Güneş Kremi Seçerken Dikkat – Hem Kendinizi Hem Doğayı Koruyun
Güneş Kremleri: Cilt Sağlığı İçin Bir Gereklilik, Ekosistem İçin Bir Tehdit
Güneş ışınlarına karşı cildimizi korumak için güneş kremleri vazgeçilmezdir. Ancak, bu ürünlerin çevresel etkileri son yıllarda büyük bir endişe kaynağı haline gelmiştir. Dünyada her yıl yaklaşık 14.000 ton güneş kremi su yollarına karışmakta ve bu miktarın %25'i doğrudan denizlere ulaşmaktadır. Özellikle mercan resifleri ve diğer deniz canlıları, güneş kremlerinde bulunan zararlı kimyasallardan ciddi şekilde etkilenmektedir. Peki, cilt kanserine karşı koruma sağlarken çevreye ne kadar zarar veriyoruz? Bu yazıda, güneş kremlerinin faydaları ve çevre üzerindeki etkilerini ele alacağız.
İklim Değişikliği ve Cilt Kanseri İlişkisi
Güneş kremlerine olan ihtiyaç, iklim değişikliğinin cilt kanseri üzerindeki etkileriyle daha da önem kazanmıştır. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'nde, ozon tabakasının incelmesi nedeniyle yılda 30.000'den fazla ek melanom ve melanom dışı cilt kanseri vakası ortaya çıkmaktadır. Sıcaklığın 2°C artmasıyla, cilt kanseri vakalarının %10 oranında artacağı öngörülmektedir. Bu nedenle, güneşten korunma stratejileri hayati önem taşımaktadır.
Güneş Kremlerinin Tarihçesi ve Yükselişi
Güneş kremleri, 1928'den beri kullanılmakta olup, son 20 yılda satışlarında önemli bir artış yaşanmıştır. Bu kremler, zararlı UV ışınlarına karşı etkili bir koruma sağlasa da, çevresel açıdan önemli bir risk taşımaktadır. Her yıl yaklaşık 14.000 ton güneş kremi su yollarına karışmakta, bu da deniz ekosistemini ciddi şekilde tehdit etmektedir.
UV Filtrelerinin Çevresel Etkileri
Güneş kremlerinde kullanılan UV filtreleri, organik (kimyasal) ve inorganik (fiziksel) olarak ikiye ayrılır. Organik UV filtreleri, oksibenzon ve benzofenon gibi maddeler içerir ve suya karıştıklarında çevreye zarar verebilir. Mercan resiflerinde beyazlamaya ve DNA hasarına yol açtığı bilinen oksibenzon, aynı zamanda deniz kestaneleri ve midyeler gibi diğer canlılar üzerinde de olumsuz etkilere neden olmuştur.
Mercan Resifleri Üzerindeki Etkiler
Mercan resifleri, güneş kremlerindeki kimyasallara karşı son derece hassastır. 2008 yılında yapılan ilk çalışmalar, organik UV filtrelerinin mercan beyazlamasına neden olabileceğini göstermiştir. Oksibenzonun mercanlara toksik olduğu, DNA hasarı ve anormal büyüme gibi sorunlara yol açtığı da bu çalışmalarda ortaya konmuştur. Bu etkiler, deniz anemonları, algler ve diğer deniz canlılarında da gözlemlenmiştir.
İnsan Sağlığı Üzerindeki Riskler
Bazı organik UV filtrelerinin insan sağlığı üzerinde de olumsuz etkileri bulunmaktadır. Bu maddeler, idrar, kan ve anne sütünde tespit edilmiştir. Öte yandan, fiziksel güneş kremleri, cilde derinlemesine nüfuz etmediği için daha güvenli kabul edilmektedir. İnorganik filtreler, çevresel açıdan da daha sürdürülebilir olarak değerlendirilmektedir.
Düzenlemeler ve Alternatifler
Çevreye zarar veren UV filtrelerinin kullanımı bazı bölgelerde yasaklanmıştır. Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri, yalnızca güvenli kabul edilen maddeleri içeren güneş kremlerine izin vermektedir. Bununla birlikte, hem insan sağlığına hem de çevreye zarar vermeyen yeni güneş kremlerinin geliştirilmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Güneş Kremi Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Güneş kremi kullanırken çevre dostu ürünleri tercih etmek ve diğer koruyucu önlemleri de ihmal etmemek önemlidir. Etiketleri dikkatlice okuyup zararlı maddelerden kaçınarak, sprey yerine losyon tercih ederek ve uzun kollu giysiler giyerek çevreye olan olumsuz etkileri azaltabiliriz.
Sonuç: Bilinçli Tercihler Yapmak
Güneş kremi kullanıcıları olarak, cilt kanserine karşı koruma sağlarken aynı zamanda çevreye zarar vermemeye özen göstermeliyiz. Güneş kremleri konusunda bilinçli tercihler yaparak, hem kendimizi hem de gezegenimizi koruma altına alabiliriz.
1. Pawel Sobczuk. 25 Jul 2024. "The sunscreen dilemma – how to make skin cancer prevention environmentally friendly?" https://dailyreporter.esmo.org/homepage/columns/the-sunscreen-dilemma-how-to-make-skin-cancer-prevention-environmentally-friendly
2. Kaffenberger BH, Shetlar D, Norton SA, Rosenbach M. The effect of climate change on skin disease in North America. J Am Acad Dermatol. 2017 Jan;76(1):140-147. doi: 10.1016/j.jaad.2016.08.014. Epub 2016 Oct 11. PMID: 27742170.
3. Danovaro R, Bongiorni L, Corinaldesi C, Giovannelli D, Damiani E, Astolfi P, Greci L, Pusceddu A. Sunscreens cause coral bleaching by promoting viral infections. Environ Health Perspect. 2008 Apr;116(4):441-7. doi: 10.1289/ehp.10966. PMID: 18414624; PMCID: PMC2291018.
4. Matta MK, Florian J, Zusterzeel R, Pilli NR, Patel V, Volpe DA, Yang Y, Oh L, Bashaw E, Zineh I, Sanabria C, Kemp S, Godfrey A, Adah S, Coelho S, Wang J, Furlong LA, Ganley C, Michele T, Strauss DG. Effect of Sunscreen Application on Plasma Concentration of Sunscreen Active Ingredients: A Randomized Clinical Trial. JAMA. 2020 Jan 21;323(3):256-267. doi: 10.1001/jama.2019.20747. Erratum in: JAMA. 2020 Mar 17;323(11):1098. doi: 10.1001/jama.2020.1950. PMID: 31961417; PMCID: PMC6990686.