Makat (anal) kanamaları genellikle anüs, rektum, kolon yani sindirim sisteminin sonundaki bölgelerden gelir. Çoğunlukla açık kırmızı kan, kalın bağırsağın altı veya rektumdaki kanamayı gösterir, koyu kırmızı kan ince bağırsakta veya üst kalın bağırsakta kanamanın bir işaretidir.
Çok koyu veya siyaha yakın kırmızı kan, genellikle sindirim sisteminde mide veya diğer organların kanamaları ile ilişkilendirilir.
Bu yazıda, dışkıda kan ve makatta kanamanın 11 nedeni ve her birinin neden olabileceği belirtileri inceleyeceğiz. Ayrıca bu bölge kanamalarının ne zaman bir doktora yönlendirilmesi gerektiğine de değineceğiz.
Aşağıdaki şekilde kolon ve makat bölgesinin anatomisi görülebilir:
Dışkıda kan ya da makattan kan gelmesi nedenleri
Rektal kanamaya çok çeşitli sağlık durumları neden olabilir.
Sık görülen bazı nedenler arasında şunlar bulunur:
Hemoroid (Basur)
Hemoroidler anal kan damarlarının varisidir ve çok yaygın görülür. Anüsün iç kısmında ya da dışında küçük yumrular şeklinde gelişebilirler ve bağırsak hareketleri veya silme esnasında kanayabilir.
Hemoroid yani diğer adıyla basur farklı yaşlarda herkeste olabilir.
Fakat şunlar dahil bazı risk faktörleri ile ilişkilendirilmektedir:
- Gebelik
- Kronik kabızlık
- Kronik ishal
- Tuvalet üzerinde uzun oturma
- Obezite
- Düşük posalı-lifli veya dengesiz diyet
- Yaşlılık
Hemoroid genellikle kortizon içeren reçetesiz alınabilen kremlere ve fitillerle tedavi edilir. Sık sık ılık banyolar yapmak, yüksek lifli beslenme ve dışkı yumuşatıcıları kullanmak hemoroid rahatsızlığını azaltmaya yardımcı olabilir. İlk tedavi denemeleri başarısız olursa, cerrahi müdahale yapabilir.
- Hemoroid (basur) kolon kanserine yol açar mı?
Anal fistül
Bir fistül, yakın organlar arasında anormal açılma veya cep oluştuğunda oluşur. Anüs ve rektum arasında oluşan fistüller ya da anüs ve cilt arasında, beyaz akıntı ve kanamaya neden olabilir.
Fistüller bazen antibiyotikler ile tedavi edilir, ancak ilerlerse ameliyat gerektirebilirler.
Anal fissür (çatlak)
Anal fissür (çatlak), anüs, kolon veya rektumdaki dokularda yırtılma olduğunda ortaya çıkar; ağrı ve rektal kanamaya neden olur.
Sıcak banyo-duş, yüksek posalı beslenme ve dışkı yumuşatıcıları çatlak semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir. Ağır vakalarda, çatlaklara krem reçete edilmesi veya ameliyatla tedavisi gerekebilir.
Divertikülit
Divertiküller, sindirim sitemini duvarının dışa doğru fıtıklaşmasıyla oluşan keselerdir. En sık kalın bağırsakta oluşur. Genellikle hastada herhangi bir şikâyete sebep olmamaktadır. Oluşabilecek problem keselerin iltihaplanması yani divertikülittir. Hastaların yaklaşık %4’ünde iltihaplanmanın sonucunda perforasyonlar (delinmeler), apseler ve fistüller (istenmeyen bağlantılar) gelişebilmektedir. Tehlikeli bir hastalık olabilmesinin yanında teşhis –tedavisi nedeniyle ekonomik bir yük oluşturmaktadır.
Bazen divertikül kanamaya başlayabilir, ancak bu kanama genellikle kendiliğinden durur.
Divertikülit, antibiyotikler ile tedavi edilir ve şiddetli ise ameliyat olur.
- Divertikülit nedir? Kalın bağırsak kanserleriyle ilişkisi var mıdır?
Proktit veya kolit
Proktit, rektum dokusu iltihaplandığında olur ve genellikle ağrılı ve kanamalı sonuçlanır.
Kolit, kalın bağırsağı kaplayan dokular iltihaplandığında oluşur. Ülseratif kolit adı verilen kolit ise kanamaya yatkın ülsere veya açık, ilerleyen yaralara neden olabilir.
Proktit ve kolit için tedaviler duruma göre antibiyotikten cerrahiye kadar farklı yollar izlenebilir.
Proktit ve kolitin nedenleri çoğunlukla şunları içerir:
- Enfeksiyon
- Huzursuz (irritabl) bağırsak sendromu (IBS) ve Crohn hastalığı gibi sindirim sorunlarına neden olan bazı durumlar
- Kan inceltici/sulandırıcı gibi bazı ilaçlar
- Radyasyon veya kemoterapi
- Anal ilişki
- Bağırsak veya rektumdaki kan akışının azaltılması
- Bağırsak veya rektumda tıkanma
Gastroenterit (bağırsak iltihabı)
Bakteriyel enfeksiyonlar bağırsak ve midenin iltihaplanmasına sebep olabilir ,bu da mukus ve kan lekesinin görülmesi ile ishale neden olabilir. Viral gastroenterit tipik olarak kanlı diyare oluşturmaz. Gastroenterit tedavisi genellikle nedene bağlı; sıvılar, dinlenmek, antibiyotik kullanımı veya antiviraller içerebilir.
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar
Korunmasız anal ilişki, viral ve bakteriyel hastalıkların pek çok farklı türünü yayabilir. Bunlar anüs ve rektumda iltihaplanmaya neden olabilir. İltihaplanma oluşursa, kanama riski artar. Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı tedavi bakteriyel, viral veya fungal durumuna göre antibiyotik, antiviral veya antifungal ilaçlardan oluşur.
Rektal prolapsus
Zayıflamış rektal dokular rektumun bir kısmının anüs dışına çıkmasına veya şişmesine neden olabilir, bu genellikle ağrıya ve neredeyse durmadan kanamaya neden olabilir.
Prolapsus, yaşlı erişkinlerde gençlere kıyasla daha sık görülür. Bu durumdaki kişilerde bunu düzeltmek için ameliyat gerektirebilir.
Polipler
Polipler kanserli olmayan anormal büyümelerdir. Polipler rektumun veya kolonun astarında büyüdüklerinde; tahrişe, iltihaplanmaya ve küçük çaplı kanamaya neden olabilirler.
Birçok durumda, doktor polipleri çıkarır, böylece kanser bulgularına karşı test edilebilir ve kansere dönüşme riskini azaltır.
- Polip nedir, kalın bağırsak polipleri nasıl tedavi edilmelidir?
Kolon, rektum veya anal (makat) kanseri
Kolon veya rektumdaki kanserler tahrişe, iltihaplanmaya ve kanamaya neden olabilir. Kolorektal kanserli kişilerin %48'inde rektal kanama yaşanır. Kolon kanseri çok yaygın bir kanserdir ve yavaş ilerlemektedir, bu nedenle erken teşhis edilirse genellikle tedavi edilebilir.
Rektal kanser, kalın bağırsak kanserinin %30 kadarını oluşturur ve kolorektal kanser tarama yöntemleri ile erken tespit edilip tedavi edilirse genellikle iyileştirilebilir.
Bazı kolon ve rektal kanser vakaları başlangıçta benign poliplerden gelişir. Tüm gastrointestinal (mide-bağırsak) kanser vakaları genellikle kemoterapi, radyasyon tedavisi ve ameliyat kombinasyonlu tedavi gerektirir.
- Kolon ve rektum kanseri erken tanısı için kolonoskopiye alternatif 7 test
Nadir gözüken tümörlerden biri olan anal (makat) kanser de kanamaya neden olabilir.
Mide-bağırsak kanaması
Mide-bağırsak organlarından olan iç kanamalar makattan dışarı atılır. Kanama ne kadar üst organlarda ise dışkının rengi o kadar koyu olur. En sık mide kanaması görülür. Mide-bağırsak kanamaları neredeyse her seferinde hastaneye gitmeyi ve tıbbi müdahaleyi gerektirir.
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Kötü giden ve durmayan bir rektal kanama var ise bir doktor değerlendirmelidir. Hafif kanama genellikle yaygın görülür ve tıbbi desteğe veya tedaviye gerek olmaz.
Sürekli ağır ya da ağrılı rektal kanamanın ise altında yatan ciddi bir sağlık sorunu belirtisi olabilir ve mutlaka bir doktor tarafından değerlendirilmelidir. İnsanlar normalde rektum kanamalarını klozette, dışkıda veya silme esnasında tuvalet kağıdında görürler. Bazı durumlarda ise iç çamaşırda pembemsi bir kırmızı renkte kanama görülebilir. Bazen de rektal kanamalar çok koyu renkli ve kötü kokulu olabilir.
Rektal kanama için doktor görme nedenleri şunları içerir:
- Kanama 2 veya 3 haftadan uzun sürerse
- Çocuklarda kanlı dışkı veya rektum kanaması olursa
- Açıklanamayan kilo kaybı, bitkinlik veya güçsüzlük hissedilirse
- Karın bölgesinde ağrı, şişme veya hassasiyet varsa
- Ateş varsa
- Karında kitle olursa
- 3 hafta veya daha uzun süre dışkılama alışkanlıklarında değişiklik görülürse
- Bulantı veya kusma eşlik ederse
- Uzun süreli kabızlık veya bağırsak alışkanlıklarında değişiklikler varsa
- Kontrolsüz anüs sızıntısı
Rektal kanama için acil tıbbi bakımın nedenleri şunları içerir:
- Beraberinde kanlı kusma veya öksürme
- Burun, göz veya kulakların kanaması
- Çok koyu kırmızı veya siyah renkte kanama
- Kanlı ishali, karın ağrısı
- Bilinç kaybı veya bilinçte bulanma
- Aşırı karın veya bel ağrısı
Testler ve teşhis
Eğer kanama belli bir medikal durumla ilgili tanı aldıysa, doktor durumu yönetmek, şikayetleri azaltmak ve izlemek için gerekeni yapar.
Rektal kanamanın nedeni bilinmiyorsa, doktor belirtiler ve kişinin tıbbi geçmişi hakkında sorular soracaktır.
Durumun şiddeti, sıklığı ve buna eşlik eden belirtilere bağlı, doktor daha fazla test gerekip gerekmediğine bakacaktır. Doktor ayrıca gastroenteroloji uzmanına sevk edebilir.
Rektal kanama ile ilgili yaygın kullanılan testler:
- anüs ve rektum fiziksel muayenesi
- dışkı örneğinin analizi
Uzmanlar bazı ek testler yapabilir:
- Kolonoskopi, sigmoidoskopi veya anoskopi
- İleri inceleme için doku numunesi alınması (biyopsi)
- İç yapıların görüntüsünü sağlayan bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme
Dışkıda kan ve makattan kanamadan korunma yolları
Bazı durumlara engel olunamayabilir; ancak kolon, rektum veya makattan kanamayı önlemek için bazı ortak öneriler arasında şunlar bulunur:
- Yüksek posalı ve dengeli beslenin
- Bol su için
- Tuvalet sonrası temizliği nazikçe yapın
- Uzun süren kabızlık yaşarsanız reçetesiz alınan kabızlık giderici ilaçlardan kullanın
- Çok gerekmedikçe ağır kaldırmamaya çalışın
- Sağlıklı vücut ağırlığını koruyun
- Doktorun belirlediği tedavi planlarını takiben şikayetler yaşamaya devam ederseniz sık sık uzun ve ılık banyo yapın
- Acı, yağlı, ağır işlenmiş ve rafine edilmiş gıdalardan kaçının
- Bölgede anormal büyümeler olursa bir doktora muayene olun
- Steroidal olmayan anti-inflamatuar (NSAİİ) ağrı kesicileri aşırı kullanmaktan kaçının
- Cinsel ilişki sırasında kondom kullanın
Endişelenmeli misiniz?
Tuvalette, tuvalet kağıdında hafif kanama olduğunu görmek genellikle endişelenecek bir durum değildir. Bazı insanlar utangaçlıktan, endişeden veya kaygıdan, rektal kanama hakkında doktorlarıyla konuşmaktan kaçınabilirler. Nadiren ağır veya kronik rektal kanama ciddi kan kaybına neden olabilir veya tedavi gerektiren bir durumun belirtisi olabilir.
İnsanlar, anüs etrafında kronik veya gözle görülür büyüme olursa rektal kanamayla ilgili bir doktora görünmelidir. Evdeki tedavilere yanıt vermeyen rektal kanama hakkında da doktorla konuşmak iyi bir fikirdir.
İnsanlar, rektal kanama veya çok koyu renkli dışkı görürlerse, özellikle kanlı öksürme veya kusma yaşanırsa mutlaka tıbbi destek almalılar. Kanamaya birkaç dakikadan fazla süren ya da şiddetli ağrı, ateş, zayıflık gibi başka şikayetler de eşlik ederse derhal yardım almak da hayati önem taşıyabilir.
