Kalsiyum hakkında merak edilen sorular – Kanserle ilişkilendirilmesi

Kalsiyum, vücutta en çok bulunan mineraldir. Kalsiyum denilince akla ilk olarak kemik sağlığı ve osteoporoz (kemik erimesi) gelir; bunun yanında sinirsel fonksiyonlar, hücre sinyalleri, hormonların salgılanması ve kasların kasılması gibi başka vücut fonksiyonlarında kritik önem taşır. Kalsiyum alımına ilişkin ihtiyaçlar; yaşa ve cinsiyete göre değişir (hamilelik veya emzirme döneminde ihtiyaç artar). Kalsiyumun bazı kanser türlerine karşı koruyucu özellikleri olabileceği düşünülüyor. Toplumun belli süreler gözlemine dayanan çalışmalar, kalsiyum ve kalın bağırsak (kolorektal) ile prostat kanseri arasında bir ilişki olduğunu öne sürmektedir.

Kalsiyuma neden ihtiyacımız var?

Vücuttaki kalsiyumun %99’u kemik ve dişlere yerleşmiş olarak, kalan %1’i ise vücut sıvılarında bulunur.

Kalsiyumun işlevleri:

• Kalsiyumun öncelikli işlevi kemik ve diş gelişimine katkı sağlamak ve sağlıklarını korumaktır.
• Kandaki kalsiyum kanın pıhtılaşması için gereklidir.
• Hücre sinyallerinin taşıma işlevinde etkin rol oynar.
• Kalsiyum sinir iletimi ve kalp atımının denetimi için gereklidir.

Kalsiyumu hangi kaynaklardan alabiliriz?

Kalsiyum bakımından zengin gıdaları tercih ederek takviye almadan da ihtiyacınız olan kalsiyumu alabilirsiniz. Ancak yetersiz olduğu teşhis edilirse takviye almanız gerekebilir.

Kalsiyum süt ürünlerinde yoğun olarak bulunur, bunun dışında farklı gıdalardan da alabilirsiniz. Ancak, tercih ettiğiniz kalsiyum kaynağı olan gıdadaki kalsiyumun ne kadarı vücut tarafından emiliyor buna dikkat etmelisiniz. Örneğin lifli gıdalar kalsiyum emilimini azaltır. Süt ve süt ürünlerindeki kalsiyumun %32’si bağırsaklardan emilirken, bademdeki kalsiyumun %21'i ve ıspanaktan % 5'i kadar emilir.

En iyi kalsiyum kaynakları;

• süt ve türevleri (2-3 su bardağı: 600-700 mg kalsiyum)
• pekmez
• kabuklu kuru yemiş (fındık, fıstık, badem)
• kuru meyveler
• kuru baklagiller

Orta dereceli kalsiyum kaynakları; yeşil sebzeler (1 porsiyon: 60-70 mg), yumurta, portakal, limon, çilek.

Zayıf kalsiyum kaynakları; yeşillikler (maydanoz, nane vs. 1-2 demet: 35-40 mg) ve meyvelerdir.

Günlük ne kadar kalsiyuma ihtiyacımız var?

Yetişkin bir insanın günlük kalsiyum ihtiyacı kesin olarak bilenmemektedir. Kişiye göre bu ihtiyaç değişebilir. Ancak ortalama kalsiyum dengesi sağlanması için alınması gereken miktar günlük 200-800 mg arasında değişmektedir.

Kanser ile kalsiyum arasında bir ilişki var mı?

Kalsiyum – Kolorektal kanser ilişkisi

Çok merkezli, çift kör bir çalışmada, 1-3 yıl boyunca kalsiyum karbonat (3 g veya 1200 mg elemental kalsiyum) veya plasebo (etken madde içermeyen ürün) alan kolorektal adenomlu (kalın bağırsak polibi) 930 hasta endoskopik takip altına alındı. Kalsiyum takviyesi alan hastalarda plaseboya kıyasla takipte yeni adenomlarda belirgin bir düşüş görüldü.

Bir başka analizde, bu yararın kansere yol açma potansiyeli olduğu bilinen hiperplastik polipler ve tübüler adenomlar için özellikle belirgin olduğu ortaya kondu. Uzun süreli izlem çalışması kalsiyumun koruyucu etkisinin destek kesildikten 5 yıl sonra da devam ettiğini gösterdi.

Bununla birlikte, kolon poliplerinin tekrarlama sıklığını azaltmadığını gösteren çalışmalar da mevcuttur.

Ameliyat sonrası kalın bağırsak kanseri tekrarı (nüks) sıklığını azaltıp azaltmadığına dair başka bir çalışmaya kolorektal kanser ameliyatı olmuş 220 hasta dahil edildi. Kalsiyum takviyesi alan kişilerde kanser tekrarı riskinin anlamlı şekilde azaldığı görüldü.

Kalsiyum – Prostat kanseri ilişkisi

Bazı çalışmalar, yüksek kalsiyum alımının prostat kanseri riskini artırabileceğini ve bu etkinin kalsiyumun, vitamin D oluşumunu baskılamasından kaynaklanabileceğini öne sürmektedir.

1062 erkek üzerinde yapılan bir vaka kontrol çalışmasında, yüksek kalsiyum alımının prostat kanseri ve metastatik prostat kanseri riskini arttırdığı görüldü.

Bu bulgular, ABD'li 65.321 yaşlı erkeğin katıldığı bir çalışma tarafından desteklenmektedir. Araştırmaya katılan erkekler nasıl beslendikleri ve yaşam tarzlarına dair anket doldurdular ve takip ile prostat kanseri durumları belgelendi. Çalışma sonucunda kalsiyum alımının artmasının (hem beslenme hem takviye ile), prostat kanseri riskini anlamlı derecede artırdığı görüldü.

Buna ek olarak, Prostat Kanseri Önleme Araştırması’nda 9.559 kişi üzerinde yapılan bir araştırmada, kalsiyum takviyesi ile prostat kanseri riski arasında anlamlı bir ilişki bulunmadı. Bu çalışma, yüksek dereceli prostat kanserine karşı yüksek diyet kalsiyum alımının önemli bir koruyucu etkisi olduğunu bulmuştur, ancak düşük dereceli tümörlerle bir ilişkisi görülmemiştir.

Kalsiyumun kanser riskini azaltma veya artırmadaki olası mekanizması nedir?

Her ne kadar kalsiyumun kolorektal kanser riskini azaltmaya yardımcı olabileceği belirsiz olsa da kalsiyumun, safra asitlerine ve gastrointestinal 8mide-bağırsak) sistemdeki yağ asitlerine bağlandığını biliyoruz. Bu durum asitlerin bağırsak astarındaki hücrelere zarar verme kabiliyetini azaltır. Kalsiyum aynı zamanda hücre içi sinyallerde rol alır ve kanser hücrelerinin büyüme-çoğalma yolaklarına etkisi olabilir.

Sonuç

Kalsiyumun yeterli alınması hem çocuk ve gençlerde gelişim açısından, hem de ilerde diş ve kemik sağlığı açısından önemli olduğu tartışılmaz. Dengeli alımının başta kolorektal kanser olmak üzere bazı kanserlerin riskini azalttığı öne sürülmektedir, ancak kalsiyumun kolon polipleri üzerindeki etkileri ile ilgili çelişkili kanıtlar mevcuttur; bazı çalışmalar koruyucu bir etki gösterirken, bazılarında ise hiçbir ilişki göstermemiştir.

Kalsiyum takviyesi toplum gözlem (epidemiyolojik) çalışmalarında prostat ve metastatik prostat kanseri riskinde artışa neden olsa da bulgular randomize, kontrollü bir klinik çalışmada doğrulanmamıştır.

Sonuç olarak, kanserden korunma amacı ile kalsiyum “takviyesi alımını” desteklemiyoruz. Diğer sağlık durumlarında – örneğin gebelik, emzirme, kemik erimesi veya böbrek yetmezliği gibi – kalsiyum takviyesi kullanımını ilgili uzman doktorlarınızla birlikte karar vermelisiniz.

İlgili Konu:

Akdeniz diyetindeki hangi gıdaların bağırsak poliplerini azalttığı bulundu