Pasif içiciliğin ötesi - üçüncü el sigara içiciliği nedir?
Sigaranın, sadece içildiği zaman kendinize ve aynı havayı soluyan yakınlarınıza zarar vermekle kalmadığı; giysilere, saça, ev ve arabadaki yüzeylere bulaşıp uzun süreli başka sorunlara da yol açabileceği bulundu.
Sigara ucundan çıkan duman birçok yüzeye bulaşmaktadır, hatta deriden bile emilmektedir. Tütün yandığı zaman 50’den fazlası karsinojen olan 2000’den fazla zararlı madde açığa çıkmaktadır. Şimdi ise sigara dumanında bulunan bu maddelerin bulaştığı yüzeyler sonucu zararlı etkilerinin sanıldığından daha fazla olduğu ve uzun sürebileceği bulundu. Thirdhand-smoke (üçüncü-el sigara içiciliği) adı verilen bu durum farelerde tip 2 diyabet, hiperaktivite ve akciğer hasarına neden olmuştur.
Karaciğer ve beyin detoksifikasyonda önemli rol oynadığı için üçüncü-el içicilikten öncelikli zarar gören dokular olduğu düşünülmektedir. Beynin davranışlarda büyük rol oynadığını düşünürsek bu durum oldukça tehlikelidir denebilir.
15 Eylül’de Clinical Science adlı dergide yayımlanan çalışmanın amacı sigara dumanından fiziksel zarar görme süresinin minimum ne kadar olduğunu bulmaktı. Bir ay maruz kalmak karaciğer hasarına, iki ay maruz kalmak daha fazla moleküler hasara yol açmıştır. Ayrıca uzun süreli üçüncü-el içiciliğin farelerde insülin direncine (diyabet hastalığı öncesi bir durum) neden olduğu da bulunmuştur.
Karaciğer hasarları vücudun kendini temizleme yeteneğini engeller ve sigara dumanında bulunan toksinleri ile karaciğer daha fazla zarar görür. Üçüncü-el sigara içiciliğine maruz kalan farelerin beyinleri incelendiğinde epinefrin gibi stres hormonlarının arttığı görüldü. Stres hormonları artışının uzun süreli maruziyetle daha da arttığı ve sonunda farelerde bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olduğu görülmüştür.
Üçüncü-el içiciliğin güçlü temizlik malzemelerine bile dayanıklı olduğu da gözlenmiştir. Ayrıca maruz kalındığını fark etmek pek mümkün değildir. Evde bulunan; perdeler, koltuklar, halılar, döşemeler gibi eşyalara yapışırlar. Bu herkes için zararlı olmakla beraber en çok çocuklar etrafa dokunduktan sonra ellerini ağızlarına götürmeleri ve toksin maddelere sıklıkla maruz kalırlar. Sigara içilen mekanlar havalandırılıp temizlense bile özellikle çocuklar için sağlıksız mekanlardır.
Araştırmanın sonunda; üçünü-el içiciliğe maruz kalan farelerin daha az sosyal olduğu, insülin direnci problemi yaşadığı, hatta üçüncü-el içiciliğe bağımlı hale geldikleri ve davranış değişiklikleri yaşadıkları ortaya çıkmıştır. Araştırmacılar, bu çalışmanın fareler üzerinde yapılmış olsa da insanlarda da benzer etkinin görüleceğini düşünüyorlar.
İlgili Konu:
Neema Adhami, Yuxin Chen, Manuela Martins-Green.
Biomarkers of disease can be detected in mice as early as 4 weeks after initiation of exposure to third-hand smoke levels equivalent to those found in homes of smokers.
Clinical Science - Sep 15 2017.
