Disfaji (yutkunma güçlüğü)
Yutma, ağza alınan maddenin çiğnenerek yemek borusuna aktarılması ve yemek borusundan da mideye gitmesidir. Yemek borusuna gönderilen madde, yemek borusundan mideye inemiyorsa, bu yemek borusundaki kaslarda bir sorun olduğu anlamına gelebilir. Bu nedenle, ağzınızdaki yiyecek veya sıvıyı midenize hareket ettirme sırasında yaşanan zorluğa disfaji, bir başka deyişle yutkunma güçlüğü denir. Disfaji, bir takım beyin hastalıkları veya romatizmal hastalıkların sonucu ortaya çıkabilir. Ancak, en ciddi neden yemek borusunda veya baş boyun bölgesinde bir kanser hastalığının olmasıdır. Kansere veya kanser tedavisine bağlı yutkunma güçlüğü, tedavinin türü, şekli, tümörün büyüklüğü ve yerine bağlıdır.
Hastalığa ve Tedaviye Bağlı Yutkunma Zorluğu Neden Kaynaklanır?
Bazı kanser türleri ve tedavi yöntemleri yutkunma zorluğuna yol açabilir. Baş boyun veya özofagus (yemek borusu) kanserleri, kemoterapi veya Radyoterapi tedavisi, cerrahi müdahale yöntemleri yutkunma zorlukları yaratabilir.
- Cerrahi Müdahale: Ağızdan yapılan cerrahi müdahaleler, yiyecek ve içeceklerin ağızdaki kontrolünü azaltır, bu da yutkunma zorluğuna sebep olur.
- Radyoterapi & Kemoterapi: Radyoterapi, ağız boşluğundaki yaralara, ağızda kuruluğa, sınırlı ağız hareketlerine neden olabilir. Buda, yemek yerken ve sıvı yutarken sıkıntı yaratır.
- Tedaviler sonrası ağızda ve yutak borusunda pamukçuklar (mantar) oluşabilir. En sık görülen durumlardan birisidir. Hekiminizle görüşmeli ve mantar saptanması durumunda tedaviler almalısınız. Mantardan korunmak için ağız hijyenine dikkat etmelisiniz.
Disfaji Belirtileri
Ortaya çıkabilecek bulgular, aşağıda belirtildiği gibidir:
- Yutkunurken ağrı
- Ağızda tükürük artışı
- Yutkunamama
- Boğazda yabancı cisim veya parça hissi
- Yerken yutkunma sırasında kolayca geçmeyen yiyecek parçalarının sıvı ve tükürüğe ve bunların hava yoluyla akciğerlere çekilmesine bağlı olarak gelişen öksürük
- Yiyeceğin boğazda veya göğüste takılma hissi
- Göğüste baskı ve ağrı
- Sık sık mide ekşimesi
- Kilo kaybı ve iştahsızlık
Bu şikayetleri hafifletmek için uygulanması gerekenler aşağıda belirtilmiştir.
- Duruş şeklinizde düzenlemeler
- Yerken ve içerken mümkün olduğunca dik oturun.
- Yerken ve içerken asla yatmayın.
- Herhangi bir rahatsızlık hissettiğinizde ayağa kalkarak vücudunuzu esnetin ve kendinizi fazla yormadan yürüyerek hareket edin.
- Yatma vaktinize 3 saat kala yemek yemeyin. Aksi halde, yemek borunuzda kalan yiyecek ağrıya ve tüm gece kendinizi rahatsız hissetmenize sebep olur.
- Varsa takma dişinizin ağzınıza tam oturduğundan emin olun.
Yutkunma şeklinde düzenlemeler
- Yiyecekleri küçük parçalara bölün.
- Yiyeceklerinizin kokusunun ve görünüşünün iştah açıcı olmasına dikkat edin.
- Tadının hoşunuza gitmesi, daha fazla tükürük salgılamanıza yardımcı olur.
- Yiyecekleri bol sıvı ile yutun.
Yemek yerken acele etmeyin. - Yemeklerinizi sakin ve sessiz bir ortamda yemeye çalışın.
- Eğer gerekirse, yiyeceği koyulaştırın.
Doktorunuza Başvurun
Günlük yaşantınızı etkileyen bir durum söz konusu olduğunda, doktorunuza başvurmalısınız. Doktorunuzdan habersiz asla kendi başınıza kulaktan dolma tavsiyeleri uygulamayınız. Doktorunuz, gereken tetkikleri yaparak gerekli gördüğü ilaveleri ve/veya değişiklikleri yapacaktır.
