FDA onaylı akıllı ilaçlar nelerdir?
ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), yeni kanser ilaçlarının onaylanması konusunda dünya genelinde öncü olarak kabul edilen kurumdur, fakat elbette sadece ABD içinde kararları bağlayıcıdır. Bununla birlikte dünya genelinde onkoloji profesyonelleri için FDA onayları, yeni kanser tedavileri için en önemli standarttır.
FDA şimdiye kadar birçok hedefe yönelik kanser ilacını onaylamıştır ve daha birçokları klinik araştırmalarda tek başlarına ya da diğer tedavilerle kombinasyon halinde denenmektedir. Kanserler için şu ana kadar FDA onayı almış hedefli tedavilerin ve bunların moleküler hedeflerinin listesi aşağıda verilmektedir.
Hedefe yönelik / akıllı ilaç nedir?
Hedefe yönelik kanser tedavileri, tümör büyümesi ve ilerlemesi için gerekli olan spesifik / özel moleküllere müdahale etmek için tasarlanmış ilaçlardır.
Geleneksel sitotoksik (hücre öldürücü) kemoterapiler, genellikle hücre bölünmesini engelleyerek vücuttaki hızla bölünen hücreleri öldürür. Hedefe yönelik kanser ilaçlarının temel amacı, kanser hücrelerine daha hassas ve potansiyel olarak daha az yan etkili tedaviler uygulamaktır.
Hedefe yönelik tedavi türleri nelerdir?
Hedefe yönelik kanser ilaçları genel olarak monoklonal antikorlar veya küçük moleküller olarak sınıflandırılır.
1. Monoklonal antikorlar
Monoklonal antikorlar (mAb) büyük biyolojik ajanlardır - yani canlı organizmalardan üretilirler - laboratuvarda geliştirilen ve özellikle kan dolaşımdaki hedefleri tanımak ve bunlara bağlanmak için tasarlanmışlardır. Bunu yaparak, bir reseptörü ve hücre zarından içine doğru akış gösteren hücre sinyalini baskılarlar, apoptoz gibi bir fonksiyonu veya bağışıklık sisteminin aktivitesini dolaylı olarak tetiklerler. Bazı monoklonal antikorların, bir hücresel sinyal yolunda yer alan özel bir proteini hedefledikleri için hedefli tedaviler olduğu düşünülmektedir. Bunun örnekleri, HER2 reseptörünü hedef alan trastuzumab veya vasküler endotel büyüme faktörünü (VEGF) hedef alan bevasizumab olabilir. Aşağıda detaylı anlatılacak olan yeni nesil immünoterapiler de bir kanser hücresini bağışıklık sisteminin yabancı olarak tanıması için tasarlanmış monoklonal antikor yapısındaki ilaçlardır.
Monoklonal antikorlarla ilişkili yan etkiler, özel etki mekanizmalarına dayanır. Bununla birlikte, tüm monoklonal antikorlar, anafilaktik reaksiyon veya infüzyonla (toplardamardan serum uygulama) ilgili reaksiyon gibi alerjik tepkilere neden olabilir. Çoğu yan etkilerin hafif olduğu kabul edilir.
Büyük boyutları ve midenin asidik ortamında tipik olarak bozulan moleküllerden oluşmaları nedeniyle, monoklonal antikorlar intravenöz (toplardamar) yolla uygulanır.
2. Küçük molekül ilaçlar
Küçük moleküllü ilaçlar, etkilerini göstermek için hedef hücrelere kolayca girebilecek kadar küçük ajanlardır. Kanser tedavisi olarak kullanılan küçük moleküllü ilaçların çoğu, hücre çoğalması, hayatta kalma, göç ve anjiyogenezde yer alan hücre içindeki özel faktörleri hedefler. Küçük moleküllü ilaçların belirli hedefleri olduğu için sıklıkla hedefe yönelik ajanlar olarak adlandırılırlar. Bununla birlikte, monoklonal antikorlar gibi diğer ilaç türlerinin de hedeflenmiş ajanlar olduğu düşünülebilir.
Engelledikleri faktör ya da süreçle tanımlanan birçok farklı küçük moleküllü ilaç sınıfı vardır. Örneğin, küçük molekül ilaçlarının büyük bir sınıfı, hücrelerin içinde bulunan veya hücreler tarafından ifade edilen proteinleri (tirozin kinazlar) baskılayan moleküller olan tirozin kinaz inhibitörleridir. Örneğin akciğer kanserinde EGFR ve ALK reseptör mutasyonlarına yönelik ilaçlar.
Küçük moleküllü ilaçlarla ilişkili yan etkiler, ilacın etki mekanizmasına göre değişir ve çoğu yan etkilerin ılımlı olduğu kabul edilir.
Küçük moleküllü ilaçların verilmesi tipik olarak oral (ağız) yolundan yapılır, bu da çoğu hasta için onları uygun kılar.
İsimlendirme
Herhangi bir ilaçta olduğu gibi, hedeflenmiş kanser tedavileri tipik olarak birkaç farklı isme sahiptir. Kimyasal ajanın ilaca dönüşümü sırasında kimyasal bileşiği belirtmek için bir veya daha fazla isim kullanılır; ilaç başarılı olursa, ilaç şirketi tarafından pazarlama için kullanılan genel bir isim ve ardından bir marka adı alır. Örneğin, kod adı STI-571 olan bir küçük molekül, imatinib (jenerik isim) olarak bilinir ve Novartis tarafından Gleevec markası altında pazarlanır.
Hedefe yönelik bir kanser ilacının adı, tipine ve hücresel hedefine dair ipuçları sağlar.
Monoklonal antikorlar, "-mab" (monoklonal antikor) eki ile sona erer. Küçük moleküller "-ib" ekiyle sonlanır (ajanın protein inhibe edici özelliklere sahip olduğunu gösterir). Monoklonal antikorlar, bileşiğin kaynağını, örneğin kimerik insan-fare antikorları için "-ximab", insanlaştırılmış fare antikorları için "-zumab" ve tamamen insan antikorları için "-mumab" gibi eklere sahiptir.
