Kanser, çok yönlü ve karmaşık bir dizi hastalığı ifade eder. Bu hastalıklar, genellikle belirgin bir belirti vermeden vücutta sessizce büyüyüp gelişebilirler. Bu özellik, kanserin erken aşamalarda tanı ve teşhisini güçleştirebilir.

Ancak, bilinçli bir hasta ve hekim işbirliği sayesinde, belirtiler ortaya çıkmadan önce dahi kanser erkenden tespit edilebilir.

Tanıdan Önce Kanserle Ne Kadar Süre Yaşıyorsunuz?

Kanserin vücutta gelişmeye başlaması ve fark edilmesi arasındaki süre, kanser türüne, yerleşim yerine ve büyüme ile yayılma hızına bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Bu sürecin uzaması veya kısa sürmesi şunlara bağlı olabilir;

  • Kanser türü
  • Kanserin yeri, konumu
  • Ne kadar hızlı büyüdüğü ve yayıldığı

Kanser hücresi oluşumundan, görünür – örneğin 5 mm'lik çapta – bir tümör oluşumuna kadar geçen süre ile ilgili net bir rakam vermek zordur. Bu süre aylar veya yıllar arasında değişebilir. Ancak, kanser hücresi oluşumundan tümörün fark edilir bir boyuta ulaşmasına kadar geçen sürenin, kanser türüne, tümörün büyüme hızına ve bir dizi diğer faktöre bağlı olarak büyük ölçüde değişebileceğini biliyoruz.

Örneğin, karsinoid tümör gibi bazı türler son derece yavaş ve sinsi bir şekilde büyüyebilir ve belirgin belirtiler göstermeden önce yıllar, hatta on yıllar geçebilir. Bu süre zarfında, kanserin tespiti zorlaşabilir.

Bir diğer örnek ise akciğer kanseri olabilir. Akciğer kanseri tümörlerinin boyutlarının ortalama dört ila beş ayda iki katına çıktığı saptanmıştır. Bu, akciğer kanserinin ne kadar hızlı ilerleyebileceğine dair önemli bir gösterge sunar. Bununla birlikte bu süre akciğer kanserinin farklı alt türleri değişkendir. Bir çalışma, küçük hücreli dışı akciğer kanseri (KHDAK) tümörlerinin boyutunun ortalama iki katına çıkma süresinin 191 gün olduğunu bulmuş. Bu veri, KHDAK'nin büyüme hızının, küçük hücreli akciğer tümörlerine göre önemli ölçüde daha yavaş olduğunu gösterir. Ayrıca, sigara içen kişilerdeki tümörlerin, hiç sigara içmeyenler ya da sigarayı bırakanlarda olduğundan daha hızlı büyüdüğünü belirtir.

Kanserin erken tespit edilememesi ise kişinin genel sağlık durumuna bağlı olabilmektedir. Ayrıca diğer hastalıklara benzer belirtiler de kanserden önce bu hastalıkların düşünülmesine sebep olabilir. Kişiler böyle durumlarda akıllarına kanseri getirmektense ilk düşündükleri hastalığa bağlı olarak belirtileri hafifletmeye çalışırlar.

Belirti Veren ve Vermeyen Kanserler

Semptomatik (belirti veren) kanser türleri, erken evrelerde bile belirgin belirtilere neden olan kanserleri ifade etmektedir. Kanserin yaygın belirtileri, kanserin tipine ve yerine göre değişiklik gösterse bile başlıca şunları içerebilmektedir:

  • Ağrı
  • Bitkinlik, yorgunluk
  • Açıklanamayan kilo kaybı
  • Vücutta anormal topaklar, yumrular veya büyümeler

Aksine, asemptomatik (belirti vermeyen) kanserler ise çok ileri evrelere gelse bile fark edilebilir belirtilere neden olmayabilir. Bu durumlarda kanser, hastanın rutin yaptırdığı kontrollerde, taramalarda veya hastanın hastaneye başvurma nedeni farklı iken tesadüfen kendini göstermesi ile farkedilebilir. Bu tür kanserlerin, tedavi seçeneklerinin daha fazla olduğu erken evrelerde tespit edilebilmesi için rutin kanser taramaları oldukça önemlidir. Özellikle aile geçmişinde kanser öyküsü olan bireylerin mutlaka düzenli aralıklar ile tarama yaptırması gereklidir.

Ayrıca kanserin genel veya yaygın olan belirtilerini göstermeyen, aksine daha hafif belirtilerle ortaya çıkan bazı türlerin de tespit edilmesi oldukça zordur. Bu belirtiler gözden kaçabilir veya başka nedenlere yorulabilir.

Sinsi denilebilecek kanser türleri genel olarak şunlardır:

  • Pankreas kanseri: Bu kanser genellikle ileri evrelere ulaşana kadar fark edilmez. Bunun nedeni, karın bölgesinin derinliklerindeki konumu ve fark edilebilir erken belirtilere neden olmamasıdır.
  • Akciğer kanseri: Erken evrelerde, akciğer kanseri genellikle önemli belirtilere neden olmaz. Belirtiler, astım gibi diğer solunum problemleri ile bağlantılı olabilir ve bu da tanının gecikmesine neden olabilir.
  • Over (kadın yumurtalık) kanseri: Bu kanser sessiz doğasıyla bilinir. Belirtiler, diğer durumlarla ilgili olabilir, bu da gecikmiş tanıya ve daha zorlu tedaviye yol açabilmektedir.
  • Tiroid kanseri: Bazı vakalarda, boğazda bir yumru veya ağrıya neden olsa da  çoğu tiroid kanseri vakası belirti göstermez.
  • Böbrek kanseri: Erken evre böbrek kanseri belirtilere neden olmayabilir. Bazı vakalarda, hastaların başka şikayetleri nedeniyle alınan tıbbi görüntülemelerde tesadüfen fark edilebilir.
  • Kolorektal kanser: Kalın bağırsak kanserinin de belirtileri farklı nedenlere yorulabilir ve ilk evrelerde tespit edilmesi zor olabilir.
  • Karaciğer kanseri: Erken evre karaciğer kanserinin belirtileri de gözden kaçabilir. Rutin taramalar veya farklı nedenlerle istenilen tıbbi görüntülerde kendini tesadüfen gösterebilir.

İleri evrelere kadar herhangi bir belirti göstermeyebilen kanserler ise şunlar olabilir:

  • Beyin kanseri: Beyin tümörünün nadir belirtileri, kalıcı baş ağrıları, açıklanamayan nöbetler, görme değişiklikleri veya bilişsel ve davranışsal değişiklikleri içerebilir.
  • Testis kanseri: Kişilerin düzenli olarak kendilerine testis muayenesi yapması erken tanı için önemlidir. Bu muayene esnasında kişiler, anormal yumrular, şişlikler veya değişiklikler aramalı, herhangi bir ağrı hissedip hissetmedilerine dikkat etmeleri gerekmektedir.
  • Meme kanseri: Bazı durumlarda meme kanseri herhangi bir anormal yumruya veya belirgin bir belirtiye neden olmayabilir. Bu nedenle kişilerin kendilerine meme muayenesi yapmaları ve herhangi bir değişiklik olup olmadığına dikkat etmeleri gerekmektedir. Olası bir durumda bu, erken tanı için oldukça önemlidir.
  • Prostat kanseri: Erkekler risk faktörlerini anlamak için zaman ayırmalı ve prostata özgü antijen kan testleri ve dijital rektal muayeneler gibi önerilen taramalardan geçmelidir.
  • Cilt kanseri: Melanom da dahil olmak üzere belli başlı bazı cilt kanseri türleri asemptomatik olabilir. Bu türler, ileri evrelere kadar hafif ve gözden kaçan belirtilere neden olabilirler. Kişilerin yine kendilerine yapacakları düzenli cilt muayenelerinde benlerin boyutunda, şeklinde veya renginde bir değişiklik olup olmadığına dikkat etmeleri gerekmektedir. Ayrıca daha önce olmayan bir ben, leke veya dokunun olup olmadığı konusunda da dikkatli olmalılar.

Sinsi ve belirti göstermeyen veya gözden kaçırabileceğimiz, başka bir hastalığa atfedebileceğimiz hafif belirtiler gösteren bu kanser türlerine karşı en büyük tedbir, kişinin kendinin farkında olması ve yeni başlayıp geçmeyen şikayetleri önemseyip doktora muayene olmasıdır. Ayrıca belli aralıklar ile sağlık kuruluşlarında taramalar yaptırmaları da oldukça önemlidir. Özellikle ailesinde kanser öyküsü olan bireylerin erken tanıya yardımcı olacak bu kontrolleri mutlaka yapmaları ve yaptırmaları, hayati önem taşımaktadır. Erken tanı çoğu vakada hayat kurtarıcı olabilir. Daha fazla tedavi seçeneğine sahip olunmasını sağlayabilir. Tedavi sürecinin daha ılımlı atlatılmasına katkısı olabilir. Kişilerin, olası bir kanser vakası durumunda erken tanı fırsatlarından yararlanmaları için rutin taramaları kaçırmamaları veya ertelememeleri gerekmektedir.

Gözden Kaçan Erken Kanser Belirtileri

Kanser türü, konumu ve kişilerin sağlık durumuna bağlı olarak farklı belirtiler gösterebilir. Ancak bazı kanser türleri ileri evrelere kadar herhangi bir belirtiye neden olmayabilir veya bu belirtiler çok hafif ve göz ardı edilebilecek belirtiler olabilir. Bununla birlikte, farklı sağlık problemlerine atfedilebilir ve kanser olma bağlı olabileceği düşüncesi geri planda kalabilir.

Kanserin belli belirsiz diyebileceğimiz, hafif ve göz ardı edilebilecek sinsi belirtileri şunlar olabilir:

  • Lenf nodlarının şişmesi
  • Açıklanamayan kilo kaybı veya kilo alınması
  • Mide bulantısı ve kusma
  • Karın ağrısı
  • Anormal topaklar, yumrular veya şişlikler
  • Kalıcı ağrı
  • Anormal morarma veya kanamalar
  • Bağırsak veya idrar alışkanlıklarındaki değişiklikler
  • Geçmeyen öksürük
  • Yutkunmada güçlük
  • Ciltte değişiklikler
  • Ateş
  • Gece terlemeleri
  • Görme veya işitme problemleri
  • Baş ağrısı

Yeni başlayan ve 2-4 haftayı geçen şikayet, belirti ve bulgular mutlaka önemsenmeli ve doktora başvurulmalıdır.

Doktora Ne Zaman Başvurmalı?

Bir kişi yeni veya kötüye giden sağlık problemleri yaşaması durumunda, bir uzmanla görüşmesi önerilmektedir.

Kanserle ilgili olmayan pek çok tıbbi durum kaygı verici olabilir. Bu nedenle rahatsız edici herhangi bir durumunda, nedeni ne olursa olsun, bir uzman bakışı önemlidir.

Özellikle ailesinde kanser öyküsü olan herkesin, tarama ve önleme değerlendirmeleri için kesinlikle bir uzman ile görüşmeleri gereklidir. Erken tanı ve tedavi, kanserin neden olabileceği tüm durumlar için çok önemli rol oynamaktadır.

Özetle Neden Kanserler Sinsi Olarak Bilinir?

Kanser, sessizce ve fark edilmeden gelişebilen bir hastalık olabilir ve erken tanı ve teşhis zorluğuyla karşılaşabilir. Kanserin gelişiminden belirtiler ortaya çıkana kadar geçen süre birçok faktöre bağlıdır, ancak bazı kanser türleri yıllar hatta on yıllar boyunca belirti göstermeyebilir.

Erken evre kanserlerin tespit edilmesi için rutin sağlık taramaları önemlidir. Ayrıca bazı kanser türleri, hafif belirtilerle ortaya çıkar ve diğer hastalıklara benzerlik gösterebilir, bu nedenle kendi kendini muayene etmek ve düzenli sağlık kontrollerine gitmek önemlidir. Kanser türüne, konumuna ve kişinin sağlık durumuna bağlı olarak belirtiler farklılık gösterebilir. Şüpheli durumlar veya kötüleşen sağlık problemleri olduğunda bir uzmana başvurulması önerilir, özellikle ailesinde kanser öyküsü olan bireylerin tarama ve önleme değerlendirmeleri için uzmanlarla görüşmeleri önemlidir.

Erken tanı ve tedavi, kanserle ilişkili durumlar için kritik öneme sahiptir.