Akciğer kanserlerinin iki ana türü vardır: küçük hücreli ve küçük hücreli dışı. Her iki kanser de akciğerleri etkilemekle birlikte, tedavi edilme şekli ve hastalığın prognozu (seyri) da dahil olmak üzere birkaç önemli farklılığa sahiptir.
Küçük hücreli akciğer kanseri hücreleri mikroskopta incelendiğinde kanser hücreleri gerçekten küçüktür ve yuvarlak görünümlüdür. Küçük hücreli dışı akciğer kanseri hücrelerinin büyüklüğü daha fazladır.
Tüm akciğer kanserlerinin %15 kadarı küçük hücreli yapısındandır.
Küçük hücreli olmayan akciğer kanserinin 4 ana alt türü vardır. Bunlar adenokarsinom, skuamöz (yassı) hücreli ve büyük hücreli karsinom, ve herhangi bir sınıfa girmeyendir (NOS= not otherwise specified).
Yazımızda küçük hücreli ve küçük hücreli dışı akciğer kanserinin;
- belirtiler,
- nedenler,
- tanı ve
- tedavi açısından farklarını bulabilirsiniz.
Belirtilerde farklılık var mı?
Hem küçük hem de küçük hücreli dışı akciğer kanseri benzer belirtilere neden olur. Akciğer kanserli hastaların yarıdan fazlası, kanser ileri aşamaya gelene kadar herhangi bir şikayet yaşamamaktadır. Bu nedenle hem olası belirtilerin farkında olmak hem de yoğun sigara içtiği için yüksek risk altındaki kişilerin akciğer kanseri taraması yaptırması önemlidir.
Aşağıdaki belirtiler akciğer kanserine işaret edebilir:
- iştah kaybı,
- kanlı balgam,
- göğüs ağrısı,
- uzun süreli geçmeyen öksürük,
- yutma zorluğu,
- belirgin bir gerekçe olmadan sürekli halsiz hissetmek,
- nefes darlığı,
- özellikle yüz ve boyunda şişme,
- hırıltılı solunum
Küçük hücreli ve küçük hücreli dışı akciğer kanseri belirtileri büyük ölçüde benzerdir. Bununla birlikte, küçük hücreli akciğer kanseri daha fazla yorgunluk ve kilo kaybına neden olabilir, çünkü genellikle daha hızlı yayılırlar. Akciğer kanseri ileri evrelerde kemik metastazları nedeniyle kemik ağrılarına da yol açabilir.
Nedenlerde farklılık var mı?
Hem küçük hücreli hem de küçük hücreli dışı kanserler için risk faktörleri ve nedenleri benzer olma eğilimindedir.
Sigara, akciğer kanseri için tartışmasız en önemli risk faktörüdür. Duman ve içerisinde bulunan kimyasallar karsinojenler, akciğerlere zarar verir ve kansere neden olabilecek hücre değişikliklerine neden olur. Hatta sigaranın dünyada yaygınlaşmasından önce, akciğer kanseri nadir görülen kanserlerden biri idi.
Bununla birlikte küçük hücreli akciğer kanserlerinin %99’unun nedeni sigara iken, küçük hücreli dışı akciğer kanserlerinde sigaranın rolü %90’lar civarındandır.
Akciğer kanserinin diğer nedenleri şunları içerir:
- İkinci, hatta üçüncü el tütün dumanına maruz kalma,
- Asbest, nikel, krom, arsenik, kurum veya katran gibi kimyasal maddelere maruz kalma,
- Ailede akciğer kanseri öyküsü,
- HIV'e sahip olmak
- Önemli miktarda hava kirliliği olan bir bölgede yaşamak
- Çevresel radona maruz kalmak
- İlgili konu: Sigara dışı akciğer kanseri nedenleri (detaylı)
Tanıda farklılık var mı?
Tümörün bulunduğu yer bizlere kanserin türü konusunda ipucu verir, fakat bir patolog mikroskopta kanserli hücreleri bulana ve tanımlayana kadar bir kişinin ne tür bir akciğer kanseri taşıdığı kesin olarak söylenemez.
Daha sonra patolog, hücrenin boyutunu ve görünümünü inceleyerek kanserin küçük hücreli mi yoksa küçük hücreli dışı mı olduğunu belirleyebilir.
Her iki akciğer kanseri tipini teşhis etmek için kullanılan test örnekleri şunları içerir:
Akciğer kanseri tanısı, çoğunlukla, bu hastalıktan şüphelenilen kişilerde çekilen bilgisayarlı tomografi veya PET-BT taraması sonrası yapılan biyopsi ile konulur.
Biyopsi: Biyopsi, akciğerlerde potansiyel kanserli hücrelerden oluşan küçük bir numunenin test edilmesini içerir. Günümüzde tomografi kılavuzluğunda yapılan akciğer biyopsileri, akciğerlerde saptanan tümörlerden örnek almak için en sık tercih ettiğimiz yöntemdir. Tomografi ile biyopsi yöntemi hem daha az yan etkiye neden olmakta hem de daha etkili bir şekilde biyopsi alınmasına olanak vermektedir.
Bronkoskopi: Bronkoskop olarak adlandırılan ve sonunda bir kamera bulunan özel bir alet ağza veya buruna sokulur. Bu yöntem göğüs hastalıkları uzmanı veya göğüs cerrahı tarafından akciğerlerin içine bakmak ve doku örnekleri almak için kullanılır.
Evrelemede farklılık var mı?
Kanserin evresi, tümörün boyutu ve kanserin ne kadar yayıldığı hakkında bilgi verir ve evre, tedavinin en önemli belirleyicilerindendir.
Küçük hücreli olmayan akciğer kanserinin evreleri nasıldır?
- Evre 1, tümörün yalnızca bir akciğerde bulunduğu ve lenf bezlerinde bulunmadığı evredir.
- Evre 2, kanserin tümörün bulunduğu akciğerin çevresindeki lenf bezlerine yayıldığı evredir.
- Evre 3a, kanserin tümörün bulunduğu akciğerle aynı taraftaki nefes borusu, göğüs duvarı ve diyaframın çevresindeki lenf bezlerine yayıldığı evredir.
- Evre 3b, kanserin diğer akciğerdeki veya boyundaki lenf bezlerine yayıldığı evredir.
- 4. Evre, kanserin vücudun geri kalanına ve akciğerlerin diğer kısımlarına yayıldığı (metastatik) evredir.
Küçük hücreli akciğer kanserinin evreleri nasıldır?
Küçük hücreli akciğer kanserini iki evrede değerlendiririz; toraksa (göğse) sınırlı ve yaygın.
- Kanserin göğüs boşluğunda sınırlı kaldığı, yani erken evrede tümör, bir akciğerde ve yanındaki lenf bezlerinde mevcuttur.
- Yaygın evrede tümör vücuttaki diğer organların yanı sıra diğer akciğere de sirayet etmiştir.
Özellikle küçük hücreli akciğer kanseri beyin metastazı yapma eğilimindedir. Bu nedenle hastalık evrelendirme aşamasında ve takip sürecinde mutlaka beyin MR çekilmeli ve beyinde hastalık varlığı araştırılmalıdır.
Bir kişide hem küçük hücreli hem de küçük hücreli dışı akciğer kanseri olabilir mi?
Yapılan çalışmalara göre akciğer kanserli kişilerin yaklaşık yüzde 10'unda hem küçük hücreli hem de küçük hücreli olmayan kanserler vardır.
Tedavilerde farklılık var mı?
Radyoterapinin, kemoterapilerin, akciğer kanseri ameliyatlarının ve immünoterapinin her iki tür akciğer kanserinin tedavisinde yeri vardır. Bununla birlikte genetik değişimleri hedefleyen moleküler tedaviler (akıllı ilaçlar) sadece küçük hücreli dışı akciğer kanserinde etkindir.
İleri evre küçük hücreli akciğer kanseri birinci basamak tedavisinde, 40 yıl aradan sonra ilk kez immünoterapilerle önemli bir sağkalım faydası yakalandı. Aşağıdaki video bu gelişmeyi aktarıyor:
Küçük hücreli akciğer kanseri, küçük hücreli dışı akciğer kanserine göre kemoterapi tedavilerine daha duyarlı olma eğilimindedir. Doktorlar, tümörün bulunduğu bölgenin evresine ve boyutuna bağlı olarak akciğer kanseri tedavisinde bir kombinasyon tedavisi kullanabilirler.
Küçük hücreli akciğer kanserinin beyne metastaz yapma ihtimali yüksektir. Bu nedenle, beyinde henüz hastalık bulgusu olmasa bile, koruyucu amaçla beyin ışınlanabilir. Bu uygulamaya profilaktik radyoterapi denir.
Küçük hücreli akciğer kanseri, küçük hücreli olmayan akciğer kanserine kıyasla daha agresif bir kanser olarak düşünülür. Küçük hücreli kanserler tipik olarak daha hızlı büyür. Küçük hücreli kanserli hastaların tahmini yüzde 90'ında kanser tanı anında yakındaki lenf nodlarına veya organlara yayılmış haldedir.
