser tekrarlama riskini de %6 oranında arttırdığı saptanmış olsa da elde edilen veriler, yüksek istirahat nabzının kanser nüks riskini belirgin bir şekilde artırdığını kanıtlayamamıştır (Lee & al, 2016).

Bir başka çalışmada, yüksek istirahat nabzının metabolik sendrom parametreleri etkileyebileceği ve bu yolla meme kanseri seyrini olumsuz etkileyebileceği belirtilmiştir. Obezitenin ve metabolik sendromun meme kanserini riskini ve sağkalımı olumsuz etkilediği bilinmektedir. Araştırmacılar, istirahat nabzındaki her 10 atım/dakika'lık artışın, diyastolik kan basıncında 4 mmHg, trigliseritde 13 mg/dl ve glikozda 5 mg/dl artış ile ilişkili olduğunu bulmuşlardır. İstirahat kalp hızındaki artışın meme kanserinin seyrini olumsuz etkileyebilecek metabolik risk faktörlerinin bir göstergesi olabileceği işaret edilmiştir (Lee & al, November 2018) (L.A.Healy & al, 2010) .

Sonuç olarak, yüksek istirahat kalp hızının genel kanser ölüm riskinin artmasıyla ilişkili olduğu görülmektedir. Ancak bu ilişki, oldukça karmaşık ve henüz tam olarak aydınlatılmış değildir. Yüksek istirahat kalp hızının belirli bir kanser türünü arttırdığına dair özel bir ilişki gözlenmemiştir.

Yüksek istirahat kalp hızının kanser ölüm riskini artırmasının olası nedenleri arasında sempatik sinir sistemi aktivasyonunun artması, hormonal değişiklikler ve bağışıklık sistemi üzerindeki etkiler sayılabilir.

Kardiyorespiratuvar uygunluk, vücudunun egzersiz sırasında kaslarına oksijen sağlama ve kullanma kapasitesidir. Kalp, akciğerler ve kan damarlarının birlikte ne kadar verimli çalıştığının bir ölçüsüdür. Düzenli egzersiz ve fiziksel aktivite ile kardiyorespiratuvar uygunluğun artırılması, yüksek istirahat kalp hızına sahip bireylerde kanser ölüm riskini azaltmada önemli bir rol oynayabilir.

Sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek, düzenli egzersiz yaparak, dengeli beslenerek ve stres seviyenizi düşürerek, hem kalp sağlığınızı koruyabilir hem de kanser riskini azaltabilirsiniz.