Erken Evre Rahim Ağzı Kanserinde Yeni Dönem: Sadece Sentinel Lenf Biyopsisi Yeterli!
Erken evre serviks (rahim ağzı) kanserinde pelvik lenf nodu durumunu saptamak için yıllardır pelvik lenf nodu diseksiyonu (PLND) uygulanıyor. Ancak PLND; lenfödem, lenfosel, sinir hasarı ve kalıcı ağrı gibi morbiditeleri artırabiliyor. Sentinel lenf nodu biyopsisi (SLNB) ise yalnızca bekçi nodları çıkararak aynı onkolojik güvenliği (en azından aşağı kalmadan) sağlayıp komplikasyonları azaltma potansiyeline sahip.
15 Ekim 2025'te NEJM dergisinde yayımlanan PHENIX çalışması, SLNB ile PLND’yi doğrudan kıyaslayan, yeterli güçte ve uzun takipli ilk büyük randomize non-inferiority denemesidir. Bulgular, klinik pratiği ve kılavuzları etkileme gücüne sahiptir.
Hangi Hastalar İçin Uygun?
Bu yaklaşım, erken evre rahim ağzı kanseri olan ve hastalık sadece rahim çevresiyle sınırlı hastalarda güvenle uygulanabilir.
- FIGO 2009 evreleri: IA1 (damar–lenf invazyonu varsa), IA2, IB1 ve IIA1
- Tüm hastalarda ameliyat sırasında sentinel lenf nodu biyopsisi (SLNB) yapılır.
- Eğer sentinel nodlarda kanser saptanmazsa (frozen negatif), hastalar iki gruba ayrılır:
- Yalnızca sentinel biyopsi yapılanlar (SLNB-only)
- Ek olarak pelvik lenfadenektomi yapılanlar (SLNB + PLND)
- Tüm hastalara histerektomi (rahmin alınması) uygulanır ve gerekirse adjuvan tedavi ortak protokole göre düzenlenir.
📊 Hızlı Göstergeler (PHENIX)
Çalışma Tasarımı ve Akış
PHENIX, Çin’de 18 merkezde yürütülen çok merkezli, randomize, faz 3 bir non-inferiority (aşağı kalmama) çalışmasıdır. Amaç, yalnızca sentinel lenf nodu biyopsisi (SLNB) uygulanan hastaların onkolojik sonuçlarının, pelvik lenfadenektomi (PLND) yapılanlara göre klinik olarak anlamlı düzeyde kötü olmadığını göstermekti.
🔍 Randomizasyon ve Cerrahi Akış
- Haritalama & SLNB: Ameliyatta ICG/mavi boya ile sentinel nodlar saptanır ve çıkarılır.
- Frozen değerlendirme: Sentinel nodlar frozen negatif ise randomizasyona geçilir.
- 1:1 Atama:
- SLNB-only (yalnızca sentinel biyopsi)
- SLNB + PLND (ek pelvik lenfadenektomi)
- Histerektomi: Her iki kolda da standart histerektomi uygulanır.
📋 Ameliyat Sonrası (Adjuvan) Yönetim
Tüm merkezlerde tek tip bir protokole göre; patolojik risk faktörlerine göre radyoterapi/kemoradyoterapi verildi veya izlem yapıldı.
⚖️ Non-inferiority Eşiği
Primer sonlanım 3 yıllık hastalıksız sağkalım (DFS) idi. Üst güven sınırı %5’i aşmadığı sürece SLNB kolu PLND’ye aşağı kalmayan (non-inferior) kabul edildi.
👥 Örneklem ve Takip
- Toplam 838 hasta: SLNB-only 420, SLNB + PLND 418.
- Ortanca takip: 62.8 ay.
📊 PHENIX Çalışmasının Ana Sonuçları
Primer sonlanım (3Y DFS) için SLNB kolu non-inferior bulundu; güvenlik sonlanımları SLNB lehineydi.
| Sonuç Ölçütü | SLNB | PLND | Fark / HR (95% GA) |
|---|---|---|---|
| 3Y DFS | %96.9 | %94.6 | −2.3 puan (−5.0 – 0.5); P<0.001 (non-inferiority) |
| Kanser-spesifik sağkalım | %99.2 | %97.8 | HR 0.37 (0.15–0.95) |
| Retroperitoneal nodal nüks | 0 | 9 (%2.2) | — |
| Lenfosel | %8.3 | %22.0 | P<0.001 |
| Lenfödem | %5.2 | %19.1 | P<0.001 |
| Parestezi | %4.0 | %8.4 | P=0.009 |
| Ağrı | %2.6 | %7.9 | P=0.001 |
Not: Non-inferiority testi için önceden belirlenen üst sınır %5 idi.
💬 Bulguların Yorumu ve Klinik Çıkarımlar
- Onkolojik eşdeğerlik: SLNB, 3Y DFS’de PLND’ye aşağı kalmadı; kanser-spesifik sağkalımda da olumsuzluk görülmedi.
- Daha az morbidite: Lenfödem/lenfosel/parestezi/ağrı oranları SLNB kolunda belirgin şekilde daha düşüktü.
- Nükssüz nodal alan: SLNB kolunda retroperitoneal nodal nüks bildirilmedi.
- Klinik önerme: Sentinel negatif erken evrede, SLNB-only yaklaşımı komplikasyonu azaltırken onkolojik güvenliği korur.
Kılavuzlara Olası Etkisi ve Geleceğe Bakış
PHENIX, sentinel negatif erken evre serviks kanserinde rutin PLND’nin sorgulanmasına yol açacak güçlü kanıt sunar. Kılavuzlarda “SLNB tek başına yeterli olabilir” ifadesinin daha belirgin yer alması beklenebilir.
Gelecek çalışmalar; haritalama başarısızlığı, mikrometastaz yönetimi ve uzun dönem yaşam kalitesi verilerini netleştirerek klinik uygulamayı daha da standartlaştıracaktır.
🔗 Kaynak
Tu H, Huang H, Li Y, Chen X, Wang C, Zheng M, Zhang Y, et al. for the PHENIX Investigators.
Sentinel-Lymph-Node Biopsy Alone or with Lymphadenectomy in Cervical Cancer.
N Engl J Med. 2025;393:1463–1474. DOI: 10.1056/NEJMoa2506267
