Son yıllarda hassas tıp olarak da adlandırılan kişiye özel tedaviler hemen birçoğumuzun kafasını karıştırmakta ve bu konu, hasta ve yakınları tarafından zor anlaşılmaktadır. Akıllı ilaç kavramı kimi zaman adeta bir sihir gibi karşımıza çıkarken, kimi zaman da hayal kırıklığı yaratarak kanser tedavil...

Bilim insanları 20. yüzyılda DNA’yı, 21. yüzyılda ise DNA’yı nasıl diledikleri gibi düzenleyeceklerini buldular ABD ve Çin, sağlık alanında devrim yaratacak gen tedavi yöntemi Crispr patenti için anlaştı. Günümüze değin bilinen en pahalı patent olan bu genetik teknolojinin değerinin 100 Milyar Do...

2015 yılında Kimya alanında Nobel Ödülü’ne layık görülen gururumuz, Türk Bilim İnsanı Profesör Doktor Aziz Sancar ve ekibi, geliştirdiği yeni bir yöntemle sigara, endüstriyel ürünler ve gıdalarda bulunan karsinojenlerin neden olduğu DNA hasarlarının haritasını çıkarmayı başardı. Bu çalışma özellikle...

Kanser genetik midir? Kanser, hücresel seviyede genetik bir hastalıktır. Hücrelerin çoğalmasını, birbirleriyle olan ilişkilerini kontrol eden genlerde meydana gelen hasarların birikmesi sonucu hücre kontrolsüz çoğalmaya başlar ve kanser oluşur. Yani "kanser genetik bir hastalıktır" derken kast etti...

Kanserde hedefe yönelik tedaviler, genetik testler sonucu anlamlı bir moleküler hedef bulunabilen hastaların yaşam süresini ve yaşam kalitesini artırabilmektedir. ASCO 2017’de sunulan ProfiLER çalışması, hedefe yönelik kanser tedavilerinin etkinliği hakkında yapılmış en güncel ve kapsamlı çalışmadır...

Meme kanseri son yıllarda tedavisinde en büyük gelişmelerin gözlendiği kanser türlerindendir, öyle ki tamamen iyileşmeyi ifade eden 5 yıllık sağkalım oranları %90’a ulaşmıştır. Bununla birlikte tedavi sonrası hastalığın tekrarlama riski, hala önemli bir sorundur. Yeni yapılan bir araştırmaya göre, t...

MikroRNA’lar (miRNA’lar), protein sentezinin genetik düzeyde kontrol edilmesinden sorumlu biyolojik moleküllerdir. Yeni keşfedilen bir miRNA sınıfı, kanser hücresi çoğalmasını engellemede etkili görünüyor. miRNA ve görevlerinden, Kansere neden olan genler susturulabilir mi? başlıklı yazımızda ba...

Kan tahlili ile biyopsi anlamına gelen “sıvı-likit biyopsi” alanında ilerlemeler son hız devam ediyor. Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastaları ile yapılan bir çalışmada, sıvı biyopsi sayesinde, eğer kanser tekrarlayacaksa, bunu aylar öncesinde öngörüp erken teşhis etmek mümkün gözüküyor. Baş...

Endometriozisli hastalar üzerinde yapılan yeni bir araştırmada, hastaların doku örneklerinde kanser bağlantılı somatik mutasyonlar bulundu. Peki bu ne anlama gelmektedir? Endometriozis, rahim içi dokunun rahmin dışındaki başka organ ve dokularda büyümesi durumudur. Genellikle yumurtalıklarda, Fal...

Aynı kanserde olduğu gibi, Otizmin de nedenleri ve tedavileri konularında inanılmaz bir bilgi kirliliği bulunmaktadır. Öyle ki bu durum, dayanaksız olarak ebeveynlerin çocuklarını aşılamamalarına, bilinçsizce özel diyetler kullanmalarına neden olmakta, sağlıklı birey ve toplumlar için ciddi riskler ...

Laboratuvar ortamında işe yarayan, kanser hücrelerini öldürerek umut vaad ediyor gibi gözüken bir ilacın ya da bir bitki özütünün insan vücudundaki gerçek kanserlerde neden işe yaramadığını biliyor musunuz? İşte, kanser hakkında en çok merak edilen soruların başında gelen bu konu hakkında "tümör ...

Kanser hücrelerinin “ölümsüz” olarak adlandırılmasının sebebi telomeraz enzimleridir. Daha önceki yazılarımızda telomerleri ve telomeraz enziminin kanserleşmedeki öneminden bahsetmiştik. Bilindiği üzere kromozomlarımızın uç kısmında “telomer” adi verilen yapılar bulunur. Böylelikle, hücrelerimiz çoğ...

Genetik bilimi her geçen gün gelişmekte ve hayatın her alanında etkisini göstermektedir. Keşfedilen yeni bir teknik olan ve AAAS tarafından 2015’te yılın en önemli bilimsel gelişmesi seçilen CRISPR /Cas9 ile genetik yapıda değişiklikler yapılabilmektedir. Bu buluşun, dünyanın geleceğini şekillendire...

2016 yılında; kanser biyolojisine yönelik artan farkındalık, kanserlere yatkınlığa neden olan genetik mutasyonlara bakışı değiştirmiştir. Bir kişide kansere yatkınlık yaratan genetik mutasyon(lar) olduğunu bilmenin önemi daha da anlaşılmıştır. Çünkü bu, kanser taramaları ve koruyucu cerrahiler ile e...

Kanser hücrelerinin normal hücrelerden en önemli farklarından biri de sınırsız çoğalma kapasitesine sahip olmasıdır. Bu durumu telomeraz adı verilen enzimler sayesinde telomerlerini uzatarak gerçekleştirirler. Peki telomeraz enzimi kanser hücresi için neden bu kadar önemli? Vücudumuzdaki çoğu hü...

Kanserin 10 temel özelliğinden biri de gen yapısındaki bozukluklardır. Kanser hücreleri hızlı çoğalmak ve başka dokulara yayılmak için büyümelerini engelleyen tümör baskılayıcı genleri sustururlar. Ancak bu durumu gerçekleştirirken tümör baskılayıcı genin çevresindeki genler de etkisizleşir. Bu dur...

İmmunoterapiler, kanser hücrelerinin bağışıklık sistemine karşı "görünmez" olmalarını engelleyerek etkili bir tedavi şansı sunmaktadır. Ancak hastaların bir kısmı immunoterapiye çok iyi cevap verirken, diğer hastalarda başarı oldukça düşüktür. Hastaların immunoterapilere gösterdikleri farklı tepkile...

Kanserde immünoterapi, bağışıklık sisteminin etkinliğinin artırılması ile kötü huylu (malign) hücrelerin yakalanmasını ve yok edilmesini hedefler. Geçtiğimiz dönemlerde metastatik kolorektal kanserler (mKRK), non-immünojenik olarak bilinmekteydi. Yani, bağışıklık sistemiyle kalın bağırsak kanseri hü...

Vücudumuzda 30 trilyon kadar hücre bulunmakta, ve her gün milyonlarca hücremiz ölürken milyonlarcası da diğer hücrelerimizden kopyalanarak üretilmektedir. Bu haliyle vücudumuz dünyanın en kompleks fabrikasından çok daha kompleks bir yapıdadır. Öyle ki saniyede yaklaşık 2300 yeni hücre üretilmektedir...

Genetik danışmanlık, kanser söz konusu olduğunda adını sık duyduğumuz, fakat hakkında az bilgi bulunan konulardan biridir. Aslında kanser, hücresel boyutta genetik bir hastalık olduğu için, kanseri anlama ve tedavi etmeye dair tüm çabalarımız genetik biliminden faydalanmaktadır. Bununla birlikte gün...

Kalıtsal polipozis olmayan kolorektal kanser (HNCC) olarak da bilinen Lynch Sendromu, kolorektal kanserlere yakalanma riskini ciddi oranda artıran genetik bir bozukluktur. Kalıtsal kolorektal kanserlerin en yaygın sebebidir. Genel kolorektal kanserlerin % 3 – 5’ini oluşturur. Lynch Sendromu nasıl...

Yaşamımızın temel yapıtaşı hücrelerdir. Hücreler fonksiyonel bir yapı oluşturarak dokuları, dokular ise organları oluşturur. Hücrelerin çoğalması, birbirleriyle iletişimi hassas bir sistem tarafından kontrol edilir. DNA hücrenin yönetim molekülüdür. İçerdiği genetik bilgi sayesinde hücrelerin yaşams...

Akciğer kanserinin ana nedeni sigara olmakla birlikte, yeni tanımlanan ve kırmızı et tüketiminden edinilen bazı virüsler de akciğer kanserine yakalanma ihtimalini artırıyor olabilir. 2008 Nobel Ödülü’ne sahip bilim insanı Dr. Harald Zur Hausen, Uluslararası Akciğer Kanseri Araştırmaları Derneği’nin ...

Kanser tedavilerinde en sık görülen yan etkilerden biri de tat almadaki bozukluklardır. Tat alma bozuklukları besinlerin tatlarının farklılaşması, tüm besinlerden aynı tadı alma ve ağızda metalik veya kimyasal tadı içermektedir. Genellikle iştah ve kilo kaybına neden olmaktadır. Kasım 2016’da PLOS G...

Kanserin temel nedeni, hücrenin kontrolünü sağlayan genlerdeki mutasyonlardır. Kanserde etkili tedavilerin geliştirilmesi bu genlerin kanserleşmedeki rollerinin belirlenmesine bağlıdır. Kasım 2016’da Journal of Molecular Cell Biology’de yayımlanan çalışmaya göre TIP60 adlı tümör baskılayıcı genin me...

Kansere bağlı yaşam kayıplarının yüzde 90‘ından metastazlar sorumludur. Son yıllarda yapılan çalışmalar kanserin yayılmasını önleyen tedavi stratejileri geliştirmeye yönelik çalışmalardır. Eylül 2016’da saygın bilim dergisi Nature Communications’da yayımlanan çalışmaya göre yeni geliştirilen gen ter...

Kanserde etkili tedavilerin geliştirilmesi, kişiye özel genetik farklılıkların belirlenmesi ve buna uygun ilaçların tasarlanmasına bağlıdır. Son yıllarda kanser araştırmalarında “kişiye özel tedavi” kavramı önem kazanmaya başlamış ve genetik farklılıkların hastanın ilaca verdiği yanıttaki rolü incel...

Sigara kullanımının kansere neden olduğu 1950’li yıllarda net bir şekilde kanıtlanmıştır. Şu ana kadar 17 kanser türüyle sigara kullanımı arasında direkt ilişki bulunmuştur, ancak sigaranın genetik seviyede sebep olduğu hasarlar tüm boyutları ile henüz anlaşılmamıştır. Science adlı bilim dergisinde ...

Saygın bilim dergisi Nature’da Ekim 2016’da yayımlanan çalışmaya göre, üçlü (triple) negatif meme kanserli hastalarda prolaktin adlı hormonun hücre yüzeyinde bulunan algacı (prolaktin reseptörü), hastaların yaşam sürelerinin artmasında ve yoğun tedavilere maruz kalmasının önlenmesinde önemli bir bel...

Kanser hücresel seviyede genetik bir hastalıktır. Hücrelerin çoğalmasını, birbirleriyle olan ilişkilerini kontrol eden genlerde mutasyon birikmesi sonucunda kanserleşme meydana gelir. Peki DNA hasarı (mutasyon) olarak tanımladığımız şey nedir? Hücrelerimizin içerisinde temel yönetim molekülü DNA ...

DNA tamir mekanizmasında görevli yollardan biri olan PARP yolunu baskılayan bir ilaç olan Niraparib (Tesaro), hem BRCA 1-2 ilişkili hem de diğer over kanserlerinde yaşam sürelerini anlamlı bir şekilde uzattı. Over (yumurtalık) kanserlerinin neredeyse %75’i tanı anında 3. veya 4. evrededir, yani b...

Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, Nobel Vakfı tarafından fizyoloji veya tıp alanlarında gerçekleştirilen üstün keşifler için yılda bir defa verilen ödüldür. Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; 1901 yılından itibaren bilim insanlarına alanlarında seçkin katkıları için verilmeye başlanan kimy...

Kanser “hücresel” seviyede genetik bir hastalık olmasının yanında proteomik de bir hastalıktır. Bir başka deyişle, protein yapısındaki bozulmalar önemli yolakların işlevini yitirmesine ve kanserleşmeye neden olur. Genlere göre daha fonksiyonel işlev gören proteinleri inceleyen proteomik bilimi kanse...

Kanserden yaşam kayıplarının önde gelen sebepleri erken evrede teşhis edebilecek sistemlerin geliştirilmemiş olması ve biyobelirteçlerin (biomarker) keşfedilmemesidir. Son yıllarda genetik biliminin sunduğu umut verici gelişmelerin yanında kanserde erken teşhiste büyük kolaylıklar sağlayacak bir bil...

Kanser tedavilerinde önemli başarılar sağlayan tedaviler belirli biyobelirteçleri ve bunların yer aldığı yolakları hedef alır. Bir önceki yazımızda "Kanserin 10 Temel Özelliği"nden bahsetmiştik. Kanserin 10 temel özelliğinin her birine karşı etkili tedaviler geliştirilmiştir. Bunların bir kısmı hale...

Kanser hastalık kaynaklı yaşam kayıplarının başında gelmektedir. Çevrenin ve yaşlanmanın etkisiyle hücre çoğalmasını ve hücrelerin birbirleriyle olan ilişkilerini kontrol eden genlerdeki hasarların (mutasyonlar) birikmesi sonucu kanserleşme meydana gelir. Kanserleşmeye nedenleri farklı olmasına rağm...

Uzun süredir gen-beslenme ilişkisi revaçta bir konu. Besinler, sindirim sürecinin en son aşaması olan hücreye girişten sonra bile pek çok işleme tabi tutulur ve genlerin bunda payı büyüktür! Genlerin besinleri etkilemesi gibi besinler de genleri etkiliyor olabilir mi? Bu soru epigenetik ve nutrig...

Kansere karşı etkili tedaviler geliştirmek için kanserin ortaya çıkış mekanizmalarını anlamak büyük önem taşır. Bu konuda en önemli katkılar genetik biliminden gelmektedir. Bilindiği üzere vücudumuzun temel yapı taşları hücrelerdir. Hücrelerimiz anne rahmine düştüğümüz andan itibaren çok hızlı bi...

Farklı kanser türlerinin aynı bireyde veya ailede erken yaşta ortaya çıkması bilim adamları için merak konusu olmuştur. İlk olarak 1990 yılında Science Dergisi'nde erken yaşta kalıtımsal geçişli meme- over kanserinden bahseden makalenin yayınlanmasından sonra 1994 de BRCA1, 1995 de ise BRCA2 keşfedi...

Kanser araştırmalarında genetik biliminin de katkısıyla hedefe yönelik ilaçlar geliştirilmiştir. Son yıllarda genetik biliminin yanında gen ve çevre ilişkisini inceleyen epigenetik biliminin katkılarını görmekteyiz. Bu amaçla tasarlanan ilk epigenetik test ile "primeri bilinmeyen tümörler" teşhis ed...

Çalışmalara göre diyetle yani beslenme şeklimizle ilgili kanserlerin sıklığı her geçen gün artmaktadır. Diyetimizdeki besinlerin türü, miktarı, ne zaman aldığımız bu bağlamda önem taşımaktadır. Belli diyetlerin (örneğin Akdeniz Mutfağı) kanser riskini azalttığı artık bilimsel kanıtlarla ortaya konmu...

Kanser hücresel seviyede genetik bir hastalıktır. Hücre çoğalmasını, hücreler arası iletişimi kontrol eden genlerde meydana gelen DNA hasarların (mutasyonlar) birikmesi sonucu hücre kontrolsüz çoğalmaya başlar. Son yıllarda yapılan araştırmalarda hücrenin genetik yapısının yanında gen ve çevre ilişk...

Kansere karşı etkili tedavilerin geliştirilmesi için sağlıklı hücrelerin nasıl tehlikeli kanser hücrelere dönüştüğünü anlamamız gerekir. Genetik bilimi bizlere kanserin ortaya çıkış nedenini sunmada önemli bir role sahiptir. Son yıllarda ise kişiselleştirilmiş kanser tedavilerinin önünü açacak bir b...

Kanser hastalığı için en çok karmaşa yaratan konulardan biriside kanserin kalıtsal bir hastalık olarak görülmesidir. Önemle vurgulamak gerekir ki “kanser, hücresel seviyede genetik bir hastalıktır”. Vücudumuzun normal fonksiyonlarını yerine getirmesinden sorumlu genlerde meydana gelen hasarların bir...

Kanser hücresel seviyede genetik bir hastalıktır. Yani kanser oluşumundaki temel mekanizma genetiğimizin temelini oluşturan DNA'mızdaki hasarların birikmesi ve bunun da hücreyi kontrolsüz bir şekilde çoğalmaya sürüklemesidir. Kanserin genetik bir hastalık olması, her zaman genler yoluyla sonraki nes...

Oldukça fazla sayıda genetik mutasyonu olan tümörler, güçlü bağışıklık (immün) yanıtını tetikleyebilir. Çünkü immün sistemin yabancı olarak fark edeceği kadar çok protein (antijen) üretirler. Melanom, mesane ve akciğer kanseri en fazla mutasyona uğrayan kanser türleri arasındadır. Tümörlerdeki fa...

İdrarda, kodlamayan-RNA (non-coding) denilen moleküllerin test edilmesine dayalı yeni bir yötem, PSA ölçümüne dayalı klasik testlerden daha hassas ve doğru bir şekilde prostat kanserini tespit etmeyi vaat ediyor. Bu fikir, 11-15 Mart 2016'da Almanya'da düzenlenen Avrupa Birliği Üroloji Kongresi'n...

Akciğer kanseri 50 yaş öncesi nadiren rastlanan bir kanser türüdür. Bu hastalığın genomik ve klinik özellikleri net olarak anlaşılmış değildir. Genomik, kalıtım materyalinin, yani bizim için DNA’mızın, yapısal ve işlevsel yönlerinin incelenmesidir. Genç yaşta rastlanan kanserlerin kendine özgü özell...

Kanser hücresel anlamda genetik bir hastalık olarak düşünülebilir. Hücrenin çoğalmasını ve diğer hücrelerle ilişkisini kontrol eden genlerde meydana gelen mutasyonların (hasarların) birikmesi kanser oluşumuyla sonuçlanır. Kanser oluşumunda kritik rol oynayan 3 gen tipi vardır. Bunlar onkogenler, ...

DNA’nın sürekli onarıma ihtiyacı olduğunu biliyor muydunuz? Bu yıl Nobel Kimya Ödülü “hücrelerin hasarlı DNA’yı tamir ederek genetik bilgiyi nasıl koruduklarını moleküler düzeyde haritalayan” çalışmaları ile Aziz Sancar’ın da aralarında bulunduğu 3 bilim insanına verilmiştir. DNA stabil, yani kar...

Fillerin kansere çok daha az yakalandığı uzun yıllardır bilinmekte ve bunun nedeni merak konusu olmaktadır. Son yapılan araştırmalar fillerin gelişmiş bir kanser koruyucu mekanizmaya sahip olduğunu göstermiştir. Hayvanlarda vücut büyüklüğünün artmasıyla kanser riskinin arttığı geçmişte kabul göre...

Kanserin neden ve nasıl oluştuğu aklımızı en çok kurcalayan sorulardan biridir. Bir gün bu sorunun cevabına tam olarak ulaşacağımıza inanıyorum, fakat o güne kadar bazen küçük adımlar bazen de koşarak yol almak durumundayız. Bugün paylaşacağımız çalışma bizi kanserin nedenlerine koşarak götüren cins...

Kanser tedavisinde genetik analizleri akciğer, meme ve kalın bağırsak kanserlerinde sık olarak kullanmaya ve kanserin genetik profillerine göre tedavi kararlarımızı belirlemeye başladık. Böylelikle her bir hasta için, tümörün genetik özelliklerine dayanan kişiye özel ve hedefe yönelik tedaviler mümk...

Kanser hücreleri "ölmek bilmeyen hücreler" olarak bilinir. Normal hücrelerimiz iki mekanizma ile sürekli bölünebilme yeteneği kazanır ve kanserleşirler; bunlar, telomeraz enzimlerini aktif hale getirmeleri ve alternatif telomer uzatıcı yöntemleri kullanmalarıdır. Bu iki mekanizmadan önceki yazılarım...

Son zamanlarda telomerlerin kanser tedavisindeki popülerliği artmıştır. Araştırmacılara göre kanserin  zayıf noktası genetik bilginin düzenli bir şekilde korunmasını sağlayan telomerlerdir. Telomer koruyucu mekanizmaların ortadan kaldırılmasının sonucunda hücrenin canlılığını yitirdiği pek çok deney...

Telomerler kromozomların her iki ucunda da bulunan yapılardır. Genomumuzu yani tüm genetik bilgimizi parçalanmaya karşı korurlar. Bilindiği üzere vücudumuzun temel yapı taşları hücrelerdir. Vücut hücrelerimiz çoğalmak için mitoz bölünme adı verilen sistemi kullanırlar. Her bölünme esnasında hücreler...

Kromozomlarımızın uçlarında bulunan ve hücrenin ne kadar süre bölüneceğine karar veren özelleşmiş bölümlere telomer adı verilir. Telomerlerin yaşlanma ve kanserle olan ilişkisi uzun yıllardır incelenmektedir. Salk Enstitüsünde yapılan bir araştırmaya göre telomerlerin programlı hücre ölümünde önemli...

Meme kanseri hastaları görülme oranı düşük olmasına rağmen en çok algı yanılgısını “genetik yatkınlık” konusunda yaşarlar. Hemen birçok bayan meme kanseri tanısı aldıktan sonra hastalığının genetik yatkınlığa bağlı olup olmadığını merak eder. Doğru bilgilendirilmezler ise bir grup hasta tedavi planl...

Angelina Jolie 2013 yılında her iki memesini ve 2015'in başlarında da yumurtalıklarını aldırdı. Çünkü yaptırdığı BRCA1 adlı genetik test %87 oranında meme kanseri ve %50 oranında yumurtalık (over) kanseri riski taşıdığını gösteriyordu. Peki neden kansere yönelik genetik test yaptırmıştı? Çünkü annes...

Kanser nedir? Organlarımızı oluşturan hücreler programlı bir otokontrol içinde yenilenir, çoğalır ve yok olur. Bu otokontrolün hücrelerde ortaya çıkan bazı değişiklikler sonucu bozulması hücrelerin aşırı miktarda çoğalması ile sonuçlanabilir. Otokontrolden çıkmış ve kendi içinde genetik veya epig...