Yeni Nesil Tümör Tedavisi: Histotripsy Yöntemi

Histotripsy, tıpta yükselen bir yenilik olarak, cerrahi müdahale veya radyasyon kullanmadan tümörleri fiziksel olarak yok etme potansiyeli sunan öncü bir teknoloji olarak dikkat çekmektedir. Bu teknoloji, yüksek yoğunluklu odaklanmış ultrason dalgalarını kullanarak hedef dokuda mikroskobik kabarcıklar (mikro-kavitasyon) oluşturur. Bu kabarcıklar patlayarak tümör dokusunu mekanik olarak parçalar.

FDA Tarafından Tanınan ve Kullanıma Açılan Teknoloji

Histotripsy sistemlerinden biri olan Edison™ System (HistoSonics şirketi tarafından geliştirilmiştir), Ekim 2023 tarihinde FDA tarafından De Novo sınıflandırma yoluyla pazarlama izni almıştır. Bu, cihazın ABD pazarında kullanılabilir olduğunu, ancak klasik anlamda "tedavi onayı" değil, yeni ve güvenli bir tıbbi cihaz olarak klinik kullanıma uygun bulunduğunu gösterir. 

Klinik Araştırmalar ve Kanıtlar

Histotripsy'nin etkinliği ve güvenliği aşağıdaki klinik çalışmalarda değerlendirilmektedir:

• HOPE4LIVER: Karaciğer tümörleri için en önemli çalışmadır. Teknik başarı oranı %95, lokal tümör kontrol oranı ise %90 civarındadır.
• HOPE4KIDNEY: Renal (böbrek) tümörlerinde kullanımını değerlendirmektedir. Hasta alımı tamamlanmış, sonuçlar beklenmektedir.
• GANNON Study: Barselona merkezli pankreas kanseri çalışmasıdır. Lokal ilerlemiş, cerrahiye uygun olmayan vakalarda denenmektedir.
• CAIN Study: Birleşik Krallık merkezli, renal tümörlerde çok merkezli klinik çalışmadır.

Hangi Kanserlerde Kullanılıyor veya Araştırılıyor?

Kullanıldığı Alanlar (FDA Pazarlama Onayı ve Klinik Uygulama)

• Karaciğer Tümörleri: En yaygın uygulama alanıdır. Hem ABD hem NHS (Birleşik Krallık) tarafından aktif hasta tedavisinde kullanılmaktadır.

Klinik Deneme Aşamasında Olan Alanlar

• Böbrek Kanseri: HOPE4KIDNEY ve CAIN çalışmaları ile değerlendirilmektedir.
• Pankreas Kanseri: GANNON çalışması devam etmektedir.
• Prostat, Meme, Kas-iskelet Sistemi, Beyin: Preklinik veya erken faz deneysel aşamadadır.

Beyin Kanseri Örneği – Gerçekçi Kıyaslama

Histotripsy, beyin tümörlerinde henüz deneysel fazdadır. Bu alanda yaygın kullanımın başlaması için zamana ve daha fazla veriye ihtiyaç vardır. Ancak beyin tümörlerinde halihazırda kanıtlanmış, FDA onaylı bir tedavi olarak Optune sistemi (elektrik alan tedavisi, TTFields) öne çıkmaktadır. Glioblastom gibi tümörlerde etkili olduğu randomize kontrollü çalışmalarda gösterilmiştir.

Optune sistemi hakkında daha detaylı bilgi için " title="tıklayınız" target="_blank" >tıklayınız.

Hangi Ülkelerde Aktif Kullanımda?

• ABD: FDA pazarlama onayı mevcut, Cleveland Clinic, Johns Hopkins, Hoag gibi merkezlerde kullanılmakta.
• Birleşik Krallık (NHS): Cambridge, Leeds ve Newcastle hastanelerinde aktif tedavi aracı olarak kullanılıyor.
• İspanya: GANNON çalışması Barcelona'da yürütülüyor.
• Hollanda: Histotripsy + immünoterapi kombinasyon çalışması planlandı.
• BAE, Hong Kong, Singapur: Seçili merkezlerde deneme uygulamaları yapılmakta.
• Türkiye: Klinik hasta tedavisi henüz yok. Bazı üniversitelerde (İstanbul Medipol Üniversitesi) preklinik düzeyde teknik ve laboratuvar çalışmaları yapılıyor.

Histotripsy ve HIFU Aynı Şey mi?

Hayır, histotripsy ile HIFU (High Intensity Focused Ultrasound) farklı teknolojilerdir. HIFU, odaklanmış ultrason dalgaları ile dokuya termal (ısı) hasar vererek tümörü tahrip eder. Histotripsy ise tamamen mekanik bir yıkım oluşturur; ısı kullanmaz. Bu nedenle çevre dokulara zarar verme riski daha düşüktür ve daha keskin hedefleme sağlar.

HIFU (High Intensity Focused Ultrasound) hakkında daha fazla bilgi için tıklayınız.

Kimler İçin Uygun? Kimler İçin Uygun Değil?

Uygun Olanlar:

• Karaciğer veya böbrek gibi organlarda lokalize, sınırlı tümörü olan hastalar
• Cerrahiye uygun olmayan veya cerrahi risk taşıyan hastalar
• Radyoterapi görmek istemeyen veya daha önce görmüş hastalar
• Klinik araştırmalara dahil olma kriterlerini taşıyan hastalar

Uygun Olmayanlar:

• Tümörü çok büyük, dağınık ya da damar yapısına çok yakın olan hastalar
• Hedef bölgeye ultrasonla ulaşılması teknik olarak zor olan vakalar
• Aktif enfeksiyonu veya kanama riski yüksek olan hastalar
• Histotripsy için uygun cihaz altyapısı olmayan merkezlerde tedavi arayan hastalar

Avantajları ve Kısıtlamaları

Avantajlar:

• Radyasyon içermez → ikincil tümör riski yoktur.
• Cerrahi gerekmez, non-invaziv.
• Sadece hedef dokuya etki eder, sağlıklı dokular korunur.
• Tek seansta uygulanabilir, iyileşme süreci kısadır.
• Bağışıklığı aktive ettiğine dair ön bulgular var.

Kısıtlamalar:

• Her tümör tipi için uygun değildir (derin veya vasküler alanlar)
• Çok büyük tümörlerde birden fazla seans gerekebilir.
• Klinik veriler halen erken dönemde, uzun dönem etkiler bekleniyor.

Sonuç

Histotripsy, kanser tedavisinde devrim niteliğinde bir teknoloji olarak öne çıkmaktadır. Özellikle karaciğer gibi erişimi zor ve hassas organlarda, cerrahiye veya radyasyona gerek kalmadan hedefe yönelik tümör yok etme kabiliyeti ile tıpta çığır açıcı bir gelişmedir. Ancak, bu yöntem henüz her tümör türü ve her hasta için uygun değildir. Ayrıca birçok alan hâlâ deneme aşamasındadır. FDA'nin verdiği pazarlama onayı ve güncel klinik çalışmalar, bu teknolojinin gelecekte çok daha yaygın kullanılabileceğini göstermektedir. Ancak bugünkü bilgiler ışığında, histotripsy güvenli merkezlerde, doğru hasta seçimi ile uygulanmalıdır. Takip edilecek uzun dönem veriler, bu yöntemin sağlık sistemlerine entegre edilmesinde belirleyici olacaktır.