"Doğal ve Bitkisel"; bu iki kelime neredeyse her gün sağlık alanında çok sayıda yararı iddiası ile önümüze sunuluyor ve bizlere ne yapacağımızı şaşırtıyor. Gelin bu konuda önemli bir makaleyi Medstar Hastanesi Onkoloji Kliniği Diyetisyeni Mehmet Refik SEZGİN'in kaleminden okuyalım.

Doğal ve Bitkisel; ilk bakışta sanki bu ibareler eklenmiş olan her şeyin zararsız olacağı düşüncesini hissettirmekteler; değil mi?

Gelişen haberleşme ağı, sağlık durumu ile ilgili kaygıların artması, yanlış/eksik bilgi ve daha bir çok nedenden ötürü, üzerinde bu ibarelerin olduğu ürünlerin kullanımı artmakta.

Hemen her gün birkaç hastamız;

”… filanca kişi önerdi; doğalmış, dokunmaz değil mi?” veya

”… kanalında … hoca söyledi bitkiselmiş; biz de kullansak sakıncası olmaz galiba?” vb. sorular ile gelmekteler.

Ve maalesef bu destekler, herhangi bir hastalıktan muzdarip olanlar başta olmak üzere, mevcut sağlık durumunu korumak ve daha iyiye götürmek isteyen birçok kişinin kullanmak istediği ürünler haline gelmekte.

Bu hafta içinde The New York Times Gazetesi’nin sağlık sayfalarına taşıdığı bir haberin kaynağını oluşturan çalışmalar tam da bu noktada dikkat çekmektedir.

Amerikan verilerine göre, geçtiğimiz yıl içinde kilo kaybı ve bedensel performans artırıcılar başta olmak üzere birçok takviyenin kullanımına bağlı olarak alerjik reaksiyonların, kalp sorunlarının ve şiddetli bulantı kusmanın yoğun olarak görüldüğü 20,000’den fazla acil servis vakası bildirilmiş.

32 milyar dolar gibi yüksek ciroların olduğu, geniş ve sürekli büyüyen bir pazara sahip bitkisel ve doğal desteklerin ABD’de neredeyse %50’lere varan kullanımlarına rağmen, çok küçük bir kısmının gerçekten sağlık üzerine olumlu etkileri olabileceğini uyarısı da yapılmış.

Yine bu hafta içinde en saygın tıp dergilerinden biri olan The New England Journal of Medicine’da (NEJM) bu konu hakkında bir makale yayımlandı. Yayımlanan çalışma kapsamında, 2004-2013 yılları arasında Amerika’daki acil servis başvuruları incelenmiş. Çalışma sonucunda, özel bitkisel ürünler (tablet vb.), aminoasitler, vitaminler ve minerallerin oluşturduğu “diyet takviyesi” olarak adlandırılan ürünlerin neden olduğu sıkıntılar nedeni ile Amerika’da yıllık 23,000 acil başvurusu olduğu tespit edilmiştir. İşin ilginç kısımlarından birisi ise başvuranların genelde genç nüfus olmasıdır. Reçeteli olarak alınan ilaçların neden olduğu yan etkilere bağlı acil servis başvuruları çoğunlukla ileri yaşlardaki kişilerde görülürken; takviyeler kullandıktan sonra alerjik reaksiyonlar, sırt ağrısı, kalp sıkıntıları ve düzensiz kalp ritmi nedeni ile acil servise baş vuranların yaş aralığı 20 ila 34 yaş arasında bulunmuştur.

2013 yılında 97 kişinin ölümüne ve 3 kişinin de karaciğer yetmezliği nedeni ile nakil olmasına neden olan bu desteklerin oldukça riskli olabilecekleri göz ardı edilmemelidir.

Piyasada aynı içerikli ancak farklı isimli ürünler (Hydroxycut, Xenadrine, Raspberry Ketones ve Black Jack Energy) yoğun olarak online satış sistemi ile pazarlanmaktadır ve bu durum, diyet takviyesi ürünlerinin kontrol ve takiplerini daha da zor hale getirebilmektedir.

Hemen her ülkede bu şekildeki (kilo kontrolü, enerji sağlayıcı, bağışıklık arttırıcı, iyi hissettirici vs.) ürünler sağlık mercileri tarafından onay gerekmeden üretilebilmekte veya ithal edilebilmekte. NEJM’de yayımlanan bu çalışma göstermiştir ki dünya genelinde mevcut yasal düzenlemeler, bu gibi durumlarda kişileri koruyacak yeterlilikte değildir.

Çalışmada bir diğer vurgulanan nokta ise her gün 150 milyon Amerikalının günlük %1 oranında kullandığı bu desteklere herhangi bir standardizasyonun da olmadığı ve bir an evvel bunun düzenlenmesi gerekliliğidir.

Ülkemizde de durum çok farklı değil. Organ yetmezliği veya daha hafif sağlık problemleri oluşturan doğal destek vb. kullanımı ile gelişen vakalar bulunmakta. Hatta yakın zaman kadar özellikle obezite nedeni ile kullanılan bazı desteklerin kullanımına bağlı ölümler bildirilmiştir.

Bu çalışmadan ve mevcut verilerden çıkarılan en önemli sonuç, bir ürünün doğal veya bitkisel olarak adlandırılması, güvenli ve sağlıklı olacağı anlamına gelmeyebilir. Dışarıdan ek bir destek kullanmak isterseniz mutlaka hekiminize, eczacınıza, beslenme uzmanınıza bilgi veriniz. Kullandığınız bir ilaç mevcut ise bu desteklerin ilaçlarınız etkileri üzerine olumsuz yansımaları olabileceğini unutmayınız.

Doğal olarak almak var iken doğal desteklere aldanmayınız!