Isırgan otunun faydaları ve zararları

Bilinen diğer isimleri

• Sırgan
• Nettle (İngilizce) 
• Urtica dioica (bilimsel adı)

Isırgan otunun özellikleri?

Isırgan, ısırgangiller ailesine ait urtica cinsinden Mayıs-Ağustos ayları arasında çiçek açan, bir yıllık veya çok yıllık bitki türlerinin ortak adıdır.

Tedavi veya şifa amacı ile farklı otlar ve bitkiler giderek daha yaygın bir şekilde kullanılıyor. Fakat işe yaradıkları iddia edilen konularda gerçekten işe yarıyorlar mı birçok kişi emin değil. Dahası bu faydaları destekleyen kanıtlar var mı? Bu alanda en çok tartışılan bitkilerden biri de ısırgan otudur. Isırgan otunun genel kullanımı ve tedavi edici özellikleri kulaktan kulağa aktarıldığı gibi mi gelin beraber bakalım.

Isırgan otunun en yoğun araştırıldığı sağlık sorunu iyi huylu prostat büyümesidir.

Isırganın iyi huylu prostat büyümesinde nasıl işe yaradığı netlik kazanmamıştır. Isırganın erkeklik hormonu olan testosteron sentezindeki önemli bir enzimi engelleyerek ve kandaki testosteron hormon seviyesini düşürerek bu etkiye sahip olduğu düşünülmekte. Ancak bu teoriler kesin olarak kanıtlanamamıştır. Bunun dışında ısırganın idrar söktürücü etkisi olduğu bilinmektedir. Ayrıca ısırganın içindeki bazı maddeler inflamasyonu azaltmaktadır.

Isırganın tıbbi kullanımda etki mekanizmaları kısmen belirsiz olmasına rağmen, biyolojik etkilerinden flavonoid glikozitler başta olmak üzere birkaç bileşiğin sorumlu olduğu düşünülmektedir.

Isırgan hangi tıbbi durumlar için denenmektedir?

• Alerjiyi tedavi etmek için: Bu amaçla kullanıma dair bilimsel bir kanıt yoktur.
• İltihaplı eklem romatizması için: Klinik çalışmalar ısırganın krem formunun kalça, diz ve el eklemlerinde osteoartrit (iltihablı eklem romatizması) için kullanımını destekliyor. Fakat verileri doğrulamak için daha fazla ve büyük çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
• İyi huylu prostat büyümesi tedavisi için: Başka bitkilerle kombine edildiğinde, ısırgan klinik çalışmalarda olumlu sonuçlar ortaya koymuştur.
• Kalp yetmezliğine bağlı şikayetlerin tedavisinde: Bu iddiayı destekleyen bir kanıt yoktur.
• İdrara çıkmayı teşvik etmek için: Isırgan otu bilinen bir idrar söktürücüdür.
• İnflamasyon- iltihaplanmayı azaltmak için: Isırgan anti-inflamatuar etkiye sahip olabilir, fakat bunu destekleyecek klinik araştırmalar henüz yapılmamıştır.
• Yağlı cilt tedavisinde: Bu amaçla kullanımını destekleyen hiçbir bilimsel kanıt yoktur.
• Kas spazm gevşetici olarak: Bu amaçla kullanım araştırmalar tarafından desteklenmemektedir.
• Üriner sistem rahatsızlıklarını ve ağrılarını azaltmak için: Isırgan otunun klinik çalışmalarda bu amaçla kullanımda yararlı etkileri olduğu gösterildi.
• Kanserden korunma veya kanser tedavisi: Isırgan otunun kanseri önleme veya kanser tedavisinde herhangi bir etkisi bulunmamıştır.

Şu durumlarda kullanmayın

• İdrar söktürücü tansiyon ilacı kullanıyorsanız, ısırgan mevcut idrar söktürücünün etkisi artırıp düşük tansiyona ve ciddi sıvı-mineral kaybına yol açabilir.
• Karaciğerin sitokrom P450 enzim sistemini etkileyen ilaçlar kullanıyorsunuz: Isırgan, bu ilaçların yan etkileri riskini artırabilir.

Yan etkiler - vaka örnekleri

• Bir erkekte ısırgan çayını tüketmesinin ardından meme dokusunda büyüme (jinekomasti) bildirildi.
• Bir kadında ısırgan çayını tüketimi sonrası anormal meme akıntısı bildirildi.
• İyi huylu prostat büyümesi için ısırgan otu içeren takviye alımının ardından 78 yaşında bir erkekte ciddi kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi) bildirildi.