Kanser ameliyatlarında, cerrahların en önemli hedefi tümörü tamamen, hatta etrafında bir miktar sağlıklı doku ile birlikte çıkarabilmektir. Ancak kanserli doku ile normal doku arasındaki sınırı belirlemek oldukça zorludur. Bu duruma çözüm sunmayı amaçlayan önemli bir buluş, Teksas Üniversitesi araştırmacılarından geldi. Geliştirilen kalem büyüklüğündeki cihaz ile doku içerisindeki kanserli hücreler 10 saniye içinde teşhis edilebiliyor.
Nanoteknoloji biliminin gelişmesiyle birlikte kanser tıbbında hızlı analiz yapabilen cihazların sayısı artmaktadır. MasSpec olarak adlandırılan bu kalem, bir kütle spektrometresi ile beraber çalışır. Bir başka deyişle dokulardaki yağ, protein gibi moleküllerin analizlerini yapabilmektedir.
MasSpec nasıl çalışır?
1) Kalem şüpheli dokuyla temas ettirilir ve kalemden küçük bir su damlacığı salınır.
2) Dokudaki kimyasallar su damlacığına geçer ve su damlacığı tekrardan kalem tarafından alınır.
3) Kalem, yağ ve protein gibi binlerce molekülün analizini saniyeler içinde yapabilen kütle spektrometresine takılır.
4) Kütle spektrometre cihazı, kanserli doku ile sağlıklı doku arasındaki farklara bakarak 10 saniye içinde ayrım yapar.
MasSpec'in etkinliğini gösteren bilimsel çalışmalar nelerdir?
MasSpec ile ilgili çalışmalar Eylül 2017’de saygın bilim dergisi Science’ta yayımlanmıştır. Araştırmada yaklaşık 20 insan kanser doku aparatı ve 253 normal ve kanser dokusu içeren örnekte ex vivo (laboratuvar ortamı) analiz yapılmıştır. Örnekler, meme, akciğer, tiroit ve yumurtalık kanserine ait dokular içermektedir. Araştırma sonuçlarına göre:
- MasSpec, kanserli hücreyi %96.4 hassaslık ve %96.3 doğrulukla ayırt etmeyi başarmıştır.
Peki, bu çalışma klinik açıdan ne ifade ediyor?
- Cerrahları en çok zorlayan durumlardan biri de normal ile sağlıklı dokunun sınırlarını bulmaya çalışmak ve böylelikle cerrahi sınırlar kanser yönünden negatif bir ameliyat gerçekleştirmektir. Geliştirilen bu kanser kalemi ile cerrahi sırasında hızlı ve etkili bir şekilde kanserli doku ayırt edilebilecek. Rezidü olarak adlandırdığımız ameliyat sonrası geride kanserli doku kalması, elbette istenmeyen bir durumdur ve kanserin yinelemesine neden olmaktadır. Bu sebeple geride mümkün olduğunca kanser hücresi bırakmamak cerrahilerde temel hedeftir.
- Geleneksel histopatolojik yöntemlerin, yani ameliyat sırasında çıkarılan parçanın patoloji merkezine gönderilerek mikroskop altında dokunun incelenmesinin aksine bu yöntem, hızlı ve etkili bir şekilde sonuç sunmaktadır. Kütle spektrometre cihazı dokuların kimyasal parmak izlerini çıkartarak ayrım yapar. Kütle spektrometresi, maddelerin moleküler profilini çıkarmada en hassas yöntemlerden biridir.
- İleri çalışmalarla kanser kaleminin etkinliği daha net görülecektir. Kalem ameliyat sırasında da laboratuvar ortamında da rahatlıkla kullanılabilmektedir.
- Onkoloji, her gecen gün farklı bilim dallarının etkisiyle ilerleyişini sürdürmektedir. Öyle düşünüyoruz ki yakın zamanda kütle spektrometri ve hızlı gen analizi yapan cihazları onkoloji merkezlerinde göreceğiz.
Dilerseniz nanoteknoloji ve nanotıp haber kategorimizde, bu alandaki diğer yenilikler hakkında bilgi edinebilirsiniz.
