Texas Üniversitesi MD Anderson Kanser Merkezi’nde yapılan ve sonuçları bu hafta açıklanan araştırmaya göre, kanser hücrelerinin kana salgıladığı bazı küçük proteinlerin tespiti ile non-invazif olarak (vücuttan doku parçası (biyopsi) almaya gerek kalmadan) kanser teşhisi gerçekleştirilebilecek. Bu çalışma ile yakın bir gelecekte pankreas kanserinin çok erken bir evrede teşhis edilebileceğini öngörmekteyiz.
Kanser hücreleri eksozom adı verilen DNA, RNA ve protein içeren küçük partikülleri kana verirler. Bilim insanları bu çalışmada glypican-1 proteinini pankreas kanseri hastalarından izole edip gözlemleyerek bu eksozomlara GPC1 + crExos adını verdiler. Araştırma sonuçlarına göre 250 pankreas kanseri hastasının serum örneklerinde glypican pozitif eksozomlara rastlandı. Bu sonuç kronik pankreatitis hastalarını geç veya erken evredeki kanser hastalarından önemli ölçüde ayırt edilebileceğini göstermiştir. Ayrıca tümörlerin cerrahi yolla alındığı hastalarda eksozomlardaki glypican seviyesi oldukça düşük seviyede tespit edildi. Bu çalışmada sağlıklı donörlerden, meme ve pankreas kanseri hastalarından alınan ve izole edilen eksozomlar kullanıldı. Her iki kanser türünden alınan serum örneklerinde yüksek miktarda glypican-1 pozitif eksozomlar görüldü. Çalışmayı gerçekleştiren araştırmacılara göre izole edilen eksozomlar DNA, RNA ve protein içerdiklerinden dolayı sadece kanser biyobelirteci olarak değil genetik analizlerde de kullanılabilir. Diğer bir yandan, kan örneklerinden izole edilen glypican 1 pozitif eksozomlar uzun süre dondurularak saklanabilir ve daha sonra araştırmalar için tekrar kullanılabilir.
Bu çalışma glypican-1 pozitif eksozomun yaygın olarak kullanılan CA 19-9 biyobelirtecinden çok daha gerçekçi sonuçlar sunduğu belirlenmiştir. Deney hayvanları üzerinden yapılan çalışmalarda görülmüştür ki, pankreas kanseri fare modellerinde herhangi bir pankreas hastalığı, manyetik rezonans (MR) gibi görüntüleme yöntemleri ile gözlemlenmemesine rağmen, glypican-1 pozitif eksozom tespit edilmiştir. Pankreas kanseri çok erken evrede teşhis edildiği taktirde cerrahi (pancreatico-duodenectomi veya Whipple prosedürü) ile etkin bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Pankreas kanseri çoğunlukla geç evrede tespit edildiği için, hastaların sadece yüzde 15’ine cerrahi müdahale mümkün olmaktadır.
Bu çalışma dünyanın en prestijli bilim dergilerinden biri olarak gösterilen Nature’da, 24 haziran 2015 tarihinde yayınlanmıştır. Çalışmanın detaylı bilgi almak için kaynak kısmındaki makaleye başvurabilirsiniz.
Anahtar kelimeler: pankreas kanseri, erken tanı, non-invazif, eksozom, glypican-1 proteini, GPC1 + crExos, biyobelirteç, CA 19-9.
