Hem kanserin nedeni hem tedaviye giden yol: Kanser Kök Hücreleri

Hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalarak kanserleşmesini tetikleyen sebebin ne olduğu, bu hastalığın en çok merak edilen sorularının başında gelmektedir. Son yıllarda yapılan araştırmalar "kök hücrelerin" hem kanserleşmede hem de bu hastalığın tedavisinde büyük bir rolü olabileceğini göstermektedir.

Kök hücrelerimiz vücudumuzdaki tüm diğer hücrelerin hammaddeleridir. İnsan gelişiminde, embriyonik kök hücreler vücuttaki herhangi bir hücreye dönüşme yeteneğine sahiptir. Embriyonik kök hücreler çoğalırken, bu hücrelerin yavruları organları oluşturmaya başlar. Böylelikle embriyonun bebeğe dönüşmesi sağlanmış olur. Embriyonik kök hücreler doğumdan birkaç gün içinde yok olmaya başlar. Yetişkin kök hücreleri ise çok az miktarda bulunurlar ve yalnızca bulundukları dokulardaki hasarlı hücrelerin yerine yeni hücrelerin oluşturulmasını sağlarlar. Yetişkin kök hücreler bölündüklerinde kendileriyle aynı özelliklere sahip hücreleri oluştururlar. Bu hücreler embriyonik kök hücreler gibi farklı hücrelere dönüşemezler.

Kanserleşme: kontrolsüz bölünen hücrelerin embriyonik kök hücre özelliklerine geri dönmesi.

Kanserleşmede kök hücrenin rolü uzun süredir tartışılan bir konudur. Araştırmacılara göre kanserleşme, biriken genetik mutasyonlar (DNA hasarı gibi) sonucunda kontrolsüz bölünen hücrelerin bazılarının embriyonik kök hücre özelliklerine geri dönmesidir. Bu hücrelere uzun süreler boyunca bölünme ve yenilenme yeteneğine sahiptir. Bu tip hücrelere kanser kök hücreleri adı verilmiştir. 2012 yılında farklı ülkelerdeki üç araştırma grubunun araştırma sonuçlarına göre kök hücreleri beyin, deri ve bağırsak kanserlerinin büyümesini doğrudan tetiklemiştir.

Kanser kök hücreleri ilk olarak bir kan kanseri olan akut myeloid lösemide keşfedilmiştir. Daha sonra araştırmacılar beyin, meme, yumurtalık, kolon, pankreas, prostat ve deri kanserlerinde kanser kök hücreleri tespit etmişlerdir. Kanser kök hücrelerinin, kanserde ilaç dirençliliği ve kanserin nüks etmesinden sorumlu olduğu düşünülmektedir.

Peki kanser kök hücrelerinin tespit edilmesi kanser tedavisi açısından ne anlama geliyor?

Kanser kök hücreleri geleneksel kanser tedavilerine karşı dirençlidir. Başarılı kanser tedavilerinden yıllar sonra bile kanserin nüksetmesinin altında yatan temel sebebin kanser kök hücreleri olduğu düşünülmektedir. Son yıllarda kanserli kök hücreleri hedef alan tedaviler geliştirilmeye çalışılmaktadır. Ancak kanserli kök hücreyi hedefleyen her türlü tedavi sağlıklı dokulara da yıkımlara yol açtığı klinik araştırmalarda gözlemlenmiştir. Bu sebeple kanserli kök hücre ile yetişkin kök hücreler arasındaki farklılıklar tanımlanmadan bu tür tedavilerden sonuç alınması oldukça zor gözükmektedir.