Erken tanı farkındalığının birçok toplumda oldukça yaygınlaşması ile meme kanseri %90’a varan oranlarda erken evrelerde tanı konulur bir hastalık haline gelmiştir. Bununla birlikte dünya genelinde kadınlarda en sık görülen kanser türü olması nedeniyle ileri evre meme kanserleri ile halen sık karşılaşmaktayız. Ayrıca, tanı anında erken evre olan hastaların yaklaşık %30’unda ilerleyen dönemlerde metastaz gelişmektedir. Bu nedenlerle metastatik meme kanserlerinin tedavisi ilgi odağı olmaya devam etmekte, ve bu alanda geliştirilen yeni tedaviler hastaların yaşam sürelerine anlamlı katkılar yapmaktadır.
Tüm meme kanserleri aynı değildir ve tedavileri tümörün türüne ve yayılım düzeyine göre farklılıklar içerir!
Meme kanseri için tedavi kararı tümörün hormon ve HER2 algaçlarının pozitif olup olmamasına göre karar verilir. Kabaca dört değişik türde sınıflandırılan meme kanserlerinin iki grubunda Her2 algacı pozitiflik taşır. Bu algacı taşıyan kanser hücreleri akıllı ilaç olmaksızın kemoterapilerden ve hormonal ilaçlardan yeterince etkilenmezler. Bu nedenle bur grup hastaların doğru bir şekilde tespit edilmesi ve akıllı ilaçların doğru zamanda planlanması son derece önemlidir.
İnsan epidermal büyüme faktörü reseptörü (HER2) pozitifliği
HER2 adlı reseptör hücre büyüme sinyallerinin aracılarından biridir. HER2 + tümörlerde, kanser hücreleri bu reseptörü fazla üretir. Bu durum kanserin daha agresif davranışına neden olur. HER2 reseptörünü hedef alan yeni nesil akıllı ilaçlar geliştirilmeden önce HER2 pozitifliği kötü hastalık gidişatı ve daha sık hastalık tekrarı ile ilişkiliydi. Meme kanserlerinin %20 kadarı HER2 yönünden pozitiftir.
HER2’yi hedef alan akıllı ilaçlar, özellikle metastatik (4. evre) HER2 pozitif meme kanserli hastaların yaşam sürelerini belirgin bir şekilde artırdığı için kemoterapi ile kombine kullanımları vazgeçilmez olmuştur. Şimdiye kadar HER2’yi hedef alan 4 tedavi ajanı kullanım onayı almıştır. Bu ilaçların hepsi ülkemizde ulaşılır durumda ve geri ödeme kapsamındadır.
1. Trastuzumab (Herceptin®)
HER2 reseptörünün hücre dışında kalan kısmını bağlamak için geliştirilen antikor yapısında bir ilaçtır. Toplar damardan serum içinde uygulanır. 1998 yılında FDA onayı alan trastuzumabın hem erken hem ileri evre HER2 pozitif meme kanserlerinde kullanım onayı vardır. Bu ilacın keşfi, ilk hedefe yönelik moleküler tedavilerden biri olması nedeni ile kanser tıbbının önemli dönüm noktalarından biridir.
Ülkemizde dünyada olduğu gibi erken evre hastalıkta yenileme riskini azaltmak amacı ile kemoterapi ile birlikte başlanır ve 1 yıl süresince kullanılır. Bölgesel olarak ilerlemiş hastalarda kemoterapi ile birlikte hastalığın geriletilmesi ve ameliyata uygun hale gelmesi için kullanılır. Ameliyat sonrası ise koruyucu amaçlı bir yıl süreye kullanımı tamamlanır.
Dördüncü evre yani metastatik everede ise dosetaksel isimili kemoterapi ilacı ile birlikte yeni onay alan yeni nesil akıllı ilaç olan pertuzumab ile birlikte kullanılır. Ülkemizde son aylarda onay alan pertuzumabın üçlü ilaç olarak kullanımı hastalarımızda yüz güldürücü sonuçlar elde etmemizi sağlamaktadır.
2. Lapatinib (Tykerb®)
Hücre içine girerek kanserli hücrenin büyüme sinyalini durduran küçük molekül yapısına sahip hap şeklinde akıllı ilaçtır. Bu etkiyi HER2 reseptörünün hücre içinde kalan tirozin kinaz aktivitesini baskılayarak sağlar. 2007’de FDA onayı alan bu ilacın ileri evre HER2 pozitif meme kanserlerinde kullanım onayı vardır. Capecitabin isimli kemoterapi hapı ile birlikte kullanılır. Daha önce trastuzumab yani Herceptin isimli ilacı kemoterapi ile birlikte kullanmış ve yanıtsızlık gelişmiş hastalarda tercih edilir.
3. Pertuzumab (Perjeta®)
HER2 algacının kendine benzer diğer aşgaçlara bağlanarak aktifleşmesini engeller. Antikor yapısında bir akıllı ilaçtır. Tek başına kullanılması yerine çoğunlukla trastuzumab ve kemoterapi ilacı ile birlikte kullanılır. Böylelikle tümör büyümesine karşı dual inhibisyon (ikili baskılama) gerçekleştirilir.
2012 yılında FDA onayı alan pertuzumab ilk olarak metastatik HER2 pozitif meme kanserinde trastuzumab ve dosetaksel adlı kemoterapi ilacı ile birlikte kullanım onayı almıştır. Bu uygulama şekli ancak Temmuz 2016’da ülkemizde onaylanmıştır. 2013 yılında ise bölgesel olarak ilerlemiş HER2 pozitif meme kanserlerinin neoadjuvan (küçültücü = ameliyata hazırlayıcı) tedavisinde FDA tarafınca onaylanmıştır ancak bu alanda kullanımı ülkemizde henüz onaylanmamıştır.
4. Ado-trastuzumab emtansine (Kadcyla®)
T-DM1 ismi ile anılan bu yeni nesil ilaç, iki farklı ilacın (biri trastuzumab (T), diğeri antimikrotübül ajanı (DM1)) kombinasyonundan oluşur. Yani akıllı ilaç ve kemoterapinin tek bir ilaç olarak kombinasyonudur. 2013 yılında FDA onayı alan bu ilaç ileri evre (metastatik) HER2 pozitif meme kanseri tedavisinde kullanılmaktadır. Ülkemizde Eylül 2016’da Trastuzumab ile kombine kemoterapiler sonrası hastalığında ilerleme olan hastalarda T-DM1 onaylanmıştır.
Aşağıdaki şekilde, HER2 pozitif meme kanserinde ülkemizde kullanım onaylı tüm bu akıllı ilaçların etki mekanizmalarını görebilirsiniz.
