0
Kanda Dolaşan Tümör Hücrelerinin Tespitine Dayanan Yeni Yöntemlerle Kanserin Çok Daha Erken Evrelerde Teşhis ve Tedavi Edilmesi Hedefleniyor

Kanda Dolaşan Tümör Hücrelerinin Tespitine Dayanan Yeni Yöntemlerle Kanserin Çok Daha Erken Evrelerde Teşhis ve Tedavi Edilmesi Hedefleniyor

Kanda dolaşan tümör hücrelerinin kanser hastalığındaki rolünü bir önceki yazımızda öğrenmiştik. Bu hücreler kanserin gidişatı, hastanın tedaviye verdiği tepkiyi, kanserin orijini ve hangi genetik bozukluktan kaynaklandığı gibi bilgileri sunduğundan dolayı “gerçek zamanlı sıvı biyopsileri” ya da başka bir adı ile likit biyopsiler olarak düşünülebilir. Ancak bu hücreleri yakalamak oldukça zordur. Bu hücreler çok az miktarda bulunduklarından dolayı  özel olarak dizayn edilmiş analitik teknikler ve cihazlar gerekmektedir. Son yapılan araştırmalarda 1 mL kan içerisinde 1-10 adet kanda dolaşan tümör hücresi tespit edilmiştir.

Bu hücreleri kanda yakalamak için hücrelerin biyolojik ve fiziksel özelliklerine dayanan metotlar kullanılır. Biyolojik özellikler hücrenin ürettiği proteinler veya yüzeylerinde taşıdıkları reseptörleri (algaçları) içerir. Fiziksel özelliklerde ise büyüklük, yoğunluk ve hücrenin taşıdığı elektrik yükü gibi faktörler etkilidir.

Kanser Hücrelerini Ayırmak İçin Kan Örneğinde Hücreler Yoğunluklarına Göre Ayrılır

Kanda dolaşan tümör hücreleri genellikle beyaz kan hücrelerinin bulunduğu yoğunluk basamağında yer alır. Daha sonra bu tümör hücreleri beyaz kan hücrelerinden büyük olduğu için filtre yardımıyla kandan ayıklanmış olur. Bu yöntemin tümör hücrelerini yakalamadaki başarısı çok düşük olduğundan yeni nesil yöntemlere ihtiyaç duyulmuştur.

Şu ana kadar Amerika Gıda ve İlaç Dairesi’nden (FDA) bu konuda onay almış tek bir metot vardır. Cell Search adı verilen bu sistem hücrenin yüzeyinde bulundurduğu proteinlerin tanınması prensibine dayanır. Kanda dolaşan tümör hücreleri normal kan hücrelerinden farklı olarak Epithelial Cell Adhesion Molecule (EpCAM) adlı molekülü yüzeylerinde bulundururlar. Araştırmacılar bu proteini tanıyan ve ona tutunan antikor geliştirerek bu hücreleri yakalamayı başarmışlardır. FDA tarafından onaylanan versiyonunda bu antikorlara manyetik parçalar eklenmiş ve antikorun tutunduğu hücreler manyetik alan yardımıyla kolaylıkla örnekten ayrılmıştır.

Maintrac adı verilen sistemde kanda nadir bulunan tümör hücreleri mikroskop altında tespit edilir. Daha önce bahsettiğimiz EpCAM molekülünü tanıyan ve tutunan proteinlere bu sefer belli şartlar altında sinyal gönderen bir molekül bağlanmıştır. Böylelikle bu amaçla tasarlanan mikroskoblarda örnekler incelendiğinde kanda dolaşan tümör hücreleri kolaylıkla tespit edilebilir.

EpCAM molekülüne bağlı analizlerde temel problem ise kanda dolaşan tümör hücrelerinin birçoğunun bu molekülü yüzeylerinde artık barındırmamasıdır. Bunun nedeni kanser hücrelerinin epitel karakterden mezenkimal karaktere geçmesidir. Kanser hücrelerinin metastaz yapabilmesi için epitel hücre karakterinden mezenkimal karaktere geçmesi gerekir. Böylece daha kolay hareket etme yeteneği kazanırlar. Bu değişimi geçirirken yüzeylerindeki birtakım molekülleri bırakırlar. EpCAM molekülü de bunlardan biridir. Son yıllarda yapılan araştırmalarda geliştirilen bu metotların kanda dolaşan tümör hücrelerini tespit etmedeki başarılarının beklenenden düşük olduğu belirtilmiştir.

EPISPOT adı verilen sistemde ise hücrenin ürettiği proteinlere göre bir ayıklama yapılmaktadır. Kanda dolaşan tümör hücrelerinin kendilerine özgü ürettikleri proteinler mevcuttur. Bu proteinlerin tespitiyle kandaki tümör hücrelerinin varlığı tespit edilir.

Bunun yanında mikroçipler kullanılarak bu hücrelerin yakalanması amaçlayan metodlar da mevcuttur. Bu yöntemlerde çok az miktarda kan kullanılarak bu hücreler büyük oranda yakalanmaktadır. Halen test aşamaları sürmektedir.

1) D. Mavroudis, Circulating Cancer Cells,

Annals of Oncology 21 (Supplement 7): vii95–vii100, 2010.

2) Pantel, Klaus, and Catherine Alix-Panabières. “Detection Methods of Circulating Tumor Cells.” Journal of Thoracic Disease 4.5 (2012): 446–447. PMC. Web. 4 Oct. 2015.

3) Mikolajczyk, SD; Millar, LS; Tsinberg, P; Coutts, SM; Zomorrodi, M; Pham, T; Bischoff, FZ; Pircher, TJ (2011). "Detection of EpCAM-Negative and Cytokeratin- Negative Circulating Tumor Cells in Peripheral Blood.". Journal of oncology 2011: 252361

4) Kallergi, Galatea et al. “Epithelial to Mesenchymal Transition Markers Expressed in Circulating Tumour Cells of Early and Metastatic Breast Cancer Patients.” Breast Cancer Research : BCR 13.3 (2011): R59. PMC. Web. 4 Oct. 2015.

Sağlık ve Mutlulukla Kalın...

Sayfada yer alan yazılar sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Kanser tanısına sahip bir hasta için online muayene randevusu hakkında bilgi almak için aşağıdaki formu doldurabilirsiniz.


İlgili Haberleri


Menopoz ve Meme Kanserinde Sıcak Basmasına Yeni Çözüm: Elinzanetant

Menopoz ve Meme Kanserinde Sıcak Basmasına Yeni Çözüm: Elinzanetant

Menopoz döneminde ve meme kanseri tedavisi gören kadınlarda sıkça görülen sıcak basmaları, yaşam kalitesini ciddi şekilde...

İnsan Refahı Araştırmasının Şaşırtıcı Sonuçları Üzerine

İnsan Refahı Araştırmasının Şaşırtıcı Sonuçları Üzerine

Türkiye, Birleşik Krallık ve Japonya Neden İnsan Refahında Geride Kaldı? Dünyanın dört bir yanından 22 ülkeyi kapsayan...

Kanser Tedavisinde Doğurganlığı Korumak Artık Daha Önemli: 2025 Kılavuzu Ne Getiriyor?

Kanser Tedavisinde Doğurganlığı Korumak Artık Daha Önemli: 2025 Kılavuzu Ne Getiriyor?

Neden Fertilite Koruması Şimdi Daha Önemli? Modern onkoloji, yalnızca hastalığı tedavi etmeyi değil, hastaların tedavi sonrası yaşam...

Kalp Üzerine Dev Araştırma: 50 Yaşında Risk Faktörü Olmayanlar, 13 Yıl Daha Uzun Yaşıyor

Kalp Üzerine Dev Araştırma: 50 Yaşında Risk Faktörü Olmayanlar, 13 Yıl Daha Uzun Yaşıyor

Kalp ve Damar Sağlığını Korumak, Ömrü 10-14 Yıl Uzatabilir Dünya genelinde 2 milyondan fazla kişinin verilerini inceleyen...

Hakkımda

Özgeçmişim, kanser tanı ve tedavisine dair çalışmalarım ve ilgi alanlarım için tıklayın.

Prof. Dr. Mustafa Özdoğan Hakkında