Kanserin İlk Belirtileri Acil Serviste Gizleniyor – Tanıdan Önceki 90 Günün Hikayesi

Son yapılan bir araştırmaya göre, birçok kanser hastası tanı konulmadan önceki 90 gün içinde acil servise başvuruyor.

4 Kasım 2024'te Canadian Medical Association Journal (CMAJ) dergisinde yayımlanan bu geçmişe dönük verilerin analizine dayanan çalışmada, 2014-2021 yılları arasında Kanada'nın Ontario bölgesinde kanser tanısı almış 651 bin yetişkin incelendi.

Çalışmada, hastaların %35,3'ünün kanser tanısından önceki 90 gün içinde en az bir kez acil servise başvurduğu ve bu hastaların %51,4'ünün hastaneye yatırıldığı ortaya çıktı.

Acil Servis Ziyaretleri ve Kanser Tanısı Arasındaki İlişki: Risk Faktörleri ve Etkileyen Unsurlar

Çalışmada, acil servise başvuru oranını artıran faktörler arasında ileri yaş, ek hastalıkların varlığı, önceki hastane veya acil servis ziyaretleri, kırsal bölgede yaşamak, Ontario'nun kuzey bölgelerinde ikamet etmek, sosyoekonomik olarak dezavantajlı alanlarda yaşamak ve kanserin 2020 veya 2021 yıllarında teşhis edilmesi yer aldı.

Özellikle bazı kanser türleri, tanı öncesinde acil servise başvurma oranlarını önemli ölçüde artırıyor. Örneğin, nörolojik kanserlerde (örneğin beyin tümörlü) hastaların acil servise gitme olasılığı normalden yaklaşık 39 kat daha yüksek. Pankreas kanseri olan hastalar için bu oran 15 kat, karaciğer veya safra kesesi kanseri olanlarda 10 kat daha fazla. Akciğer bölgesindeki kanser türlerinde ise acil servise başvuru oranı 7 kat, mide-yemek borusu kanseri olanlarda ise 6 kat daha yüksek. Bu durum, bu kanserlerin daha ani ve ciddi belirtilerle ortaya çıkabildiğini gösteriyor.

Bu veriler, bazı kanser türlerinde belirtilerin daha ciddi olduğunu ve hastaları acil tıbbi yardım aramaya sevk ettiğini göstermektedir.

Acil Servis: Kanser Tanısında İlk Durağımız mı Olmalı?

Acil servis, birçok kanser hastası için tanı sürecinin ilk adımını oluşturabiliyor. Büyük ölçekli çalışmalar, kanser teşhisine giden çeşitli yollar arasında acil servis başvurularının da önemli bir yer tuttuğunu göstermektedir. Çalışmalar, kanser türüne bağlı olarak kanser tanılarının %16 ila %50’sinin ilk kez acil serviste şüphelenildiğini tahmin etmektedir. Ancak, acil serviste bir kanser şüphesi ile karşılaşmak hastalar için büyük bir stres kaynağı olabilmektedir. Özellikle ileri düzeyde tanı imkanları ve hastalığın takibi konusunda eksiklikler bulunan acil servis ortamları, hastaların tanı sürecinde daha zorlu bir yolculuk yaşamasına neden olabilmektedir.

Acil Serviste Tanı Almanın Etkileri: Evre ve Yaşam Süresi Üzerindeki Etkiler

Acil serviste kanser teşhisi alan hastaların tanı anındaki kanser evresi daha ileri düzeyde olup, yaşam süreleri daha düşük olabilmektedir. Ayrıca bu hastaların yaş ortalaması daha yüksek, birinci basamak sağlık hizmetlerine erişimi daha kısıtlı ve sosyoekonomik durumu daha düşük olabilmektedir. Çalışma, acil serviste tanı alan hastaların genellikle kırsal bölgelerde yaşadığını ve göçmen kökenli olduğunu da ortaya koymaktadır. Bu durum, sağlık sistemlerindeki eşitsizliklerin de bir göstergesi olarak yorumlanabilir.

COVID-19 Döneminde Acil Servis Ziyaretlerinde Artış

Çalışmanın bir diğer bulgusu, COVID-19 pandemisinin başladığı 2020 ve 2021 yıllarında kanser teşhisi alan hastaların acil servis ziyaret oranlarının artış gösterdiği yönünde. Pandemi sürecinde poliklinik hizmetlerinin kısıtlanması, muayene randevularının iptali ve birçok tetkikin gecikmesi, hastaların kanser belirtileri için acil servise yönelmesine neden olmuştur. Bu durum, acil servisin pandemi süresince hastalar için bir "çıkış kapısı" haline geldiğini düşündürmektedir.

Belirli Kanser Türleri İçin Acil Servis Ziyaret Oranlarının Yüksekliği: Neden Bazı Kanser Türleri Daha Fazla Acil Servis Ziyareti Gerektiriyor?

Nörolojik kanserler, pankreas, karaciğer, safra kesesi, akciğer ve mide-yemek borusu kanserleri gibi belirli kanser türleri olan hastaların acil servise başvurma oranları oldukça yüksektir. Örneğin, nörolojik kanserler akut nörolojik belirtiler (zayıflık, bilinç bulanıklığı, nöbet gibi) ile kendini gösterebilir ve bu belirtiler acil bir değerlendirmeyi gerektirebilir. Diğer yandan pankreas veya karaciğer kanseri gibi kanserler, genellikle sinsi ilerleyen belirtilere sahiptir ve acil servis ziyareti sonrasında tespit edilebilmektedir.

Sonuç: Acil Servis, Kanser Hastaları İçin Gelişmiş Teşhis ve Tedavi Süreçleri Sunabilir mi?

Bu çalışmanın sonuçları, kanser tanısından önce acil servise başvuran hasta oranlarının dikkat çekici boyutlarda olduğunu göstermektedir. Yaşlılar, sosyoekonomik olarak dezavantajlı bireyler, kırsal bölgelerde yaşayanlar, belirli kanser türlerine sahip olanlar ve pandemide teşhis alan hastalar, acil servise daha sık başvurmaktadır. Kanser tanısı sürecinde acil servis kullanımının yüksek olması, tanı ve tedavi sürecinin düzenlenmesi ve hastaların yönlendirilmesi açısından acil servisin nasıl daha etkili kullanılabileceğine dair yeni sorular ortaya çıkarmaktadır.