Safra kesesi kanseri ve kolanjiyokarsinom, safra yolu kanserlerinin farklı iki türüdür. Vücutta aynı sistemi etkiler ve benzer belirtilere neden olurlar, ancak farklı tedaviler gerektirebilirler.
Tümörün safra yollarının hangi kısmında geliştiğine bağlı olarak, safra kesesi kanseri ya da kolanjiyokarsinom olarak da bilinen safra kanalı kanseri oluşabilir.
Safra yolları, karaciğerden safra kesesine ve oradan da bağırsaklara uzanan, safra kanalları olarak da bilinen bir tüp ağıdır. Safra yollarının çeşitli bileşenleri, safra adı verilen bir sıvıyı üretir, depolar ve yağ sindirimi için bağırsağa salgılar.
Safra Kesesi Kanseri Nedir?
Safra kesesi kanseri, safrayı depolayan ve salgılayan armut şeklindeki organda, kanserli hücrelerin büyümeye başladığı nadir bir kanser türüdür. Safra kesesinin dört katmanı bulunmaktadır:
- Nemli, mukozal doku içeren iç katman
- Bir kas katmanı
- Bir bağ doku katmanı
- Dış katman
Safra kesesi kanseri genellikle iç katmanda başlar ve dış katmanlara doğru büyüyerek ve yayılır. Amerikan Kanser Derneği (AKD) verilerine göre bu kanser, her 10 safra yolu kanserinden yaklaşık 4'ünü oluşturmaktadır.
2019 tarihli bir rapora göre safra kesesi kanseri, safra yolu kanserleri içinde en yaygın olandır. Dünya genelinde kanser vakalarının yaklaşık %1.2'sini safra kesesi kanserleri oluştururken, kansere bağlı yaşam kayıplarının %1.7'sini oluşturmaktadır. Hemen hemen her safra kesesi kanseri adenokarsinomdur, yani sıvı salgılayan hücreleri etkilerler.
Kolanjiyokarsinom Nedir?
Kolanjiyokarsinom, safra kanalları kanseridir. Safra kanalları olarak da adlandırılan bu tüpler ağı, safrayı karaciğerden safra kesesine ve bağırsağa taşıyarak safranın yağların sindirilmesindeki rolünü destekler.
Üç farklı türde kolanjiyokarsinom gelişebilir:
- Ekstrahepatik kolanjiyokarsinom: Karaciğer ve safra kesesi kanallarının birleştiği ve ortak safra kanalını oluşturduğu yerde meydana gelir. Ayrıca distal kolanjiyokarsinom olarak da isimlendirilir.
- Perihilar kolanjiyokarsinom: Karaciğer dışında, sağ ve sol safra kanallarının karaciğerden ayrıldığı bölgede gelişir.
- İntrahepatik kolanjiyokarsinom: Kolanjiyokarsinomun nadir bir formudur, karaciğer içindeki safra kanallarında meydana gelir.
AKD’ye göre, Amerika Birleşik Devletleri'nde yılda yaklaşık 8000 kişiye kolanjiyokarsinom tanısı konmaktadır.
Safra Kesesi ve Safra Kanalı Kanserleri İçin Belirtiler Nelerdir?
Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi’ne (NHS) göre hem safra kesesi hem de safra kanalı kanserlerinin belirtileri anlamak zor olabilir veya hiç belirti göstermeyebilirler.
Belirtiler daha ços diğer sağlık sorunlarından kaynaklanır ve hemen endişe nedeni uyandırmayabilirler. Ancak bu belirtiler iyileşmez veya kötüleşirse, bir uzmana başvurmalı ve olası kanser durumu değerlendirilmelidir.
Safra kesesi kanseri genellikle ileri evrelere ulaşana kadar belirtilere neden olmaz. AKD’ye göre, safra kesesi dışına yayılmadan önce sadece 5 safra kesesi kanserinden birini tespit edilebiliyor.
Safra kesesi ve safra kanalı kanserinin belirtileri şunları içerir:
- Sarılık veya gözlerin ve cildin sararması (koyu tenli kişilerde belirgin olmayabilir)
- Kaşıntılı cilt
- Koyu idrar
- Soluk dışkı
- Ateş
- Zayıflık
- Titreme
- Karın bölgesinde bir yumru
- Bulantı ve kusma da dahil olmak üzere sindirim belirtileri
- İştah kaybı
- İstenmeyen veya beklenmedik kilo kaybı
- Keskin veya sancılı karın ağrısı
- Öğün saatlerine bağlı olmayacak şekilde karında şişlik
NHS, kolanjiyokarsinomun safra kanalı kanseriyle aynı belirtilere neden olabileceğini belirtmektedir.
Bu İki Kanserin Nedenleri Nelerdir?
Kanser, hücrelerin kendilerini fazla çoğaltmalarına neden olan hatalı DNA'dan kaynaklanır. Her iki kanserin doğrudan nedenleri hala belirgin değildir. Safra kesesi kanserinin birçok risk faktörü, safra kesesinin kronik iltihabına bağlıdır. Bu fiziksel sorunlar ise kanallardaki sorunlar veya safra taşları nedeniyle oluşabilir.
Safra Kesesi Kanseri İçin Risk Faktörleri
Safra kesesi kanserinin başlıca risk faktörleri şunları içerebilir:
- Safra taşları: Safra kesesi kanseri olan insanların yaklaşık olarak 5'te 4'ünde tanı konulduğu sırada safra taşları bulunmaktadır.
- Porselen safra kesesi: Kalsiyum birikintilerinin safra kesesi duvarını kaplamasına neden olan bir durumdur.
- Cinsiyet: Amerika Birleşik Devletleri'nde safra kesesi kanseri kadınlarda erkeklere göre 3 – 4 kat daha sık görülmektedir.
- Obezite: Safra kesesi kanseri, kilolu veya obez olan kişilerde daha yaygındır.
- Yaş: Safra kesesi kanseri genellikle yaşlı insanlarda daha sık görülür. Tanı konulma yaşı, ortalama 72'dir.
Safra taşı olan çoğu insanda hiçbir zaman safra kesesi kanseri gelişmeyeceğini unutmamak önemlidir.
Kolanjiyokarsinom İçin Risk Faktörleri
Safra kanalı kanserlerinin genellikle doğrudan bir nedeni yoktur. Ancak, belirli durumlar veya çevresel faktörler kişinin kansere yakalanma riskini artırabilir. Kolanjiyokarsinom için risk faktörleri şunları içerir:
- 65 yaşın üzerinde olmak
- Primer sklerozan kolanjit (PSC) hastalığına sahip olmak
- Koledok kistleri veya safra kanalında nadir görülen büyümeler
- Safra kanalına saldıran ve karaciğer kelebeği olarak da isimlendirilen karaciğer paraziti (Asya'da daha yaygındır).
- Safra kanalı taşları
- Daha önce Thorotrast adı verilen bir tıbbi boya maddesine maruz kalma
- Safra kanallarında bazen iltihaba neden olabilen fiziksel problemler yaşamak
- Safra kesesi polipleri
- Tifo hastası olmak
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Safra kesesi ve safra kanalı kanserlerinin başlıca tedavileri cerrahi müdahale, radyasyon tedavisi ve kemoterapidir. Ancak, bunlar kanserin yayılma derecesine, türüne ve nerede geliştiğine bağlı olarak değişebilir.
Safra Kesesi Kanseri İçin Tedavi Yöntemleri
Safra kesesi kanseri için tedavi yöntemleri şunları içerebilir:
- Safra kesesini, çevresindeki dokuyu veya yakındaki lenf nodlarını çıkarmak için cerrahi müdahale
- Radyasyon tedavisi
- Kemoterapi
Ancak, safra kesesi kanseri nadiren erken evrelerde tespit edilebilir. Yayılmış kanser için ise uzmanlar, tıkanıklıkları ele almayı, belirtileri iyileştirmeyi, tıkanıklığı temizlemeyi ve biriken drenajı boşaltmayı amaçlayan çeşitli cerrahi müdahale yöntemlerini kullanabilirler.
Kolanjiyokarsinom İçin Tedavi Yöntemleri
Kanserin konumuna bağlı olarak kolanjiyokarsinom ameliyatı aşağıdakilerin çıkarılmasını içerebilir:
- Safra kanalı
- Karaciğerin bir kısmı
- Whipple prosedürü adı verilen bir prosedürle safra kanalı, pankreas başı, safra kesesi ve mide ile ince bağırsağın bir kısmı
Whipple ameliyatından sonra pankreasta insülin üretmeye devam edecek kadar yeterli alan kalır. Öte yandan perihiler kolanjiyokarsinomu olan kişiler, karaciğer nakline ihtiyaç duyabilirler. Uzmanlar, bu prosedürleri takiben kalan kanser hücrelerini yok etmek için radyasyon tedavisi veya kemoterapi önerebilir.
Özetle Safra Kesesi ve Kolanjiyokarsinom Arasındaki Fark
Safra kesesi ve kolanjiyokarsinom nadir görülen safra yolu kanserleridir ve sarılık, karın ağrısı, bulantı ve ateş gibi benzer belirtelere neden olur.
Safra taşları, safra kesesi kanseri için yaygın bir risk faktörüdür. Ancak 65 yaş üstü olmak, koledok kistleri ve primer sklerozan kolanjit gibi diğer risk faktörleri kişinin her iki kansere de yakalanma riskini artırabilir.
Her ikisinin de tedavisi ameliyat, radyasyon tedavisi ve kemoterapiyi içerebilir. Karaciğer veya safra kesesi stentleri ve safra bypassını içeren bazı cerrahi prosedürler belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olabilir. Cerrahi operasyon, kolanjiyokarsinom için daha yaygın bir tedavi yöntemi iken, ileri evre safra kesesi kanseri kişiler için tedavi radyoterapi veya kemoterapi le başlayabilir.
